Báo động: Sức khỏe tâm thần học sinh ngày càng nguy hiểm

Hiện nay, tình trạng stress, tự tử trong giai đoạn thi chuyển cấp và thi đại học không còn là chuyện hiếm gặp. Đâu là nguyên nhân?

Bác sĩ Lý Trần Tình, Giám đốc Bệnh viện Tâm thần Hà Nội cho biết, nói đến bệnh tâm thần, người ta thường nghĩ đó là tình trạng điên loạn, hoang tưởng, dở hơi..., nhưng thực chất đó chỉ là một số ít trong hàng trăm mã bệnh tâm thần.

Trong khi đó, các bất thường về tâm lý như ăn kém ngon, đau đầu, mất ngủ vài tuần, buồn chán, hay cáu gắt, người mệt mỏi không rõ nguyên nhân... đều được coi là vấn đề tâm thần. Tỷ lệ này khá cao.

Cần biết 'lắng nghe'

Mới đây, 'Chăm sóc sức khỏe tâm thần học sinh trường học tại Hà Nội' là dự án hợp tác quốc tế giữa Sở Y tế Hà Nội, Bệnh viện Tâm thần ban ngày Mai Hương với Đại học Melbourne (Australia), đưa ra những khảo sát với con số đáng lo ngại.

Theo đó, 19,46% học sinh độ tuổi từ 10-16 gặp trục trặc về sức khỏe tâm thần. Nghiên cứu 21.960 thanh thiếu niên Hà Nội phát hiện 3,7% em có rối loạn hành vi. Tỷ lệ này đối với nam, nữ, tiểu học, trung học cơ sở, nội thành, ngoại thành không có gì khác biệt.

Theo khảo sát của dự án, quận Hai Bà Trưng có tỷ lệ học sinh gặp khó khăn về ứng xử cao nhất, với 44,2%, so với các quận còn lại là Hoàng Mai (28,8%), Từ Liêm (26,9%). Điều này cho thấy ảnh hưởng của điều kiện sống, môi trường sống tác động hành vi ứng xử của các em.

Trẻ em dưới 16 tuổi chiếm 50% dân số Việt Nam. Tuy nhiên, hiểu biết của người dân về vấn đề chăm sóc sức khỏe tâm thần cho đối tượng này còn nghèo nàn. Thậm chí, trong ngành y tế, chỉ một số lượng nhỏ nhân viên làm việc trong hệ thống chăm sóc sức khỏe tâm thần trẻ em. Chính họ cũng thiếu kỹ năng cần thiết để chăm sóc bệnh nhân.

Phụ huynh biết lắng nghe, chia sẻ và không đặt nặng áp lực học hành sẽ giúp trẻ phát triển tốt

Tại hội thảo quốc gia 'Sức khỏe tâm thần trong trường học', do Quỹ Tài năng Trẻ tâm lý học - giáo dục học (Hội Khoa học Tâm lý Giáo dục Việt Nam) tổ chức tại Đồng Nai, nhiều chuyên gia tâm lý, sức khỏe tâm thần đã lên tiếng cảnh báo về tình trạng ngày càng sa sút của học sinh.

Tâm lý lo sợ không hoàn thành bài vở mới là nỗi ám ảnh với các học sinh lứa tuổi THPT, nhất là các em lớp 12. Từ đó, học sinh cảm thấy căng thẳng trong việc học.

13,6% học sinh khá cảm thấy ăn không ngon, 17,6% chỉ muốn uống nước hoặc sữa và gần 20% thường xuyên bỏ bữa. Thậm chí, một số em tâm sự đang đối mặt với kỳ thi quan trọng, sợ làm bài không tốt, sợ gia đình thất vọng và khi nghĩ đến những điều đó thì các em chỉ muốn... 'nổ tung'.

PGS.TS.Trần Hữu Bình, nguyên Viện trưởng Viện Sức khỏe Tâm thần - Bệnh viện Bạch Mai, cho biết: 'Không ít học sinh đã phải nhập viện điều trị, thậm chí tự tử vì sang chấn tâm lý sau khi có kết quả thi đại học hoặc do làm bài không tốt. Nguyên nhân do cha mẹ, nhà trường đặt kỳ vọng quá lớn, tạo thành áp lực cho các em. Không ít bệnh nhân vào viện điều trị rơi vào trạng thái buồn chán, trầm cảm, tuyệt vọng'.

Ngoài vấn đề học tập, mối quan hệ với bạn bè cũng là nguyên nhân gây bất ổn tâm lý ở học sinh. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy: Số học sinh bị bắt nạt sinh ra stress chiếm tỷ lệ tương đương số em bị stress do học tập. Những học sinh có tranh cãi gay gắt với thầy cô giáo hoặc bị thầy cô la mắng, hăm dọa hoặc bị phạt thì tình trạng bị stress cao hơn từ 22 - 40%  so với những học sinh không bị như vậy.

Các chuyên gia tâm lý cho rằng, việc kết hợp giữa gia đình, nhà trường và có sự liên lạc trao đổi với bạn học cùng lớp của các em là vấn đề vô cùng quan trọng. Cần tạo sự gần gũi gắn bó với con cái, để trẻ có thể tâm sự, chia sẻ với cha mẹ khi gặp phải khó khăn trong việc học hành, trong các mối quan hệ xã hội.

Người lớn biết lắng nghe, can thiệp kịp thời và đặc biệt biết tạo áp lực vừa đủ, cùng cách sử dụng những sự động viên, khích lệ, chia sẻ chính là một cách giúp đỡ trẻ hiệu quả.