Những dấu hiệu giúp nhận biết và chẩn đoán viêm da tiếp xúc dị ứng

Viêm da tiếp xúc dị ứng xảy ra ở những người đã có tiếp xúc với dị nguyên trước đó, có thể vài tuần, vài tháng, hoặc vài năm. Lúc đầu việc tiếp xúc này không gây ra triệu chứng gì, nhưng dần dần khi tiếp xúc nhiều lần sẽ gây tổn thương cho da. Triệu chứng xuất hiện muộn, thường sau khi tiếp xúc với dị nguyên 48-72 giờ.

Biểu hiện lâm sàng

+ Cấp tính: ngứa, mẩn đỏ, phù nề, mụn nước, và tổn thương lan tỏa vượt quá vùng tiếp xúc.

+ Mạn tính: ngứa, đỏ, trợt da, bong vảy lichen hóa giống VDTX kích ứng mạn tính.

Các tác nhân tiếp xúc

Các chất kiềm, axít, chất tẩy rửa, chất bảo quản, chất khử mùi hay gây viêm da tiếp xúc dị ứng.

- Kiềm: Có trong xà phòng, bột giặt, chất tẩy rửa. Chất kiềm có khả năng xuyên thấm và phá huỷ sâu do làm tan chất sừng. Viêm da bàn tay ở các bà nội trợ, công nhân nhà máy xà phòng hay do chất kiềm gây ra.

- A-xít sulfuric, a-xít nitric, a-xít oxalic, a-xít chloric gây VDTX nghề nghiệp.

- Kim loại: đồng, thủy ngân, nickel, bạc, kẽm... VDTX dị ứng do kim loại hay gặp nhất là do niken có ở đồ bằng kim loại như: dây đeo đồng hồ, cúc, khóa móc quần, thắt lưng.

- Các chất khác: bromine, chlorine, iodine, bụi kẽm, bụi vôi, bụi gỗ, bụi thuốc lá, potassium dichlomate trong thuộc da, xi măng…

- Các dung môi hoà tan chất dầu, dầu bôi trơn, dầu cắt công nghiệp.

- Dung môi bay hơi gây VDTX ở mũi, miệng, mặt, vùng da hở.

- Hương liệu, chất bảo quản có trong mỹ phẩm.

- P-phenylenediamine trong chất nhuộm tóc.

- Formaldehyde trong nhựa dán.

- Carbamix, thiramix, mercaptomix trong cao su tổng hợp.

- Thuốc bôi, hoá chất trừ sâu, nhựa cây, hoa, phấn hoa, quần áo…

- Một số hoạt chất gây VDTX do làm tăng nhạy cảm của da khi có sự tác động của ánh sáng mặt trời như Sulfonamide, Phenothiazine, Paraaminobenzoic a-xít, oxybenzone, 6-methyl coumarine.

Chẩn đoán

Chẩn đoán xác định dựa vào:

- Lâm sàng: hình thái, cách sắp xếp và sự phân bố tổn thương ở các vị trí gợi ý cho chẩn đoán.

- Tiền sử cá nhân, đặc biệt là tiền sử các bệnh viêm da trước đó.

- Nghề nghiệp, sở thích, sử dụng mỹ phẩm, quần áo, đồ dùng cá nhân, môi trường nhà ở, thuốc bôi...

Chẩn đoán nguyên nhân, sử dụng các loại test sau đây:

-  Test kích thích: Để xác định xem bệnh nhân có nhạy cảm với chất tiếp xúc không. Thường bôi chất nghi ngờ vào da ở mặt trong cẳng tay, ngày vài lần trong 7 ngày. Test này được áp dụng cả ở tuyến y tế cộng đồng để xác định nguyên nhân gây viêm da tiếp xúc dị ứng.

- Test áp dùng để chẩn đoán xác định căn nguyên gây viêm da tiếp xúc dị ứng. Loại test áp này chỉ thực hiện được ở các cơ sở có điều kiện xét nghiệm chuyên khoa.