Cách giáo dục trẻ em ở nơi hạnh phúc nhất thế giới

Bạn có thể thực sự nuôi dạy những đứa con hạnh phúc, lành mạnh, có khả năng thích nghi tốt, tự tin chỉ bằng cách kể cho chúng nghe những câu chuyện kết thúc có hậu? Có thể, nhưng đó không phải là cách các ông bố Đan Mạch làm. Nằm ở vùng Bắc Âu, Đan Mạch là quốc gia được xếp đứng đầu danh sách hạnh phúc nhất trên thế giới năm 2015. Dưới đây là những điều đặc biệt trong cách giáo dục của bố mẹ ở Đan Mạch để con cái họ lớn lên trở thành những người lạc quan, tích cực, thành công và không ngại vượt khó.

1. Tạo điều kiện cho con được vui chơi

Những trò chơi thoải mái rất cần thiết cho sự phát triển thời thơ ấu. Các nghiên cứu cho thấy vui chơi tự do, một mình hay với bạn bè giúp trẻ bớt lo âu và có khả năng thích ứng cao, đồng thời cải thiện kỹ năng xã hội của bé. Nó cũng làm trẻ cảm thấy như chúng có thể tự kiểm soát được cuộc sống của mình. Điều này dẫn tới khả năng tự quản và tự kiềm chế cao hơn khi trẻ trưởng thành. Người Đan Mạch đánh giá rất cao việc vui chơi và các chương trình giảng dạy trong những năm đầu tiểu học tại đây về cơ bản là xoay quanh hoạt động này.

Bạn có thể học theo cha mẹ Đan Mạch những việc gì:

- Dành thời gian cho việc vui chơi không bao gồm để trẻ ngồi xem TV và nên khuyến khích các con sử dụng tất cả các giác quan đưa trẻ ra ngoài trời hay mang tới cho con những dụng cụ sáng tạo để vẽ, nặn và để chúng tự do thể hiện.

- Tạo nhóm chơi cho con với những trẻ ở các lứa tuổi khác nhau để trẻ nhỏ hơn có thể học cách làm từ các bé lớn và những trẻ lớn thì có thể học cách quản lý em nhỏ hơn.

- Dành thời gian để trẻ tự chơi một mình, để con có thể có được những trải nghiệm mới nhưng không phải là ngồi trước màn hình TV hay điện thoại hoặc làm theo 'chỉ đạo' của những bé lớn hơn.

2. Đề cao sự chân thực

Bảo vệ con khỏi mọi cảm giác khó chịu sẽ hạn chế sự phát triển cảm xúc của trẻ. Những đứa trẻ Đan Mạch lớn lên trên quê hương của các câu chuyện Andersen, như Cô bé bán diêm - một em bé mồ côi nghèo khổ không nhà bị chết vì đói và lạnh, hay Nàng tiên cá với hình ảnh nàng tiên cá đồng ý bị câm và chịu đau đớn như đi trên dao găm để có thể trở thành con người, chỉ vì yêu chàng trai đã bỏ mặc cô. Bố mẹ Đan Mạch không đọc cho con cái nghe những câu chuyện này bởi vì chúng quá kinh khủng. Thay vào đó, họ biết rằng trò chuyện với con và để trẻ tiếp xúc với đủ mọi trạng thái xúc cảm sẽ dạy bé sự cảm thông, biết trân trọng và làm sao để kiểm soát cảm xúc của mình.

Bạn có thể dạy con thế nào về điều này?

- Đọc truyện cho con nghe nhưng đừng lúc nào cũng chọn những chuyện kiểu luôn có kết thúc có hậu, hoặc quá bi thảm.

- Giúp trẻ phát triển khả năng nhận biết điều gì là đúng hay sai bằng cách trả lời những câu hỏi của con một cách trung thực, cho dù về những chủ đề như cái chết, bệnh tật... Hãy dạy trẻ rằng thành thật là giá trị đặc biệt được coi trọng trong gia đình.

Cha mẹ Đan Mạch dành thời gian để trẻ tự chơi một mình, để con có được những trải nghiệm mới

3. Không khen ngợi con quá mức

Các nghiên cứu cho thấy những trẻ luôn được bố mẹ khen là thông minh thường dễ bỏ cuộc khi đối mặt với những nhiệm vụ khó khăn. Chúng cho là vì mình thông minh, giỏi giang rồi nên không cần phải cố gắng chăm chỉ. Người Đan Mạch quan niệm như vậy nên họ luôn khen con mình ở mức độ hợp lý.

Bạn có thể học theo thế nào:

- Khen ngợi cả quá trình và những nỗ lực của trẻ hơn là các khả năng bẩm sinh, chẳng hạn 'Con đã học rất chăm chỉ và vượt qua bài kiểm tra xuất sắc', thay vì nói 'Con quá cừ về môn toán'.

- Để dành lời khen khi có lý do xác đáng và đừng khen chỉ để con cảm thấy tự tin hơn. Nếu trẻ không thấy tốt về thành quả từ việc mình làm, hãy giúp chúng hiểu tại sao và khuyến khích trẻ tìm ra cách khác tốt hơn vào lần sau.

4. Biết nhìn ra điểm tích cực trong những tình huống tiêu cực

Người Đan Mạch đặc biệt giỏi trong việc luôn nhìn ra mặt sáng của vấn đề. Thay vì phàn nàn về thời tiết, họ sẽ biết ơn là mình không bị dầm người dưới mưa khi đi nghỉ. Người Đan Mạch không chối bỏ những điều tiêu cực, họ theo mẫu 'lạc quan thực tế' và họ dạy con cái mình nhìn vấn đề theo cách này.

Bạn có thể học theo thế nào:

- Tránh dán nhãn bằng lời nói, chẳng hạn như 'Tôi ghét cái này' 'Tôi yêu cái đó', 'Tôi luôn thế này' hay 'Tôi không bao giờ thế kia'... Tương tự, cường điệu cũng không có ích cho trẻ. Khi ăn chiếc bánh ngon, đừng nói quá lên rằng 'đây là thứ tuyệt nhất con từng ăn'...

- Khi con có hành vi xấu, hãy nói với con về cảm xúc của bạn về hành động của trẻ chứ không chỉ chú ý tới việc bé đã làm sai.

5. Dạy con biết cảm thông

Các bố mẹ Đan Mạch cho rằng khả năng nhận ra và thấu hiểu người khác là một kỹ năng và trẻ hoàn toàn có thể học được. Tại Đan Mạch, có các chương trình quốc gia dạy trẻ về sự thấu cảm và các bài thực hành về ngôn ngữ, văn hóa khích lệ trẻ phát triển trí thông minh cảm xúc.

Bạn có thể dạy con điều này bằng cách:

- Rèn chính mình biết hiểu và thông cảm với những người khác thay vì phán xét họ và dạy con làm điều đó.

- Giúp trẻ trò chuyện về những cảm xúc của mình mà không phán xét con.

6. Nguyên tắc cơ bản của bố mẹ Đan Mạch: 'Đừng cố giành quyền thắng'

Nuôi dạy con kiểu áp đặt uy quyền - tiếp cận con theo kiểu 'cách của bố mẹ là tốt nhất' - dẫn tới vòng tròn luẩn quẩn từ hình phạt tới sự nổi loạn và ngược lại. Vì vậy, người Đan Mạch cố gắng trở thành những ông bố bà mẹ am hiểu con thay vì áp đặt. Họ dựa vào sự tôn trọng và giao tiếp để giải quyết vấn đề, hơn là giành chiến thắng trong các cuộc tranh luận với con cái.

Bạn học theo thế nào?

- Hiểu rằng việc phá bỏ các rào cản và thử làm trái các quy tắc là một phần của sự trưởng thành. Khi trẻ có hành vi xấu, hãy coi đó như một cơ hội để dạy, hướng dẫn và giáo dục con hơn là trừng phạt trẻ.

- Thể hiện bạn đang lắng nghe con bằng cách nhắc lại những gì trẻ vừa nói: 'Con thực sự muốn chơi iPad ngay bây giờ đúng không, nhưng đã đến lúc đi ngủ rồi'.

- Cố gắng tìm những cách giải quyết để cả bố mẹ và con đều thắng hơn là 'mẹ hoặc bố thắng', chẳng hạn: 'Ngày mai, chúng ta sẽ bắt đầu chơi trò chơi sớm hơn, vì vậy con sẽ chơi được lâu hơn trước khi đi ngủ'.

7. Trân trọng thời gian gia đình bên nhau

Người Đan Mạch có một cụm từ là 'at hygge sig' hay đơn giản là 'hygge' nghĩ là 'bên nhau ấm áp' và điều này liên quan đến phong tục cùng tụ họp bên nhau như một gia đình của họ. Theo truyền thống, điều này bao gồm cả gia đình cùng tham gia các trò chơi, ca hát ăn uống - thường là dưới ánh nến. Cố gắng tạo sự gắn kết và tham gia hoạt động cộng đồng là một nét văn hóa Đan Mạch.

Bạn có thể học theo thế nào: Hãy thoải mái với vợ và các con. Tắt điện thoại, thắp vài ngọn nến, chơi một số trò chơi, ca hát - là những cách tuyệt vời để gia đình đầm ấm bên nhau.