Sơ cứu tổn thương cơ thể do bị đè ép, vùi lấp - bạn cần biết

Sơ cấp cứu nạn nhân trong những tình huống khẩn cấp luôn đòi hỏi người thực hiện phải nắm được những nội dung cơ bản và khoa học. Bài viết sau cung cấp những kiến thức chung nhất trong quá trình thực hành sơ cấp cứu cho nạn nhân do bị vật nặng đè ép.

Đảm bảo khu vực sơ cứu an toàn

Khi phát hiện nạn nhân trong sự cố, hoặc trong khu vực đổ nát, trước khi tiến hành bất cứ một biện pháp cứu chữa cho nạn nhân, những người giúp đỡ cần chú ý quan sát và đảm bảo khu vực sơ cứu là an toàn cho chính bản thân người cứu chữa. Đó phải là nơi không còn có những nguy cơ vùi lấp, sụp đổ hoặc yếu tố mất an toàn cho chính bản thân.

Sử dụng phương tiện bảo vệ cá nhân (nếu có), gọi 115

Trước khi tiến hành bất cứ biện pháp cứu chữa cần thiết, hãy sử dụng các phương tiện bảo vệ cá nhân như mang găng tay (nếu có). Việc này giúp ngăn ngừa những tổn thương ngoài ý muốn, ngăn chặn một số nguy cơ gây bệnh truyền nhiễm do tay của người trợ giúp bị tổn thương và tiếp xúc trực tiếp với máu và dịch của nạn nhân. Tìm cách liên lạc với lực lượng hỗ trợ cấp cứu y tế càng sớm càng tốt. Đừng quên gọi số máy cấp cứu 115 để được hỗ trợ kịp thời.

Đảm bảo lưu thông đường thở cho nạn nhân

Trước hết cần quan tâm đến những chức năng sinh tồn của nạn nhân, đó là hô hấp và tuần hoàn. Trước tiên, cần kiểm tra đường thở và lấy bỏ những dị vật làm cản trở hô hấp như đất, cát trong khoang mũi và miệng của nạn nhân. Nếu không nghi ngờ nạn nhân có tổn thương cột sống cổ, dùng tay đẩy cằm và hàm dưới của nạn nhân hướng lên trên và về phía sau để đầu nạn nhân ở tư thế ưỡn.

Tiến hành cầm máu

Đối với những tổn thương có chảy máu lớn và có nguy cơ đe dọa tính mạng, tiến hành cầm máu bằng các phương tiện vật tư y tế như bông, băng, gạc…(nếu có). Trong trường hợp chưa có vật tư y tế để thực hiện cầm máu, người trợ giúp khi cần thiết có thể sử dụng khăn, vải, quần áo sạch để đè ép trực tiếp lên vết thương và ngăn ngừa chảy máu. Có thể đó là vết thương vùng ngực, bụng hoặc vết thương ở chi thể, nơi có động mạch đi qua.

Giải phóng phần chi thể hoặc phần cơ thể bị chèn ép

Nếu cơ thể hoặc chi thể bị chèn ép dưới 10 phút mà có thể giải phóng được vùng chèn ép bằng cách lấy bỏ vật tỳ đè (như khối bê tông, cây đổ, tường sập…) một cách an toàn, thao tác nhẹ nhàng giải phóng cơ thể khỏi vật nặng và tránh làm trầm trọng thêm những tổn thương có sẵn. Trong phần lớn các trường hợp, tổn thương đè ép thường gặp nhất là ở chi dưới, vùng chậu; chi trên và vùng thân có tỷ lệ chèn ép ít hơn. 

Trong những trường hợp mà thời gian đè ép chi thể kéo dài, cần chèn ép cần ga ro ngay phía trên đoạn chỉ thể bị đè ép để đảm bảo nạn nhân không bị sốc. Tình trạng sốc là do các chất độc sinh ra ở phần chi thể bị đè ép theo tuần hoàn trở về tim và đến các cơ quan khác. Thời gian nới ga rô thông thường sau mỗi 1-2 giờ và mỗi lần nới ga rô chỉ trong một khoảng thời gian ngắn.

Phòng chống sốc

Ngay sau khi giải phóng phần cơ thể bị chèn ép, cần chuẩn bị các biện pháp chống sốc như ủ ấm nạn nhân bằng chăn, vải hay quần áo, cố định các tổn thương gẫy xương bằng các đoạn nẹp tự tạo để giảm đau Nếu không có tổn thương xương và không có tổn thương cột sống, kê cao phần chi dưới của nạn nhân lên khoảng 25-30 cm nhằm đảm bảo ưu tiên cấp máu cho các tạng trung tâm và quan trọng của cơ thể.

Vận chuyển nạn nhân về cơ sở y tế gần nhất

Việc vận chuyển nạn nhân sớm về các cơ sở y tế là cần thiết nhưng phải hết sức thận trọng nếu như nạn nhân có biểu hiện của sốc. Quá trình vận chuyển nạn nhân cần được cầm máu và truyền dịch bù lại khối lượng tuần hoàn. Vì vậy việc sơ cứu tại chỗ và sự có mặt kịp thời của lực lượng y tế cứu hộ là điều hết sức cần thiết. Lý tưởng nhất là vận chuyển nạn nhân về tuyến sau nhờ phương tiện và sự hỗ trợ của nhân viên y tế.

Nếu nạn nhân có tổn thương cột sống không được vận chuyển trên cáng mềm hay khiêng bằng võng, mà phải được cố định và vận chuyển về tuyến sau trên cáng cứng. Có thể sử dụng một tấm phản làm cáng cứng để vận chuyển.