Cách bày mâm ngũ quả ngày Tết đầy ý nghĩa của các vùng miền

Sắp tết rồi mình muốn bày một mâm ngũ quả thật đẹp để đặt trên ban thờ. Cho mình hỏi cách bày mâm ngũ quả ngày Tết như thế nào? Mình cảm ơn.

Trả lời:

Mỗi dịp Tết đến xuân về, trên bàn thờ của mọi gia đình người Việt đều bày mâm ngũ quả cúng tổ tiên. Mâm ngũ quả ngày Tết - thể hiện cho 5 vị Kim – Mộc – Thủy – Hỏa – Thổ, 5 yếu tố được cho là đã cấu thành nên vũ trụ. 

Nếu căn cứ theo màu sắc trong triết lý phương Đông thì mâm ngũ quả phải có 5 loại quả với 5 màu khác nhau. Đó là hình ảnh thể hiện lòng thành kính với những người đã mất và biểu trưng cho việc cầu may mắn, bình an đến với gia đình..

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc

Miền Bắc có khí hậu cận nhiệt đới ẩm và có đủ bốn mùa nên các loại quả có sự phong phú và đa dạng. Hầu như tất cả các loại quả đều có thể đặt lên bàn thờ miễn sao mâm ngũ quả trông đẹp Mắt là được.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Bắc 

Tuy nhiên 5 loại quả thường xuất hiện nhất là: quả chuối Phật thủ hay bưởi, đào, quýt, táo. Nải chuối sẽ được đặt ở dưới cùng, ở giữa như bàn tay hứng lấy những gì tinh túy nhất. Màu xanh của chuối tượng trưng cho sự tràn trề nhựa sống của mùa Xuân.

Nằm trong lòng sắc xanh ấy có thể là quả bưởi hoặc quả phật thủ có sắc vàng. Lý do đặt Phật thủ ở giữa vì loại quả này có mười cánh múi chụm lên như 10 ngón tay, được trưng lên bàn thờ tổ tiên với niềm hi vọng cầu mong được bàn tay Phật trời ban phúc ban lộc. Nếu không tìm được Phật thủ thì có thể đặt quả bưởi vàng căng tròn, tràn đầy, hứa hẹn sự may mắn.

Tiếp sau đó là ba loại quả mang màu sắc khác nhau và tượng trưng cho những điều khác nhau. Nếu quả đào tượng trưng cho sắc hồng thể hiện sự thăng tiến, thành đạt, thì táo mang màu đỏ có nghĩa là phú quý, giàu sang, màu vàng thắm của quýt hi vọng năm mới đầy may mắn và đoàn tụ.

Sung là loại quả không thể thiếu trong mâm ngũ quả ngày Tết ở miền Bắc

Đủ đủ, sung là hai thứ quả mà mọi người luôn muốn đặt lên bàn thờ gia tiên vào những ngày Tết, với mong muốn sự sung túc, đầy đủ sẽ đến với gia đình mình và tránh được sự khó khăn, bần hàn.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Trung

Miền Trung là vùng có miền khí hậu khắc nghiệt nhất cả nước, hàng năm xảy ra nhiều thiên tai, bão lũ, gió Lào, hạn hán, lại thêm đất đai vốn cằn cỗi gây nhiều khó khăn cho trồng trọt sản xuất hơn nữa thời gian Tết thường rơi vào mùa Đông khắc nghiệt nên cây trái đặc sản nơi đây rất hiếm.

Mâm ngũ quả ngày tết ở miền Trung

Khó khăn là thế nhưng địa hình lại nằm trong sự giao thương giữa hai miền Bắc- Nam làm cho mâm ngũ quả của người miền Trung vẫn bày biện đủ "ngũ sắc": chuối, mãng cầu, sung, dừa thanh long xoài.. rất đẹp mắt.

Mâm ngũ quả ngày Tết miền Nam

Nếu như ở miền Bắc, hầu như tất cả các loại quả đều có thể bày lên bàn thờ, kể cả quả ớt mang vị cay đắng, miễn sao mâm ngũ quả trông đẹp mắt là được; thì người miền Nam lại có sự kiêng cữ.

Mâm ngũ quả của họ không bao giờ có chuối, vì loại quả này tên gọi có âm giống từ "chúi" thể hiện sự nguy khó. Quả cam cũng không được có mặt vì câu "quýt làm cam chịu".

Mâm ngũ quả của miền Nam

Trên mâm ngũ quả của miền Nam chuộng dừa, mãng cầu, bưởi, xoài, sung (theo câu: "Cầu sung vừa đủ xài"), thêm chân đế là 3 quả dứa (trái thơm) thể hiện sự vững vàng.

Đặc biệt, mâm ngũ quả của người miền Nam không thể thiếu cặp dưa hấu ruột đỏ vỏ xanh, tượng trưng cho lòng trung nghĩa và trinh tiết của người phương Nam.

Cặp đôi dưa dấu không thể thiếu trong mâm ngũ quả miền Nam

Mỗi miền mỗi khác tùy vào đặc trưng khí hậu, sản vật và quan niệm riêng, nhưng tựu chung, mâm ngũ quả trên bàn thờ ngày Tết vẫn là nơi hội tụ của hồn quả, hương cây, của nếp văn hóa dân tộc, của ý nguyện cầu hòa, an, đủ của người dân Việt.

Chính vì vậy, người dân Việt dù ở phương trời nào, đến ngày Tết cổ truyền vẫn không bỏ qua tục lệ này, như một sự nhắc nhở, cho bản thân và cho con cháu, về cội nguồn của mình.