Phép thử ôn trong Đông y và những điều không phải ai cũng biết

Thử ôn là loại bệnh nhiệt cấp tính phát sinh vào mùa hạ với những triệu chứng chủ yếu như sốt cao, bực dọc, khát nước, ra mồ hôi nhiều. Bệnh dễ làm tổn thương tân dịch và khí.

Diễn biến của bệnh nhanh, mới đầu thử nhiệt vào phần khí làm sốt cao, hao tân dịch, tiếp đó vào nhanh trong dinh huyết hoặc nhập tâm bào. Mùa hè thử nhiệt thịnh, lại mưa nhiều, hơi nước bốc lên, lúc đó thử tà và thấp tà hợp lại gây nên chứng thử thấp, cho nên bệnh thử ôn hay có những chứng hậu kiêm thấp, kiêm hàn thấp. Các bệnh viêm não B, cúm vào mùa hạ… thuộc phạm trù của thử ôn.

Tùy từng cơ chế bệnh sinh mà dùng bài thuốc phù hợp như sau:

Thử tà vào dương minh vị

Biểu hiện: sợ nóng, bực dọc, nhức đầu, váng đầu, mắt đỏ, thở mạnh, miệng khô, khát muốn uống, ra mồ hôi lưng hơi lạnh, mạch hồng đại.

Phương pháp điều trị: thanh khí, tiết nhiệt, ích khí sinh tân.

Bài thuốc: Bạch hổ gia nhân sâm thang: tri mẫu 24g thạch cao 48g cam thảo 12g, nghạch mễ 32g nhân sâm 8g.

Cách dùng: Thạch cao giã nát cho vào túi vải túm lại cam thảo chích. Bốn vị tri mẫu, thạch cao, cam thảo nhân sâm 8g + 1.500ml nước sắc còn 500ml nước cho nghạch mễ vào sắc tới khi chín ngạch mễ. Lọc bỏ bã canh lại lấy 250ml. Uống ấm, chia đều 5 phần, ngày uống 3 lần, tối uống 2 lần.

Thử tà tổn thương tân dịch và khí

Biểu hiện: Sốt, bực dọc, khát, chân tay mỏi rã rời, thở mạnh nước tiểu vàng, mạch hư vô lực.

Phương pháp điều trị: Thanh nhiệt giải thử ích khí sinh tân.

Bài thuốc: Vương thị thanh thử ích khí thang: Tri mẫu 12g, thạch hộc 10g, cam thảo 4g, nghạch mễ 32g, tây dương sâm 8g mạch môn đông 16g hoàng liên 4g, trúc diệp tươi 12g, tô ngạch 8g, tây qua 12g.

Cách dùng: Mạch môn bỏ lõi, tây qua cạo vỏ tẩm rượu Các vị trên + 1.800ml nước sắc lọc bỏ bã còn 250ml nước. Chia đều 5 phần, ngày uống 3 lần, tối uống 2 lần.

Thử kiêm hàn thấp

Biểu hiện: sốt, sợ lạnh nhức đầu không có mồ hôi thân mình co rút, bực dọc rêu lưỡi trắng nhớt.

Phương pháp điều trị: Giải biểu tán hàn, hóa thấp trừ thử.

Bài thuốc: Tân gia hương nhu ẩm: Kim ngân hoa 24g, hương nhu hoa 16g hậu phác 30g, biển đậu hoa (trắng) 36g, liên kiều 10g.

Cách dùng: Các vị trên thêm 1.500ml nước sắc lọc bỏ bã còn 200ml, uống ấm, chia 4 phần, uống trong ngày.