Câu chuyện về người phát hiện ra MERS đầu tiên trên thế giới

Phòng thí nghiệm của tôi thuộc một bệnh viện tư nhân ở Ả-rập Xê-út, được đặt tên theo người sáng lập ra nó, tiến sĩ Soliman Fakeeh. Trường hợp nhiễm vi-rút chết người có tên - sốt xuất huyết Crimean-Congo được chuyển tới bệnh viện này năm 1990 nhưng không chẩn đoán được vì thiếu phòng thí nghiệm.

Tiến sĩ Fakeeh nhận ra tầm quan trọng của phòng thí nghiệm như vậy và đã thuê tôi thiết lập nó. Tôi chuyển ba phòng trống trên tầng 6 thành phòng thí nghiệm được trang bị đầy đủ gồm phòng nuôi cấy tế bào vô trùng, huyết thanh học và các đơn vị sinh học phân tử.

Câu chuyện về MERS diễn ra như thế nào?

Ngày 13/6/2012, một bệnh nhân được đưa đến bệnh viện của tôi. Ông ấy bị các triệu chứng hô hấp nghiêm trọng, nhanh chóng tiến triển thành viêm phổi cấp suy thận tử vong sau 11 ngày điều trị.

Khi bệnh nhân còn sống, tôi đã thu thập mẫu máu và đờm Tôi tiến hành xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang gián tiếp sử dụng các mẫu đờm như một kháng nguyên chưa xác định và thử phản ứng với bảng các kháng thể của một nhóm bệnh nguyên vi-rút gây bệnh hô hấp thường gặp. Tất cả đều cho kết quả âm tính.

Theo luật, tôi phải nộp mẫu này cùng các kết quả xét nghiệm cho Bộ Y tế Ả-rập. Phản ứng chuỗi Polymerasa (PCR) cho kết quả âm tính với cúm H1N1.

Tôi gần như chắc chắn rằng mẫu bệnh phẩm có một loại vi-rút. Bệnh nhân này tử vong tại thời điểm đó và không ai quan tâm tiến hành điều tra tác nhân gây bệnh bí ẩn giết chết người bệnh. Tính tò mò nghề nghiệp của tôi không được thỏa mãn và tôi đã quyết định theo đuổi cuộc điều tra.

Mọi chuyện đã diễn ra như thế nào? Khi nào ông thu thập các bằng chứng một lần nữa?

Vi - rút Corona là tác nhân gây bệnh hô hấp khác, mẫu bệnh phẩm chưa được xét nghiệm. Tôi đặt mua đoạn mồi pan-coronavirus nhằm mục tiêu bảo toàn vùng gen polymerase của vi-rút từ một công ty của Đức, và chính xác, tôi dự kiến nhóm 440 cặp nucleotide.

Ý tưởng đầu tiên nảy ra là SARS. Tôi đặt mua cặp mồi đặc hiệu cho SARS, và tôi ngạc nhiên là PCR âm tính. Tôi lặp lại PCR vài lần để xác nhận. Các kết quả pan-coronavirus luôn có tính nhất quán là dương tính, nhưng không phải SARS. Đây là bằng chứng đầu tiên giúp tôi xác định đây là loại vi - rút Corona mới ở người chưa từng được mô tả.

Vi-rút MERS đang là mối đe dọa sức khỏe và tính mạng nhân loại

Làm cách nào ông tiếp tục với những kết quả này?

Tôi đã ngần ngại trong việc công bố kết quả vì tôi biết sẽ không có ai tin kết quả từ phòng thí nghiệm nhỏ trong một bệnh viện tư nhân tại Ả-rập. Tôi cần ý kiến thứ 2 từ phòng nghiên cứu có uy tín độc lập. Tôi cũng quan ngại rằng tôi có thể bị mất quyền sở hữu trí tuệ nếu tôi chuyển những mẫu nghiên cứu ra bên ngoài. Vào thời điểm đó, các nhà khoa học Hà Lan tại EMC sẵn sàng thử nghiệm mẫu ARN của tôi dựa trên những kết quả mà tôi tìm thấy cho rằng đây là loại vi - rút Corona mới ở người.

Vì vậy, ông quyết định đưa ra cảnh báo về MERS-CoV?

Đúng vậy. Ngày 15/9/2012, tôi gửi một thông điệp cảnh báo qua lên ProMED mail - chương trình giám sát các bệnh mới nổi. Ngay sau khi nó xuất hiện trên mạng vào ngày 20/9/2012, tôi bị Bộ Y tế Ả-rập công kích. 'Tôi bị cáo buộc là vi phạm các quy tắc vận chuyển mẫu bệnh phẩm tới phòng thí nghiệm ở Hà Lan mà không được sự cho phép. Nhưng mọi chuyện không dừng lại. Ngày 25/9/2012, tôi phải đón chuyến bay trở về Cairo và để tất cả mọi thứ ở lại.

Vậy ông đã vội vã trở về Cairo, để lại tất cả mọi thứ, bao gồm cả phát hiện của ông. Bệnh viện có yêu cầu ông trở lại để tiếp tục những công việc đang thực hiện?

Không, họ yêu cầu tôi gửi thư từ chức; họ đóng cửa phòng thí nghiệm và thanh trùng tất cả các nguyên liệu mẫu. Nếu không có các mẫu tôi đã gửi tới phòng thí nghiệm Hà Lan, chúng sẽ biến mất mãi mãi.

Bằng cách nào ông quản lý được bài đăng trên tập san NEJM với cộng sự người Hà Lan sau khi trở về Cairo?

Thông điệp ProMED của tôi được quan tâm hàng đầu như một kỷ lục, điều đó bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ của tôi cho phát hiện này. Tôi giữ tất cả dữ liệu về lâm sàng của bệnh nhân đầu tiên.

Saeed Al-Amoudi, Giám đốc phòng thí nghiệm và ngân hàng máu Jeddah, đã đổ lỗi việc lây lan MERS gần đây cho ông. Ông đối phó cáo buộc này thế nào?

Tôi chứng kiến quá trình bệnh nhân đầu tiên tử vong, vì vậy tôi biết rằng có thứ gì đó nghiêm trọng và cần phải đề phòng để không lây lan căn bệnh bí ẩn này. Tôi có những bản báo cáo thành công chứng tỏ được năng lực trong việc đối phó với các tác nhân truyền nhiễm chưa được biết đến.

Đối với phòng thí nghiệm của tôi, tôi có thể thoải mái xác nhận nó như một cơ sở BSL2+. Phòng thí nghiệm của tôi là một cơ sở chẩn đoán bệnh được công nhận, thường xuyên nhận các mẫu bệnh phẩm từ Bộ Y tế Ả-rập.

Hiện nay, ông có kế hoạch nào tương lai để thiết lập riêng phòng thí nghiệm MERS?

Tôi đã trở lại vị trí học thuật ban đầu của tôi là một giáo sư Vi sinh học tại Đại học Ain Shams. Tôi giúp Bộ Y tế Ai Cập làm xét nghiệm PCR đầu tiên chẩn đoán MERS-CoV. Nếu tôi đủ kinh phí, chắc chắn tôi sẽ thành lập phòng thí nghiệm riêng. Nếu không, tôi sẽ chỉ sống bình lặng cùng với nghiên cứu về lĩnh vực tôi theo đuổi.