Bệnh giảm áp - căn bệnh nguy hiểm thường gặp của thợ lặn

Biểu hiện của bệnh giảm áp?

Thông thường thì khi ở trên bờ, chúng ta chỉ chịu tác động một áp suất không khí vào khoảng 1atm (760mmHg). Áp suất này là do không khí tác động và hầu như chúng ta “quen”, không để ý thấy. Nhưng khi xuống nước thì phải “cõng” trên mình không những toàn bộ không khí trên bờ mà còn một khối lượng nước của biển. Khối lượng nước này chính là áp suất tăng thêm. Cứ xuống sâu 10m thì áp suất tăng thêm 1atm. Càng xuống sâu, áp suất càng lớn.

Lẽ ra khi xuống sâu, chúng ta phải nổi lên từ từ theo quy trình hướng dẫn. Nhưng trong một số trường hợp, người lặn đã vi phạm quy tắc này, dẫn đến sự giảm áp suất quá đột ngột làm cho bệnh giảm áp xuất hiện. Theo những quan sát bệnh lý, người ta thấy trong lòng mạch của những bệnh nhân này xuất hiện rất nhiều bọt khí do giảm áp gây ra. Người ta vẫn cho rằng, chính các bọt khí này là nguyên nhân gây ra bệnh, y hệt như trường hợp bơm khí vào lòng mạch, chỉ khác là biểu hiện nặng hơn mà thôi.

Bệnh giảm áp có biểu hiện đặc thù là ngứa da và đau khớp ngay sau khi lên bờ. Ngứa da khắp người, nhất là da vùng thân mình. Đi kèm với ngứa da là các ban xuất huyết trên da nổi vằn tím đỏ rất điển hình và dễ phát hiện. Khớp đau thường là đau ở khớp cổ tay, khuỷu, gối, háng, cổ chân làm suy giảm vận động. Sự đau khớp nhiều khi là quá mức gây ra căng thẳng lo âu và mất ngủ cho người bệnh.

Trên đây là hai biểu hiện thông thường nhất của bệnh. Trong những trường hợn nặng, có thể bị liệt nửa người bên đối diện, bị liệt hai chi dưới. Lúc này não và tủy sống đang bị tắc mạch máu do bọt khí quá lớn. Ở một góc độ khác, bệnh nhân có thể bị chảy máu phổi nhồi máu cơ tim sốc và tử vong do không cấp cứu kịp thời.

Nguy cơ có thể gặp khi lặn dưới nước

Lặn không chỉ đơn thuần là môn thể thao giải trí mà còn vì công việc. Những công nhân “lặn” phải lặn và lao động dưới nước hàng giờ liền. Đây là những đối tượng phải thường xuyên lặn và thường xuyên hứng chịu những nguy cơ do môi trường nước đem đến.

Nguy cơ thứ nhất là trạng thái đè ép cơ thể do cơ thể phải gánh toàn bộ khối lượng nước phía trên mình. Việc này chẳng khác nào chúng ta gánh vật nặng trên vai. Càng lặn xuống sâu, khối nước đè ép càng lớn và chúng ta càng bị ảnh hưởng. Đè ép gây ra khó thở khó vận động, thậm chí là ngạt thở

Nguy cơ thứ hai là chấn thương do áp suất. Chúng ta có thể bị điếc, bị đau xoang do áp suất bên ngoài tăng cao. Việc tăng cao áp suất bên ngoài làm không khí trong các xoang co nhỏ lại nhằm duy trì sự cân bằng. Sự co nhỏ quá mức gây ra co giãn màng và các mô, dẫn tới các biến chứng bệnh lý như thủng màng nhĩ đau xoang, đau răng Khi ngoi lên, không khí trong tạng rỗng như dạ dày giãn nở làm căng trướng bụng khó thở khó tiêu Việc rách thủng màng nhĩ có thể gây chảy máu tai, thậm chí là điếc. Việc không khí đè ép vào các xoang có thể gây ra các cơn đau cấp tính dữ dội.

Thứ ba là nguy cơ mắc bệnh giảm áp, một căn bệnh cấp tính, nguy hiểm, gây ra di chứng tàn phế suốt đời và có thể gây tử vong. Bệnh xuất hiện do chúng ta lặn xuống quá sâu nhưng lại ngoi lên quá nhanh gây ra biến đổi đột ngột về sự hoà tan khí trong máu. Hậu quả là việc chúng ta ngoi lên nhanh có thể hình thành các bóng khí và bệnh lý bắt đầu.

Ngoài ra còn nhiều nguy cơ khác như tai nạn lao động dưới nước do đá đè, gặp phải cá dữ, thiếu hụt khí thở... Nhưng nguy hiểm nhất có thể gây ảnh hưởng tới tính mạng người lặn thì chỉ có bệnh giảm áp.

Cấp cứu thế nào?

Có một điều không may là điều trị bệnh giảm áp phải cần tới các bệnh viện đặc biệt có trang bị chuyên khoa như buồng tăng áp ở Viện Bỏng Quốc gia bệnh viện 108, Viện Y học biển Việt Nam, Trung tâm cao áp Khánh Hoà... Nhưng những địa điểm này lại quá xa bãi tắm hay công trường lao động. Việc sơ cứu phải làm kịp thời ngay tại chỗ. Vì thế cấp cứu cứu sống tính mạng bệnh nhân là điều cần trước hết. Chúng ta cần làm như sau:

Thứ nhất, cởi bỏ toàn bộ trang bị lặn cho người bệnh dễ thở. Những bộ quần áo lặn thường là có nhiều dụng cụ và bó sát người nên gây cản trở cho việc hô hấp

Thứ hai là đặt người bệnh nằm ngửa trên nền cứng, nghiêng đầu nếu người bệnh có biểu hiện lơ mơ hoặc đau đầu Nằm ngửa sẽ duy trì tốt huyết áp và lưu lượng máu cho não bộ.

Thứ ba là truyền ngay dịch cho người bệnh nếu có điều kiện. Dịch truyền được chọn là dịch muối đẳng trương. Không truyền đạm hay bất cứ một dung dịch dinh dưỡng nào khác chỉ làm cho bệnh thêm nặng.

Thứ tư là vận chuyển người bệnh đến bệnh viện càng sớm càng tốt và chuyển đến cơ sở có trang bị chuyên dụng thật nhanh. Nhất là với các trường hợp nặng.

Đề phòng những tai biến có thể xảy ra, không nên hoạt động thể lực mạnh trước 3 ngày xuống nước, nên hít thở sâu 3 phút trước lặn, không được lặn quá sâu, trên 12m độ sâu và tuyệt đối là khi ngoi lên phải tuân thủ đúng quy trình, dù chỉ là nhanh hơn 1 phút. Vì có thể bạn sẽ không còn nhìn thấy thế giới ở trên bờ của bạn.