Biến chứng nguy hiểm của đái tháo đường liệu có thể phòng ngừa?

Đái tháo đường (ĐTĐ) với biến chứng mạn tính thường gặp là loét bàn chân nặng vốn rất phức tạp và khó liền có thể dẫn đến nguy cơ phải cắt đoạn chi, thậm chí tử vong do nhiễm trùng. Không chỉ để lại hậu quả nặng nề về mặt tâm lý, người bệnh sau khi cắt đoạn chi còn trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. 

Nguy cơ tàn tật và tử vong từ những vết loét nhỏ

Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tử vong và tàn phế đối với bệnh nhân ĐTĐ, trong đó, loét bàn chân là một biến chứng mạn tính thường thấy, nguy hiểm vì dẫn đến phải cắt đoạn chi và tử vong khi bệnh ở giai đoạn nặng độ 3 và 4, theo phân loại của Wagner.     Với bệnh nhân ĐTĐ nặng, việc bàn chân bị loét sẽ khó có cơ hội hồi phục do các bệnh lý mạch máu và thần kinh ngoại biên Có đến 15-35% người bệnh ĐTĐ có nguy cơ loét bàn chân ở bất kỳ thời điểm nào trong cuộc đời. Trong đó, có khoảng 10-30% bệnh nhân loét bàn chân ĐTĐ phải cắt đoạn chi.

 

Đái tháo đường có thể xảy ra ở cả nam và nữ  

Tuy vậy, việc cắt đoạn chi của bệnh nhân ĐTĐ cũng không giải quyết triệt để các vấn đề liên quan đến bàn chân. Tỷ lệ tái tổn thương đoạn chi phía trên và chi đối diện là một trong những vấn đề khó tránh khỏi ở người bệnh ĐTĐ.   Ước tính tại Mỹ, mỗi năm có khoảng 57.000-125.000 bệnh nhân bị cắt đoạn chi; 5-17% bệnh nhân này tử vong ngay khi phẫu thuật và 2-23% tử vong trong vòng 30 ngày sau khi cắt đoạn chi; 50-60% bệnh nhân đã cắt đoạn chi tử vong sau 5 năm. Trong số bệnh nhân sống sau cắt đoạn chi, việc tái tổn thương đoạn chi cùng bên chiếm từ 8-22% và 26-44% bị tổn thương chi đối bên trong vòng 4 năm… 

Điều trị loét bàn chân do ĐTĐ rất khó, vì sao?

Loét bàn chân làm mất đi sức lao động, gây ra tàn phế, giảm chất lượng cuộc sống và tuổi thọ cho người bệnh. Mục tiêu điều trị là đẩy nhanh quá trình liền thương và bảo tồn tối đa chức năng của bàn chân nhằm giảm nguy cơ cắt đoạn chi, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh, giảm gánh nặng cho bệnh nhân gia đình và xã hội, giảm chi phí điều trị và thời gian nằm viện. Đối với loét bàn chân có tắc mạch, cần có kỹ thuật can thiệp mạch máu để dẫn máu nuôi bàn chân.   Tuy nhiên cho đến nay, các kỹ thuật can thiệp mạch máu cho bàn chân ĐTĐ có tỉ lệ thành công thấp mà chi phí điều trị cao. Có rất ít phương pháp điều trị hiện nay làm liền thương nhanh chóng cho bàn chân ĐTĐ bị loét phức tạp và tiên lượng xấu. Theo một nghiên cứu của Bệnh viện Nội tiết TW, số ngày điều trị nội trú trung bình của bệnh nhân ĐTĐ có loét chân dài, trung bình là 27,9 ngày, có trường hợp phải điều trị kéo dài 77 ngày.  

Cần làm gì khi người bệnh ĐTĐ bị loét chân?

Kiểm tra bàn chân hằng ngày: Tập thói quen kiểm tra bàn chân ít nhất 1 lần trong ngày. Các vết nứt trên da, các vết phỏng rộp vết thâm các nốt chai chân và những chỗ đau trên da đều cần quan sát kỹ ở bệnh nhân ĐTĐ.

 Cắt móng chân mỗi tuần hoặc khi thấy dài: Nên cắt tỉa móng chân theo đường vòng của ngón, không lấy khóe cũng như tự mình cắt các vết chai ở chân.

Giữ cho mạch máu được lưu thông: Luôn giữ chân ở tư thế ngang khi ngồi. Không đi tất chật, giầy dép chật, không nên để chân không ngay cả khi ở nhà. Tập cử động các ngón chân trong khoảng 5 - 10 phút, vài lần trong ngày. Các hình thức luyện tập như đi bộ, bơi lội hoặc đạp xe là những bài tập thể dục tốt và dễ cho bàn chân vận động, giúp cải thiện lưu thông mạch máu.

Vệ sinh chân hằng ngày: Luôn giữ sạch chân với nước ấm và xà phòng trung tính. Tuy nhiên, người bệnh không nên ngâm chân trong nước quá nóng (nhiệt độ nước không nên quá 370C) hoặc ngâm nước ấm quá lâu. Sau khi rửa, dùng khăn bông mềm thấm khô chân, đặc biệt các kẽ ngón chân.