Dùng thuốc đái tháo đường khi mang thai, mẹ trẻ cần làm gì khi căn bệnh này sảy ra?

Cách theo dõi dùng thuốc khi mang thai

Kiểm tra xác định có bị ĐTĐ khi mang thai không?

Kiểm tra theo test O. Sullivan. Nguyên tắc: cho thai phụ dùng đường glucose sau đó lấy máu để đánh giá tốc độ hấp thu đường trong máu. Cách làm: không cần phải nhịn đói, uống dung dịch chứa 50g glucose. Một giờ sau, lấy máu xét nghiệm glucose huyết: nếu mức glucose máu là < 1,3g/L là không bị ĐTĐ, nếu glucose máu > 2g/L là bị ĐTĐ do thai nghén.

Nếu glucose máu ở khoảng giữa 1,3 - 2g/L, cần làm thêm test dung nạp glucose HGPO. Buổi sáng, kiểm tra glucose máu lúc đói, sau đó cho thai phụ uống dung dịch chứa 100g (hay 75g) glucose. Sau 1 - 2 – 3 giờ lấy máu xét nghiệm glucose. Theo Tiêu chuẩn hội nghị quốc tế lần thứ 4 về ĐTĐ do thai nghén (1998) thì chẩn đoán thai phụ bị ĐTĐ do thai nghén khi ít nhất có hai giá trị lớn hơn hay bằng dưới đây:

- Trường hợp dùng 100g glucose: glucose lúc đói là: 5,3, sau 1 giờ là 10, sau 2 giờ là 8,6, sau 3 giờ là 7,8 (mmol/L).

- Trường hợp dùng 75g gluocose: glucose lúc đói là: 5,3, sau 1 giờ là 10, sau 2 giờ là 8,6 (mmol/L) dùng thuốc ĐTĐ khi mang thai: Với người trước đó đã bị ĐTĐ:

Nếu trước khi mang thai đã bị ĐTĐ tuýp II, đã dùng các loại thuốc uống, thì khi mang thai không được tiếp tục dùng các loại thuốc uống này (vì sẽ gây độc, kém hiệu quả) mà thay bằng insulin tiêm. Nếu trước khi mang thai đã bị ĐTĐ tuýp I, dùng insulin tiêm, thì vẫn tiếp tục dùng loại thuốc này, nhưng cần điều chỉnh liều (thường dùng với liều cao hơn, mỗi ngày tiêm 3 mũi trước bữa ăn). Kèm theo cần luyện tập dinh dưỡng thích hợp.

Với người mới bị ĐTĐ do thai nghén:

Nếu phát hiện bị ĐTĐ do thai nghén sớm có thể dùng chế độ luyện tập, ăn để điều chỉnh. 80% trường hợp dùng liệu pháp này có thể làm glucose máu trở lại bình thường. Khi bị ĐTĐ do thai nghén ở mức nhẹ, glucose máu lúc đói < 7mmol/L và 2 giờ sau khi ăn <11mmol/L thì dùng liệu pháp này trong vòng 2 tuần, nếu đáp ứng thì tiếp tục. Nếu sau 2 tuần mà không đáp ứng thì phải dùng liệu pháp này kết hợp với dùng insulin.

Nếu phát hiện bị ĐTĐ do thai nghén nhưng đã ở mức nặng, glucose máu lúc đói đã ≥ 7 mmol/L hoặc sau khi ăn 2 giờ ≥ 11 mmol/L thì cần dùng insulin ngay, cùng với chế độ luyện tập, ăn mà không chờ đợi.

Luyện tập có thể thực hiện khi không có các chống chỉ định về sản khoa, nội khoa và tập ở mức vừa phải (có thể đi bộ sau bữa ăn 20 phút, khi tập nên giữ cho nhịp tim không vượt quá 140 lần/phút).

Chế độ ăn: dùng các loại thức ăn có chỉ số glucose máu thấp (chậm glucose) như: khoai, cơm, mì luộc. Không nên dùng các loại thức ăn quá ngọt hay quá béo. Mặt khác, vẫn cần ăn đủ calo đủ chất dinh dưỡng cho mẹ và cho thai phát triển (1.500 - 1.800 Kcal/ngày). Cần hỏi thầy thuốc thật kỹ trước khi dùng liệu pháp này.

Hiện nay insulin là chỉ định duy nhất trong ĐTĐ do thai nghén Năm 2005, theo hội ĐTĐ thế giới, mới nhất năm 2006 theo hội ĐTĐ Mỹ, có thể dùng metformin điều trị ĐTĐ do thai nghén cho những người bị buồng trứng đa nang. Năm 2008, theo các nghiên cứu công bố thì có thể dùng metformin thay insulin, chưa nhận thấy gây hại thai. Tuy nhiên, vì nghiên cứu tính an toàn cho thai của metformin chưa đủ sâu rộng nên nay vẫn chưa thể áp dụng các nghiên cứu này vào lâm sàng.