Sốt rét thể giá lạnh là gì? Cách điều trị sốt rét thể giá lạnh

Sốt rét thể giá lạnh, tên tiếng Anh gọi là Algid malaria là một tình trạng bệnh sốt rét đặc trưng bởi các đặc điểm thân nhiệt thấp, suy nhược cơ thể, mệt lả, kiệt sức, cảm giác lạnh, nôn mửa, tiêu chảy nặng và tăng hô hấp. Bệnh nhân có thể tử vong do suy tuyến thượng thận nặng hoặc hấp thu vào cơ thể những nội độc tố từ dạ dày.

Các dạng sốt rét thể giá lạnh

Sốt rét thể giá lạnh là một thể sốt rét do Plasmodium falciparum chủ yếu liên quan đến tiêu hóa nhất là ruột và một số tạng trong ổ bụng khác; Sốt rét thể giá lạnh dạ dày có đặc điểm là nôn mửa trường diễn, sốt rét thể giá lạnh dạng lỵ có đặc điểm là tiêu chảy phân máu với một lượng lớn hồng cầu nhiễm được phát hiện. Một số tác giả cho rằng bệnh lý sốt rét thể giá lạnh là kẻ giết người thầm lặng vì chúng xuất hiện triệu chứng rất mơ hồ hoặc đôi lúc không có triệu chứng gì, diễn tiến dẫn đến tử vong rất cao.

Lạnh “Algid” là một biến chứng hiếm gặp của sốt rét chiếm tỷ lệ 0.37% trong tổng số các trường hợp sốt rét. Sốt rét giá lạnh có đặc điểm rối loạn huyết động như sốc kèm theo thay đổi chuyển hóa và hạ thân nhiệt

Một số yếu tố liên quan đến hình thành sốt rét giá lạnh, bao gồm: Cơ chế bệnh học đi kèm sự thay đổi tình trạng hồng cầu và dẫn đến suy hệ vi tuần hoàn như kết dính tế bào ẩn cư và tạo thể hoa hồng trong sốt rét; Yếu tố hoại tử khối u (TNF) dẫn đến hạ đường huyết rối loạn quá trình đông máu, rối loạn và giảm sinh hồng cầu; Rối loạn cân bằng acid-base kèm sự hình thành rối loạn toan chuyển hóa; Tổn thương dạ dày ruột.

Sự kết dính của các hồng cầu nhiễm trong các vi mạch niêm mạc ruột dẫn đến tổn thương thiếu máu-nhồi máu biểu mô ruột. Rối loạn hấp thu dịch điện giải và do nôn mửa cộng thêm tiêu chảy thì thể tích máu giảm đi nhanh chóng; Sốt rét thể giá lạnh còn liên quan đến nhiễm khuẩn huyết gram âm.

Phân biệt sốt rét thể giá lạnh với các thể khác của bệnh

Việc theo dõi các triệu chứng một cách thường xuyên và chẩn đoán sớm và lưu ý các triệu chứng mơ hồ có thể giúp chúng ta kiểm soát được bệnh tốt và hạn chế tử vong. Tuy nhiên, sốt rét thể giá lạnh cần được phân biệt với một số thể sốt rét khác:

Sốt rét thể cụt đầu: bệnh nhân chỉ biểu hiện ớn lạnh, gai rét, ngáp vặt, sốt không thành cơn hoặc sốt kéo dài 1-2 giờ trở lại, có khi không điều trị cũng tự cắt cơn. Thể bệnh này thường gặp ở bệnh nhân sốt rét lâu năm, đã có một phần miễn dịch vì sống trong vùng sốt rét lưu hành.

Sốt rét thể dai dẳng: biểu hiện với sốt dai dẳng, điều trị đã xong liệu trình thuốc nhưng vẫn không sạch được ký sinh trùng sốt rét, hoặc điều trị dứt cơn được 1-2 tuần bệnh nhân xuất hiện sốt lại. Thể này hay gặp ở bệnh nhân nhiễm sốt rét lần đầu, bệnh nhân suy nhược, đặc biệt các bệnh nhân nhiễm phải loại ký sinh trùng Plasmodium falciparum kháng thuốc hoặc đa kháng thuốc.

Sốt rét trên cơ địa đã có miễn dịch: người đã có tiền sử sốt rét nhiều lần và có hiện hữu một phần miễn dịch bảo vệ cơ thể. Biểu hiện cơn sốt thường nhẹ, đôi khi không xuất hiện thành cơn, không có chu kỳ (chỉ biểu hiện các triệu chứng giống cúm), ngáp trong vòng 30-60 phút. Ngoại lệ, có trường hợp không điều trị thuốc đặc hiệu, bệnh cũng tự khỏi, gọi là thể cụt trên cơ địa sốt dai dẳng.

Điều trị sốt rét thể giá lạnh

Sốt rét thể giá lạnh có biểu hiện mơ hồ, khó nhận biết nhưng lại rất nguy hiểm. Nếu người bệnh không được phát hiện và điều trị kịp thời dễ dẫn đến tử vong Do vậy, biện pháp để phòng tránh bệnh hữu hiệu nhất là không để muỗi đốt truyền ký sinh trùng sốt rét bằng cách ngủ màn, bôi kem chống muỗi hoặc mặc quần áo dài khi lao động ngoài trời. Khi đã có biểu hiện của sốt rét, người bệnh cần được khám tại cơ sở y tế để xác định thể bệnh sốt rét và có biện pháp điều trị thích hợp, theo đúng phác đồ, tránh hiện tượng kháng thuốc của ký sinh trùng