Phương pháp hạn chế các hóa chất bảo vệ thực vật trong rau quả

Ngày nay, do việc sử dụng tràn lan các loại hóa chất trong nông nghiệp (phân đạm, thuốc kích thích sinh trưởng, các loại thuốc trừ sâu, bệnh, cỏ dại...) của người nông dân trên các loại rau, củ, quả (sau đây gọi chung là rau quả) đã để lại dư lượng của nhiều loại hóa chất độc hại trên các loại rau quả thiết yếu cho tiêu dùng hằng ngày của con người mà các cơ quan chức năng không thể kiểm soát nổi. Những loại thực phẩm độc hại này gây ảnh hưởng không tốt tới sức khỏe về trước mắt cũng như lâu dài.

Các hợp chất của thuốc bảo vệ thực vật chứa nguyên tố clo (như monito, DDT, 2,4D...) và các loại thuốc nhập lậu của Trung Quốc đã bị cấm sử dụng do chứa hàm lượng độc tố cao, bền vững trong môi trường (có những loại hợp chất phải trên 15 năm mới bị phân hủy hết trong điều kiện tự nhiên), nhưng chúng lại có tác dụng tiêu diệt sâu bệnh gây hại trên các loại cây trồng nên những loại thuốc này vẫn được nông dân dùng phun trừ các loại dịch hại. Nhóm thuốc bảo vệ thực vật có chứa clo khi phun cho rau quả sẽ tạo thành hợp chất perexit rất độc hại cho người sử dụng vì nó không có mùi, không vị nên rất khó phát hiện.

Ngoài ra, các hợp chất thuốc bảo vệ thực vật có chứa phospho (hợp chất lân hữu cơ) rất độc hại với hệ thần kinh và cơ quan nội tạng của động vật và con người. Khi ăn phải các loại rau quả có chứa các hóa chất độc hại này thì cơ thể con người không có khả năng đào thải qua đường tiêu hóa mà các hóa chất này sẽ được.

Người tiêu dùng nên chọn mua hoa quả có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng để đảm bảo ATVSTP

Các hóa chất bảo vệ thực vật độc hại không chỉ được người nông dân phun trừ sâu bệnh, cỏ dại trên rau quả mà còn được dùng trong bảo quản, lưu trữ rau quả khi vận chuyển nhằm tránh bị thối hỏng... Những hóa chất này khi tích lũy trong cơ thể đến một liều lượng nhất định có thể gây đột biến gen ở một số bộ phận trong cơ thể con người làm cho một số tế bào phát triển bất thường, đây là một nguyên nhân chủ yếu dẫn đến bệnh ung thư  

Hiện nay, các loại thuốc bảo vệ thực vật đã bị cấm do độ độc cao và tồn tại bền vững trong môi trường và các sản phẩm rau quả vẫn được người dân dùng để phun trừ sâu, bệnh, cỏ dại và bảo quản rau quả không đúng quy định. Điều đó đã dẫn đến hàm lượng các hóa chất độc hại tồn dư quá lớn so với quy định trên các loại rau quả.  

Theo các kết quả xét nghiệm rau quả của các cơ quan chuyên môn (nhất là các loại rau, quả của Trung Quốc) đều cho thấy hàm lượng các loại thuốc bảo vệ thực vật tồn dư quá cao so với quy định. Nhưng công tác kiểm tra, giám sát lại chưa được tiến hành thường xuyên và cho tới thời điểm hiện nay chưa thể kiểm soát nổi. Vì vậy, các loại rau quả nhiễm hóa chất bảo vệ thực vật độc hại vẫn tràn lan trên thị trường, gây hậu quả khôn lường tới sức khỏe người tiêu dùng.

Rất khó để nhận biết các loại rau quả nhiễm các hóa chất độc hại bằng mắt thường, chỉ có những người có chuyên môn sâu về ngành bảo vệ thực vật và các nhà dinh dưỡng có kinh nghiệm mới có thể nhận biết bằng cảm quan. Ví dụ như rau quá xanh hoặc xanh đen là rau nhiễm độc đạm nitorat (NO3) giá đỗ có mầm to mập, không rễ là do dùng phân bón lá và thuốc trừ cỏ để diệt phần rễ... Riêng các loại hóa chất bảo vệ thực vật (thuốc trừ sâu, trừ bệnh, trừ cỏ...), hàm lượng kim loại nặng, vi sinh vật gây bệnh thì phải qua phân tích bằng các thiết bị hiện đại mới phát hiện được.

Vì vậy, để hạn chế tác hại của các loại hóa chất bảo vệ thực vật trong rau quả, người tiêu dùng cần tuân thủ các yêu cầu sau:

- Chỉ nên mua rau quả ở những nơi bán có uy tín, rau quả phải còn tươi ngon, không bị dập nát hư thối. Khi dùng, sau khi loại bỏ rễ và lá vàng úa cần ngâm rau quả trong nước sạch, nước muối loãng hoặc dung dịch thuốc tím 1%, nước rửa rau quả trong vòng 25 - 30 phút, sau đó rửa lại nhiều lần bằng nước sạch. Khi xào, nấu nên mở vung cho các loại hóa chất bảo vệ thực vật bay bớt ra ngoài vì đa số các loại thuốc trừ sâu bệnh, thuốc trừ cỏ... bị phân hủy một phần ở nhiệt độ cao.

- Nên nấu kỹ rau quả nhằm tăng độ an toàn. Đối với các loại rau gia vị và rau sống, cần rửa kỹ và ngâm trong nước muối loãng trong vòng 30 - 40 phút. Chú ý, không nên ngâm quá lâu vì vitamin và các chất dinh dưỡng có thể thẩm thấu qua màng tế bào tan vào trong nước.

- Hạn chế và không nên sử dụng các loại rau quả trái mùa đặc biệt là các loại quả trái mùa có cuống còn tươi; các loại rau quả có bề mặt bóng mượt, vì đó là các loại rau quả không an toàn do sử dụng các hóa chất bảo vệ thực vật có độ độc cao. Cần rửa sạch cuống quả vì đây là nơi tích trữ vi khuẩn và hóa chất độc hại.

Lưu ý: Các loại nước rửa rau quả có bán trên thị trường hiện nay, nước muối, dung dịch thuốc tím loãng chỉ loại bỏ được một phần các vi khuẩn gây bệnh và nấm mốc có bám trên bề mặt rau quả mà không thể loại bỏ hoàn toàn các loại thuốc bảo vệ thực vật, kim loại nặng, đạm nitơrat như trong quảng cáo vì theo nguyên lý, các loại thuốc bảo vệ thực vật bám trên bề mặt rau quả chỉ tan và bị rửa trôi trong một số dung môi, còn khi thuốc đã ngấm vào trong tế bào rau quả sẽ tạo nên một liên kết bền vững và không có phương pháp nào loại bỏ được triệt để (kể cả phương pháp chiếu xạ).