Nuôi dưỡng trẻ nhỏ không được bú sữa mẹ thế nào cho con luôn khỏe mạnh?

Trong thực tế có một số trẻ khi đẻ ra đã không được bú sữa mẹ vì mẹ chết do những tai biến sản khoa khi đẻ hoặc vì mẹ mất sữa hoàn toàn do mổ lấy thai hay mắc phải các bệnh hiểm nghèo như ung thư lao phổi nặng bệnh tâm thần nặng, nhiễm HIV/AIDS... Trong những trường hợp này, người thân trong gia đình cần nắm được một số kiến thức nhất định để chăm sóc và nuôi dưỡng trẻ.

Trước tiên phải xác định nuôi dưỡng những trẻ này khó khăn, vất vả và tốn kém gấp nhiều lần so với trẻ có mẹ.

Về nuôi dưỡng sau sinh, tốt nhất là cho trẻ bú chực ngay (bú chực có nghĩa là bú sữa của người mẹ khác cũng đang cho con bú). Có thể đó là người trong gia đình họ hàng (cô, dì, bác...) đang nuôi trẻ dưới 2 tuổi, hoặc xin sữa người trong làng, xóm, cơ quan...

Thuận lợi nhất là trẻ được bú trực tiếp, nếu không có điều kiện thì xin sữa vắt ra. Sữa này có thể để từ 3-4 giờ mà không cần phải đun lại vẫn cho trẻ ăn tốt. Với trẻ không có điều kiện bú chực thì bắt buộc phải dùng sữa ngoài.

Ở những nơi nuôi được bò sữa, hoặc trâu đẻ, dê đẻ có thể dùng sữa tươi đem đun sôi để nguội, vớt bỏ hết bơ (mỡ của sữa) ở phía trên rồi pha loãng theo tỷ lệ 1/3 (có nghĩa là 1 phần sữa bò tươi cho thêm 3 phần nước sôi) rồi pha đặc dần 1/2 rồi 2/3... đến lúc trẻ được 6 tháng tuổi thì có thể dùng sữa bò tươi nguyên không cần pha loãng. Có thể cho thêm ít đường với vị ngọt nhẹ (tỷ lệ khoảng 10%, nghĩa là 1 lít sữa cho 1 lạng đường).

Nếu không có sữa bò tươi thì dùng sữa bột (có 2 loại: một dùng cho trẻ dưới 6 tháng tuổi; và một loại khác dùng cho trẻ trên 6 tháng tuổi). Dùng sữa bột thì thuận thiện hơn nhất là trên thị trường hiện nay có nhiều loại sữa bột thích hợp và cách pha chế có hướng dẫn cụ thể kèm theo.

Ngoài sữa bột có thể cho trẻ ăn thêm sữa đậu nành Không cho trẻ nhỏ ăn sữa đặc có đường vì sữa này chỉ thích hợp với trẻ lớn. Sữa đặc có tỷ lệ đường rất cao để bảo quản.

Nếu pha loãng để giảm độ ngọt thì trẻ sẽ bị suy dinh dưỡng còn nếu pha đặc để bảo đảm dinh dưỡng thì trẻ lại bị rối loạn tiêu hóa Tuyệt đối không được cho trẻ ăn nước cháo với đường hoặc mì chính.

Thực tế đã có nhiều cháu nuôi theo cách này đã bị suy dinh dưỡng nặng, kèm theo thiếu vitamin A. Vì ăn nước cháo trẻ có cảm giác no đầy bụng  biếng ăn. Những trẻ này sẽ bị thiếu dinh dưỡng trầm trọng, thường xuyên bị rối loạn tiêu hóa thiếu vitamin A. Trước đây đã có những cháu nuôi như vậy đã bị thiếu vitamin A trầm trọng dẫn đến khô mắt mù lòa