Triệu chứng đặc trưng hạch cổ trong ung thư vòm họng

Thông thường là có hạch vùng cổ khi khối u đã di căn sang hạch và xâm lấn rộng ra các vùng xung quanh.

Triệu chứng cơ năng

Thường nghèo nàn, tự nhiên bệnh nhân thấy có hạch ở vùng cổ, không đau không sưng đỏ, di động tốt ở dưới da. Ví trí hạch thường là dưới hàm, mang tai hoặc trên hố xương đòn. Các hạch lớn dần, chắc cứng, dần dính chặt vào da và tổ chứng nền vùng cổ, dấu hiệu đau ở hạch chỉ xuất hiện khi hạch phát triển to chèn ép và xâm lấn ra xung quanh.

Khám hạch

- Vị trí hạch: Phổ biến nhất là vị trí hạch cổ cao, đặc biệt hạch cổ sau trên (hạch cơ nhị thân) thường bị nhất, có thể ở một hoặc cả hai bên cổ hoặc cá biệt xuất hiện ở bên đối diện với khối u trong vòm họng. Hạch thường có ở dưới hàm, mang tai, trên đỉnh xương đòn.

- Tính chất: Thường chỉ có một hạch, ban đầu bé, chắc cứng và không cho cảm giác đau đớn, lớn dần từ từ, không sưng đỏ, không viêm quanh hạch, di động kém hạn chế dần, sau cố định do dính vào da và cơ.

Chọc hút hạch, sinh thiết hạch

Để chẩn đoán xác định bệnh lý của hạch, có thể thực hiện chọc hút hạch bằng kim nhỏ hoặc sinh thiết hạch. Chọc hút hạch bằng kim nhỏ an toàn, ít biến chứng, làm xét nghiệm tế bào học (xác định loại tế bào có trong hạch); sinh thiết hạch lấy được mảnh tổ chức từ hạch nên cho phép phân loại tổ chức và tế bào của hạch.

- Chọc hút hạch:

Dùng kim nhỏ, chọc vào vùng giữa hạch, hút lấy dịch, bơm dịch hút được lên phiến kính, dàn mỏng, để khô tự nhiên, nhuộm giemsa và đọc kết quả trên kính hiển vi.

Kết quả:

Bình thường tế bào lympho: 90 - 99%, trong đó 90 - 98% là lymphocyte, hoặc có thể thấy tế bào liên võng, monocyte, plasmocyte, tổ chức bào, mastocyte nhưng với tỉ lệ rất thấp.

Bệnh lý thấy tế bào lạ, tế bào ác tính (tế bào ung thư)

- Sinh thiết hạch:

Là kỹ thuật dùng kim sinh thiết (Trocate 18G) gây tê tại chỗ, lấy ra một mảnh nhỏ tổ chức hạch làm tiêu bản tổ chức mô học và dịch hút làm hạch đồ. Trên tiêu bản tổ chức mô học sẽ phân biệt và cho những kết quả:

- Viêm hạch cấp tính: Nang lympho tăng sinh, trung tâm mầm có nhiều đại thực bào

- Viêm hạch mãn tính không đặc hiệu, viêm hạch mãn tính đặc hiệu (hạch lao).

- Bệnh Hodgkin: Sự hiện diện tế bào Reed-Sternberg điển hình trên nền giàu lympho bào, không thấy các tế bào phản ứng và sợi collagen

- ung thư thứ phát hạch (di căn hạch): Cấu trúc của hạch còn giữ nguyên, một phần hạch bị thay thế bởi các tế bào u giống tế bào u nguyên phát là tế bào biểu mô mũi họng.

- Hay gặp nhất là ung thư biểu mô không biệt hoá (Undifferenciated carcinoma nasopharynngeal type) chiếm 75% - 85%.

- Loại ung thư biểu mô biệt hoá (Carcinoma spinocellulaire) chiếm 10% - 15%.

- Ung thư liên kết (Sarcoma) hiếm gặp khoảng: 5%.

Hạch cổ khi sinh thiết làm giải phẫu bệnh lý: đồng nhất với kết quả giải phẫu bệnh lý của u ở vòm họng (nguyên phát).