5 hướng đi mới trị bệnh thần kinh bằng kích thích điện não

Khoa học đang tìm hiểu cơ chế cú sốc điện nhẹ lên não, hướng đi mới nhằm thúc đẩy các hoạt động lên tế bào não, để điều trị chứng tổn thương thần kinh như bệnh Alzheimer hay Parkinson hoặc tổn thương não do chấn thương hay các rối loạn về tâm thần, hành vi, thậm chí cả cho mục đích cai nghiện hút thuốc hay chống nôn.

1. Làm chậm bệnh Alzheimer

Alzheimer là một trong những căn bệnh thách thức nhất đối với y học hiện đại, cả về nguyên nhân lần giải pháp đích thực. Mới đây, Đại học Johns Hopkins Mỹ đã bắt tay vào thực hiện một thử nghiệm lâm sàng, kích thích não sâu để làm chậm quá trình suy giảm trí nhớ và nhận thức ở con người.

Trong nghiên cứu, các nhà khoa học đã đưa vật cấy ghép vào mô não 40 bệnh nhân Alzheimer thể nhẹ và quan sát tiến triển của người bệnh trong thời gian 18 tháng. Chính xác hơn, các thiết bị này được ghép vào vị trí có tên là fornix, đây là một bó sợi thần kinh kết nối giữa bên trái và bên phải của vùng đồi hải mã (hippocampus), nơi xử lý trí nhớ con người. Mục đích của dự án là làm chậm tốc độ thiệt hại cho fornix, thậm chí còn tạo ra các tế bào não mới trong vùng đồi hải mã. Nghiên cứu trên kéo dài khoảng 4 năm, các giai đoạn đầu hiện đang được tiến hành, khả thi, an toàn, và phát huy tác dụng, đặc biệt không có các tác dụng phụ nghiêm trọng.

2. Trị chứng say sóng, nôn tàu xe

Cao đẳng Y khoa Hoàng gia London Anh (ICL) hiện đang nghiên cứu dùng kích thích não điện để trị chứng say nôn tàu xe. Tuy nguyên nhân hiện tượng say sóng say tàu xe gây nôn khoa học chưa hiểu ngọn ngành nhưng giới chuyên môn chắc chắn có sự tham dự không nhỏ của não trong việc xử lý tín hiệu nghe nhìn từ tai và mắt của con người. Những nghiên cứu trước đây phát hiện thấy hệ thống tiền đình, một phần của tai trong làm nhiệm vụ cảm nhận thông tin, nếu làm tốt sẽ hạn chế nguy cơ gây nôn. Vì vậy, các nhà khoa học đã sử dụng một dòng điện để ngắt các tín hiệu từ hệ thống tiền đình đi não. 10 đàn ông và 10 phụ nữ tình nguyện được mời tham gia nghiên cứu, đội một chiếc mũ có gắn các điện cực và 10 phút sau nhận được một dòng điện nhẹ để ức chế hoạt động của tế bào não theo từng mức khác nhau. Sau đó thực hiện một chuyến đi trên một chiếc ghế xoay và nghiêng ở tốc độ khác nhau để làm cho họ cảm thấy bị nôn. Kết quả, những người được sự kích thích điện làm giảm hoạt động tế bào não, thì ít buồn nôn và hồi phục nhanh hơn so với những người não được kích thích để tăng hoạt động tế bào não. Nghiên cứu trên hiện đang được triển khai để biến thành liệu pháp cụ thể thông qua một thiết bị kích thích chống nôn di động, dự kiến sẽ được thương phẩm trong nay mai.

3. Dùng cho cai nghiên thuốc lá

Trung tâm nghiên cứu Ung thư Abramson (ACC) thuộc ĐH Pennsylvania Mỹ hiện đang bắt tay thực hiện một nghiên cứu dùng kích thích điện não để giúp cai nghiện thuốc lá hoặc nghiện thực phẩm không lành mạnh. Caryn Lerman, Phó giám đốc kỹ thuật của ACC, người phụ trách nghiên cứu cho hay, việc sử dụng những cú sốc điện nhẹ lên phần vỏ não trước trán, vùng “tự trị” có thể giúp người nghiện kháng lại những cơn thèm thuốc hoặc tạo ra những hành vi không lành mạnh. Nếu nhắm chính xác mục tiêu, kích thích điện não sẽ phát huy tác dụng cao nhất, có thể tăng cường lộ trình chống lại cơn thèm, bằng cách giúp vùng này hoạt hóa, sáng lên lấn át cơn thèm. Kết quả sơ bộ ở 25 người nghiện thuốc lá tình nguyện tham gia cho thấy, sau 20 phút được kích thích điện thời gian không thấy thèm thuốc dài hơn so với những người nhận được điều trị giả dược, và sau đó cũng hút thuốc ít đi.  

4. Phục hồi đột quỵ

Bệnh viện Cleveland Clinic Mỹ (CC) hiện đang đệ đơn lên Cục Quản lý Thực - Dược phẩm (FDA) cho phép thử nghiệm kích thích não sâu ở nhóm bệnh nhân đột quỵ nhằm giúp họ nhanh phục hồi. Trước khi xin phê duyệt, CC đã tiến hành nhiều thử nghiệm trên chuột và phát hiện thấy kích thích não sâu thúc đẩy sự tăng trưởng tế bào thần kinh mới trong não của loài gậm nhấm. Lâu nay, không ai nghĩ, kích thích não triệt để lại hữu ích cho nhóm người đột quỵ bởi việc cung cấp máu lên não bị cắt, một số vùng trong não bị ngưng trệ, trong khi đó các thông tin với các vùng khác cũng bị tổn thương. Kích thích điện thực tế không thể giúp cho tế bào thần kinh chết sống lại nhưng nó lại giúp tạo ra các kết nối thần kinh mới, đặc biệt là ở tiểu não, nơi kiểm soát các hoạt động tự nguyện. Với việc tạo ra các kết nối thần kinh mới đã giúp cho các bộ phận khỏe mạnh sau đó sẽ hoạt động tốt hơn, đền bù những gì đã mất và hạn chế những thiệt hại do đột quỵ gây ra. Đây là giải pháp tối ưu trong việc điều trị sau đột quỵ hiện nay, bởi theo Hiệp hội Đột quỵ Quốc gia Mỹ, mỗi năm tại quốc gia này có khoảng 800.000 người bị bị bệnh, 50% những người sống sót bị suy nhược trầm trọng.

5. Kích thích sự đồng cảm

Những gì làm thay đổi sự đồng cảm, cảm thông của con người là lĩnh vực mới mẻ, chứa đựng nhiều điều bí ẩn đến nay con người chưa hiểu hết. Để bắt tay nghiên cứu lĩnh vực này, nhóm chuyên gia ở Đại học Harvard và Đại học Vanderbilt Mỹ hiện đang thực hiện một nghiên cứu mang tính mạo hiểm, sử dụng kích thích não bộ để thay đổi sự thông cảm thầm kín của con người.

Trong nghiên cứu, có 66 người tình nguyện tham gia để bày tỏ quan điểm về việc làm của một người hư cấu có tên là John, liên quan đến hàng loạt tội phạm mà nhân vật này gây ra. Trước đó, một nửa được kích thích não bộ để phá vỡ hoạt động của vùng vỏ não trước trán, nơi đảm nhận vai trò quan trọng, không chỉ có tự kiểm soát tinh thần mà còn giúp con người ra quyết định. Một số người khác lại mang các thiết bị kích thích não ở trên đầu nhưng không hoạt động. Các tình nguyện viên được yêu cầu ra các quyết định để phán xét John theo thang điểm từ 0 - 9. Kết quả, những người não bộ bị gián đoạn đã chọn hình phạt nặng nhất với thang độ 9 điểm.