Uống thuốc vào những thời điểm nào để phát huy hiệu quả cao nhất

Uống thuốc vào lúc nào trong ngày là tốt nhất để thuốc phát huy hiệu quả cao nhất và hạn chế được tác dụng phụ nhất?

Đây là vấn đề được hầu hết những người đang dùng thuốc quan tâm, nhất là những loại thuốc uống nhiều lần trong ngày.

Từ lâu, người ta thường chọn lựa thời điểm dùng thuốc thích hợp dựa vào các bữa ăn (ngay, gần hoặc xa bữa ăn) tùy vào sự tương tác của thuốc với thức ăn và đồ uống Vì, thức ăn và đồ uống nếu được dùng chung cùng với thuốc sẽ ảnh hưởng làm thay đổi mức độ hấp thu, phân bố, chuyển hóa và thải trừ của thuốc do đó làm thay đổi tác dụng và cả độc tính đối với thuốc, gây ra những tương tác bất lợi. Tuy nhiên, bên cạnh đó vẫn có nhiều thuốc không ảnh hưởng bởi thực phẩm muốn uống lúc nào cũng được.

 

Trước hết, thức ăn, thức uống có thể làm thay đổi mức độ hấp thu của thuốc đưa đến thuốc có tác dụng nhanh hay chậm. Nếu uống thuốc vào lúc đói (trước khi ăn 1 giờ chẳng hạn) thời gian lưu thuốc tại dạ dày chỉ trong vòng vài chục phút rồi xuống ruột giúp thuốc được hấp thu khá nhanh. Trái lại, nếu thuốc uống ngay sau bữa ăn, thời gian lưu thuốc tại dạ dày sẽ lâu hơn, từ 1 đến 4 giờ làm ảnh hưởng đến sinh khả dụng của thuốc, tức thuốc được hấp thu chậm và kém, đưa đến thuốc cho tác dụng chậm.

Dựa vào bữa ăn, có thể chia thuốc uống ra làm 4 loại là loại nên uống vào lúc bụng no, loại uống vào lúc bụng đói, loại nên uống cùng với bữa ăn và loại uống tùy thuộc vào tính chất của từng loại thuốc.

Thuốc nên uống vào lúc bụng no (tức uống ngay sau khi ăn)

Một số kháng sinh kém bền với môi trường acid như ampicillin erythromycin lincomycin... nên uống vào lúc bụng no (nhờ thức ăn trung hòa acid ở dạ dày). Nếu uống vào lúc bụng đói làm tăng khả năng phân hủy thuốc do môi trường có nhiều acid tại dạ dày aspirin và các thuốc chống viêm không steroid (như diclofenac ibuprofen...) nếu dùng dạng không bao bảo vệ niêm mạc dạ dày thì nên uống vào lúc bụng no để không hại dạ dày

Thuốc nên uống vào lúc bụng đói (tức uống trước khi ăn 1 giờ hoặc sau khi ăn 1-2 giờ)

Có khá nhiều thuốc kháng sinh nên uống vào lúc bụng đói vì giúp hấp thu thuốc vào máu nhanh hơn để thuốc sớm cho tác dụng điều trị. Còn thuốc được bào chế dạng bao tan ở ruột (như aspirin pH8) hay dạng phóng thích dược chất kéo dài (như adalate LP) nên uống vào lúc bụng đói, tức để thuốc được đưa xuống ruột nhanh giúp màng bao viên thuốc không bị vỡ gây ảnh hưởng đến tác dụng thuốc.

Thuốc nên uống cùng với bữa ăn

Các thuốc tan nhiều trong dầu mỡ như vitamin A, D, E, K, kháng sinh kháng nấm griseofulvin nên uống cùng bữa ăn (ngay trước hoặc ngay sau cũng được) để nhờ chất béo của thức ăn thức uống giúp thuốc hấp thu tốt hơn. Thuốc trợ tiêu hóa bổ sung enzym tiêu hóa pancreatin (festal, neopeptine...) cũng nên uống cùng với bữa ăn (hoặc trước khi ăn 5 - 10 phút) để giúp tiêu hóa thức ăn tốt hơn.

Thuốc uống lúc nào tùy thuộc vào tính chất của từng loại thuốc

Vì mỗi loại thuốc có bản chất khác nhau nên không có quy luật chung về uống thuốc vào lúc nào cho tất cả các loại thuốc. Cũng như không có tài liệu nào trình bày đầy đủ cách uống thuốc cho mọi loại thuốc. Mà cách dùng thuốc lúc nào sẽ tùy vào sự hiểu biết về dược động học, dược lực học của từng loại thuốc cụ thể mà được áp dụng (thông thường bản hướng dẫn sử dụng thuốc có đề cập nhưng có khi không nói đến).

Để biết lúc nào uống thuốc tốt nhất, người sử dụng thuốc nên tham khảo thông tin bằng cách hỏi bác sĩ chỉ định thuốc, dược sĩ nơi mua thuốc, nhất là đọc kỹ bản hướng dẫn sử dụng thuốc Nếu có yêu cầu về thời điểm đặc biệt dùng thuốc bạn sẽ được hướng dẫn, còn nếu không thì uống thuốc lúc nào cũng được. 

   
Làm Mới
Bài viết cùng chuyên mục
Video nổi bật