Bố mẹ nên biết những điều này để cẩn trọng khi bôi thuốc cho trẻ

Da của trẻ còn non nớt, dễ hấp thu dược chất vào máu nên việc dùng thuốc ngoài da không thể xem thường.

Mới đây, 2 trẻ 7-8 tuổi phải nhập viện tai Khoa Chấn thương chỉnh hình Bệnh viện Nhi Đồng 2 (TP HCM) vì nhiễm trùng nặng khớp cổ chân do người nhà của trẻ đắp thuốc lá trị trẹo cổ chân.

Hoại tử đầu ngón tay

Đắp thuốc lá là một cách dùng thuốc ngoài da. Thời gian qua đã xảy ra những vụ dùng thuốc ngoài da gây tai biến trầm trọng cho trẻ.

Như vào ngày 4-11-2011, Bệnh viện Nhi trung ương cho biết có 4 trẻ dưới 1 tuổi bị ngộ độc nặng suýt nguy đến tính mạng do cha mẹ dùng thuốc bôi ngoài da gọi là ‘thuốc cam’, chữa các nốt nhiệt hoặc vết viêm ở miệng của trẻ.

Xét nghiệm cho thấy mẫu thuốc cam chứa hàm lượng chì lên đến 10%. Sau đó không lâu, Bệnh viện Nhi Đồng 2 thông báo trường hợp đau lòng là một trẻ 2 tháng tuổi bị hoại tử đầu ngón tay, phải phẫu thuật cắt bỏ phần hư chỉ vì người thân mua kem chứa thuốc chống viêm glucocorticoid thoa mụn bóng nước trên da của trẻ.

Các sự việc đau lòng xảy ra chỉ vì nhiều người cứ tưởng thuốc bôi ngoài da là loại chẳng hại gì, dùng sao cũng được. Nhưng đối với trẻ, đặc biệt là trẻ sơ sinh nhiều cơ quan chưa phát triển hoàn chỉnh so với người lớn nên việc dùng thuốc ngoài da vẫn phải hết sức thận trọng; dùng không đúng, hậu quả đáng tiếc chắc chắn sẽ xảy ra. Do da của trẻ còn non nớt, dễ hấp thu dược chất vào máu nên việc dùng thuốc ngoài da không thể xem thường, có nhiều thuốc bôi tuyệt đối không dùng.

Còn đắp thuốc lá cũng là cách làm da của trẻ bị vi khuẩn có từ thuốc đắp xâm nhiễm da gây nhiễm trùng.

Tuyệt đối không dùng dầu gió

Trước đây khá lâu, đã xảy ra trường hợp trẻ sơ sinh bị ngộ độc thần kinh do dùng xà bông chứa hexaclorophen (có tên Phisohex) để gội đầu. Hexaclorophen thấm qua da vào hệ thần kinh của trẻ và gây độc. Đầu năm 2009, một nghiên cứu ở Mỹ đã báo cáo nhiều trường hợp trẻ bị ngộ độc do được bôi vùng da ở mũi loại dầu gió có chứa tinh dầu bạc hà (menthol) tinh dầu long não (camphor) và methyl salicylat bị kích ứng mạnh làm ngưng hô hấp Ở TP HCM, cách nay khá lâu, đã xảy ra một số trường hợp trẻ sơ sinh bị ngộ độc do bôi phấn rôm (bột rắc) có chứa warfarin (chất tạo mùi thơm nhưng đồng thời có tác dụng gây xuất huyết).

Cũng đã từng xảy ra trường hợp khó tin là có bậc cha mẹ đã dùng thuốc súng bôi lên da trẻ để trị ghẻ ngứa, hậu quả là trẻ bị ngộ độc.

Các trường hợp nêu trên cho thấy tuyệt đối không được dùng dầu gió cho trẻ sơ sinh nhất là không bôi lên mũi trẻ (các bà mẹ sau khi sinh tránh dùng dầu gió, loại dầu dùng được là dầu bạch đàn, còn gọi là dầu khuynh diệp dầu tràm Còn xà bông, phấn rôm dùng cho trẻ cũng phải thật thận trọng trong chọn lựa sử dụng.

Hết sức cảnh giác corticoid

Ở đây, xin được nhấn mạnh về việc sử dụng thuốc bôi ngoài da dạng kem thuốc (crème) hoặc thuốc mỡ (pommade) có chứa dược chất glucocorticoid (gọi tắt corticoid). Một số biệt dược có thể kể là cortibion, celestoderme, synalar, halog hydrocortisone flucinar, topsyne, betneval… và hàng chục loại biệt dược khác. Nên lưu ý rằng các loại corticoid nếu bôi lâu ngày trên da sẽ làm teo da rạn da da dễ bị nhiễm trùng do mất sự đề kháng. Nếu bôi lên da mặt lâu ngày, da mặt mịn màng đâu chẳng thấy mà chỉ thấy bị trứng cá đỏ, phát mụn li ti khắp mặt. Không những thế, thuốc có thể thấm qua da vào máu gây tác dụng toàn thân (có nhiều tác dụng phụ nguy hiểm).

Các cô gái trước tuổi dậy thì nếu bôi lên da diện rộng, lâu ngày bị rối loạn sự phát triển hệ lông. Corticoid có thể thấm qua da vào máu ở trẻ sơ sinh nhũ nhi. Bôi ngoài da ở trẻ, thuốc chứa corticoid sẽ làm giảm sức đề kháng ở nơi bôi làm bùng phát hiện tượng nhiễm khuẩn (trường hợp bị hoại tử đầu ngón tay nêu trên là do vi khuẩn gây hoại tử nhờ corticoid có điều kiện phát triển).

Một loại thuốc bôi ngoài da khác cũng không được dùng cho trẻ sơ sinh là dung dịch chứa iod có tên povidon-iod (betadine) dùng ngoài da sát trùng Dùng ở trẻ còn quá nhỏ tuổi mà lại dùng thường xuyên, iod sẽ thấm qua da vào máu gây rối loạn hoạt động tuyến giáp của trẻ.

Tóm lại, dù là thuốc dùng ngoài da cũng phải hết sức thận trọng khi sử dụng cho trẻ con. Khi dùng thuốc, phải xem kỹ hướng dẫn để biết phạm vi sử dụng, tác dụng phụ và có chống chỉ định đối với trẻ hay không. Nên lưu ý rằng nhiều bệnh ngoài da, cả người lớn và trẻ con, muốn điều trị có hiệu quả tốt nhất là đến bác sĩ chuyên khoa da liễu để được khám và chỉ định đúng thuốc. Không vì là thuốc bôi ngoài da mà cứ thoa bừa lên da trẻ, sẽ có lúc hối tiếc.

Các bậc cha mẹ không nên nghe lời đồn đại cho trẻ dùng thuốc, kể cả thuốc bôi ngoài da, có nguồn gốc không rõ ràng. Nếu cần, nên đưa trẻ đến phòng khám của bác sĩ để được chỉ định thuốc dùng an toàn và hiệu quả.