Xôn xao bởi thông tin virut Zika lây qua đường tình dục

Khi cơn ác mộng mang tên virut Zika đang tràn qua vùng Caribê, Mỹ Latin và đe dọa tấn công nhiều vùng của nước Mỹ như Florida, ngày càng nhiều câu hỏi được đặt ra về cơ chế lây truyền của virut này.

Virut Zika có liên quan đến dị tật bẩm sinh ở hàng nghìn em bé Brazil, sinh ra với đầu nhỏ hơn bình thường và não kém phát triển. Các triệu chứng của nhiễm virut bao gồm phát ban sốt viêm kết mạc đau đầu và cho đến nay đã có 21 nước bị ảnh hưởng. Tại thời điểm này, đã có bằng chứng khoa học rõ ràng về việc virut lây truyền bởi cùng một loại muỗi truyền một số bệnh nhiệt đới khác, như sốt xuất huyết sốt chikungunya và sốt vàng.

Nhưng cũng có những lo ngại cho rằng virut có thể lây truyền qua quan hệ tình dục sau hai báo cáo gần đây trong y văn. Một báo cáo cho biết đã tìm thấy virut Zika trong tinh dịch của một người đàn ông từ Tahiti, báo cáo kia nói rằng virut đã lây truyền từ một nhà khoa học sang vợ của mình sau khi quan hệ vợ chồng.

Nguy cơ và những giả thuyết

Trong một tuyên bố đưa ra trong tuần này, Tổ chức Y tế Thế giới cho biết vẫn không có đủ bằng chứng về mối liên hệ. Song các bài báo lại lập luận khác. Một bài báo, mô tả chi tiết câu chuyện của GS. Brian Foy, người đã tuyên bố ông đã làm lây virut Zika sang vợ của mình khi quan hệ tình dục GS. Foy, một nhà sinh học của Đại học Colorado, nhiễm virut trong một chuyến đi thực địa tại Senegal. Ông và các đồng nghiệp đã thu thập muỗi trong một ngôi làng ở miền Đông nước này có tên là Bandafassi, nơi họ thường bị muỗi đốt. 5 ngày sau khi trở về nhà, GS. Foy ngã bệnh - với các triệu chứng mệt mỏi nhiều, cổ tay sưng, phát ban và đi tiểu đau Ông cũng có vấn đề về da và có vẻ xuất hiện máu trong tinh dịch. Một vài tuần sau đó vợ ông cũng xuất hiện những triệu chứng tương tự, kèm theo sợ ánh sáng, nhưng 4 người con của họ không hề hấn gì. Các nhà khoa học đã bối rối về căn bệnh mà bà Foy mắc phải cho đến một năm sau đó, nhờ vào linh cảm, họ đã tiến hành một loạt các xét nghiệm và kết luận tiếp xúc tình dục là nguyên nhân nghĩ tới nhiều nhất.

Trong một tuyên bố đưa ra vào tuần trước, Tổ chức Y tế Thế giới cho biết vẫn chưa có đủ bằng chứng về mối liên quan, cũng như chưa có bằng chứng là virut Zika có thể lây truyền sang con qua sữa mẹ “Vai trò của muỗi Aedes trong truyền Zika đã được chứng minh và tìm hiểu rõ, trong khi bằng chứng về các đường lây truyền khác còn rất hạn chế”, thông báo cho biết. “Zika đã được phân lập trong tinh dịch của người và một trường hợp nghi lây truyền qua đường tình dục đã được mô tả. Tuy nhiên, cần có nhiều bằng chứng hơn là để xác nhận liệu quan hệ tình dục có là phải một đường truyền Zika hay không”.

Khi nhiễm virut có gây ra triệu chứng?

Các chuyên gia cho rằng, hầu hết mọi người bị nhiễm virut Zika không đổ bệnh.

Những người này thường có các triệu chứng nhẹ - sốt, phát ban đau khớp và đau mắt đỏ - thường kéo dài không quá một tuần. Không có thuốc đặc trị và cũng chưa có vắc-xin phòng ngừa, đây cũng là trường hợp xảy ra với một số bệnh nhiệt đới khác gây dịch định kỳ.

Zika có thể lây theo đường nào khác?

Trong một tuyên bố tuần trước, Tổ chức Y tế Thế giới đã nhắm vào những mối lo ngại khác về cách thức lây truyền virut. Tuyên bố nêu rõ Zika có thể truyền qua đường máu, nhưng đây là một cơ chế ít gặp.

Hiện chưa có bằng chứng cho thấy Zika có thể lây truyền sang con qua sữa mẹ.

Các bà mẹ ở khu vực có Zika nên tuân thủ những khuyến nghị của WHO về việc nuôi con bằng sữa mẹ

Có thể ngăn chặn sự lây lan của virut

Các cá nhân có thể tự bảo vệ mình khỏi muỗi đốt bằng cách sử dụng thuốc xua côn trùng và mặc áo dài tay, quần dài, đặc biệt là vào ban ngày, khi muỗi có xu hướng hoạt động tích cực nhất. Loại bỏ các điểm chăn nuôi nhỏ lẻ và kiểm soát quần thể muỗi có thể giúp ngăn ngừa sự lây lan của virut.

Thế giới chung tay phòng chống virut Zika

Trước tình hình dịch bệnh Zika có nguy cơ lan rộng ra toàn thế giới, ngành y tế các nước đã khuyến cáo công dân của mình chủ động phòng bệnh. Tại Việt Nam, chiều 29/1, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thanh Long đã chủ trì buổi họp khẩn cấp để đưa ra các phương án phòng, chống dịch Zika. Tại Việt Nam chưa ghi nhận trường hợp nào nhiễm bệnh tuy nhiên, không loại trừ nguy cơ virut Zika xâm nhập nước ta. Khả năng virut Zika vào Việt Nam là do trong nước đang có sẵn vectơ truyền bệnh sốt xuất huyết và virut Zika hoàn toàn có thể lây truyền nơi có muỗi Aedes sinh sống.

Thứ hai là Việt Nam chưa có miễn dịch cộng đồng căn bệnh này, đây là loại virut mà thế giới chưa có vắc-xin và thuốc đặc trị. Vì thế, chỉ cần một trường hợp bệnh xuất hiện tại Việt Nam, nguy cơ dịch bệnh lan rộng là điều có thể xảy ra. Ông Kato, đại diện Tổ chức Y tế Thế giới tại Việt Nam đề nghị Việt Nam cần chuẩn bị tốt các phương án ứng phó kịp thời và nâng cao hệ thống chẩn đoán, đặc biệt chú trọng nâng cao năng lực nhân viên y tế để chuẩn bị cho khả năng xấu nhất khi phát hiện ra ca bệnh nhiễm virut tại bệnh viện tránh lây nhiễm chéo. Đồng thời khuyến cáo người dân, nhất là phụ nữ mang thai hạn chế đến các vùng đang có dịch.