Nhu mô là gì? Phân loại nhu mô theo hình dạng và nhiệm vụ

Nhu mô là gì?

Nhu mô là những tế bào mềm dẻo nhất cấu tạo từ những tế bào sống và ít chuyên hóa nhất có thể khác nhau về nguồn gốc hình thành về chức năng sinh lý trong quá trình trao đổi chất cũng như trong cấu tạo và thành phần nội chất.

Nhu mô là những tế bào mềm dẻo nhất

Phân loại

Tế bào nhu mô có thể được phân loại tùy vào hình dạng, cấu tạo và nhiệm vụ của chúng như sau:

a. Theo hình dạng

- Nhu mô đặc gồm những tế bào có hình đa giác xếp khít nhau và không chừa khoảng trống nào cả. Mô này thường có ở miền vỏ, miền tủy của thân, rễ non, ở bề lõm vùng gân chính ở lá.

- Nhu mô đạo với tế bào hình nhiều cạnh gần tròn xếp chừa các khoảng trống nhỏ hình tam giác hay tứ giác, các khoảng trống gọi là đạo. Gặp ở miền vỏ, miền tủy của rễ; miền trụ trung tâm của thân...

- Nhu mô khuyết gồm những tế bào hình nhiều cạnh gần tròn xếp chừa các khoảng trống to hơn từ 5 - 6 tế bào, các khoảng trống này gọi là khuyết. Khi các khuyết rất to trở thành bọng và ta có nhu mô bọng; gặp nhiều nhất ở miền vỏ của rễ sống trong môi trường nước.

Nhu mô đặc thường có ở miền tủy của thân, rễ non

Nguồn gốc của nhu mô có thể được phân hóa từ mô phân sinh cơ bản, hoặc hình thành từ tầng trước phát sinh hoặc từ tầng phát sinh tương ứng.

b. Theo nhiệm vụ

- Nhu mô đồng hóa/lục mô

Nhu mô đồng hóa hay lục mô là thành phần quan trọng ở thịt lá (diệp nhục), trong cơ thể thống nhất của thực vật, mô thực hiện chức năng đồng hóa đồng thời liên quan với các quá trình trao đổi khí và thoát hơi nước.

Thường có hai loại lục mô:

- Lục mô hình hàng rào nằm ở mặt trên của lá, cấu tạo gồm những tế bào dài, hẹp, xếp sát nhau theo hướng thẳng góc với bề mặt cơ quan. Trong tế bào chứa lục lạp, vách tế bào mỏng, khoảng gian bào chúng không lớn lắm và không phải có ở khắp nơi. Lục mô hình hàng rào có cấu tạo khác nhau ở các loài khác nhau.

- Lục mô xốp nằm ngay bên dưới lục mô hình hàng rào, cũng gồm những tế bào chứa lục lạp, có hình dạng đồng đều, sắp xếp thưa nhau và chừa ra nhiều khoảng gian lớn, mô này còn là nơi dự trữ khí nén.

Nhu mô đồng hóa gồm những tế bào chứa lục lạp

- Nhu mô dự trữ

Nhu mô dự trữ có thể có ở các vị trí khác nhau trong cây và có nhiều nguồn gốc khác nhau, thường có trong phần tủy của cơ quan như thân, rễ, quả, hột, hay trong phần vỏ của cơ quan trên mặt đất. Những tế bào nhu mô này tích chứa những sản phẩm của cây nên tính chất cấu tạo tế bào của mô này cũng rất đa dạng.

Độ dày của vách tế bào nhu mô dự trữ cũng có thể rất khác nhau và tùy thuộc ở cơ quan dự trữ. Ví dụ: trong hạt và quả, vách tế bào thường mỏng và bằng celuloz; trái lại nội nhũ một số hạt như thầu dầu, cà phê... có vách rất dày.

Các chất dự trữ thường là carbohydrat tinh bột protid dầu, muối, sắc tố, acid hữu cơ, nước... Acid citric có trong tế bào nhu mô ở vỏ cam chanh.