Hướng dẫn phương pháp phát hiện và phòng ngừa ung thư da

Chức năng của da

Da bảo phủ mặt ngoài của cơ thể, bảo vệ các thành phần bên trong chống lại các tác nhân có hại từ bên ngoài thâm nhập vào, ví dụ: ánh sáng mặt trời. Các tế bào trên mặt da (tế bào sừng) luôn luôn bị cọ xát và được thay thế bằng các tế bào mới.

Các tế bào melanocytes sinh ra sắc tố tối màu (melanin), nhiệm vụ của sắc tố này là bảo vệ da khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

Ở người da trắng, các tế bào melanocytes không sản xuất được nhiều sắc tố melanin như người da màu.

Bệnh sinh

Hầu hết ung thư da phát sinh do bị ảnh hưởng kéo dài tác dụng tia cực tím của ánh nắng mặt trời Các tia cực tím xuyên qua da và làm tổn thương các tế bào sống lúc đầu làm cho da rám nắng, nếu như tiếp tục bị phơi dưới ánh nắng mặt trời quá mức, tia cực tím sẽ gây nguy hiểm cho da và làm cho bạn già trước tuổi

Một số ung thư da được phát hiện từ các nguyên nhân khác như: tia bức xạ ion hóa, các sản phẩm của nhựa than đá, thạch tín...

Bệnh học

Ung thư biểu mô tế bào đáy: hay gặp ở những vùng da hở, tiếp xúc với ánh sáng mặt trời. Là loại ung thư dễ chữa nhất, tỉ lệ khỏi bệnh gần 100%.

Ung thư biểu mô gai sừng hóa: hay phát triển từ sẹo bỏng, hoặc vết loét lâu ngày, là loại hay di căn hạch, có thể gây tử vong cao, nếu không được phát hiện, chẩn đoán sớm và điều trị hợp lý.

Ung thư hắc tố: là loại thứ 3 của ung thư da, thường khởi đầu từ một nốt ruồi lành, tàn nhang hoặc một đám sắc tố bẩm sinh (bớt) nhưng cũng có thể phát triển ở chỗ da bình thường... Đây là loại ung thư của da, hay di căn tới các bộ phận khác của cơ thể.

Các loại ung thư xuất phát từ các tuyến dưới da như ung thư biểu mô tuyến mồ hôi hay tuyến bã.

Những người nào có nguy cơ bị ung thư da?

Tất cả những người mà da của họ không thường xuyên được bảo vệ khi tiếp xúc với ánh sáng mặt trời.

Những người da trắng dễ có nguy cơ bị ung thư da hơn những người da màu.

Những người làm việc ngoài trời như nông dân, thủy thủ, người làm đường...

Những người bị bệnh khô da nhiễm sắc, thiếu khả năng phòng ngừa tác hại của tia tử ngoại có tính chất di truyền có nguy cơ cao hoặc những người bị bạch biến do rối loạn chức năng sinh sản hắc tố.

Những người có vết sẹo bỏng cũ lâu ngày do xăng, vôi hoặc các sẹo do vật gây cháy khác.

Những người có vết loét hoặc ổ viêm nhiễm lâu ngày.

Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư da

Vết loét dai dẳng, thỉnh thoảng lại chảy máu hoặc có thể khỏi trong từng thời kì.

Những thay đổi tại một vùng da bị sừng hóa do ảnh hưởng của ánh mặt trời như chảy máu, loét, cục nhỏ...

Loét hay nổi cục tại vùng da đã được tia xạ từ trước hoặc tại một vết sẹo hay một đường dò.

Một vết đốm đỏ nhạt mạn tính với sự xước trợt nhẹ.

Với ung thư hắc tố các dấu hiệu cần được chú ý:

- Thay đổi về màu sắc: hầu hết các ung thư hắc tố có màu sắc không đồng đều với những sắc thái khác nhau của màu nâu, đen, đỏ, trắng, xanh. Những nốt ruồi đang chuyển màu là những tổn thương đặc biệt nghi ngờ.

- Ở người trưởng thành: một nốt ruồi phát triển to nhanh trong vài ngày hoặc vài tuần.

- Thay đổi về bề mặt nốt ruồi: từ nhẵn trở nên gồ ghề, có vẩy hoặc loét.

- Thay đổi về ranh giới: Nốt ruồi lành có ranh giới rõ, thấy nghi ngờ khi xung quanh có hình răng cưa, vết khía hoặc phát triển không đều về một phía

- Các nốt ruồi có cảm giác: ngứa, chảy máu, hoặc chảy nước vàng.

- Thay đổi về độ dày của tổn thương, không đồng đều ở mọi điểm, đặc biệt quan trọng là sự thay đổi về độ dày không đối xứng.