Cứu sồng trẻ sơ sinh bằng “Cái ôm đầu tiên” của mẹ

Ngày 14/7, Tổ chức Y tế thế giới (WHO) phát động chiến dịch “Cái ôm đầu tiên” tại Việt Nam, nêu bật các bước đơn giản có thể cứu sống hàng ngàn trẻ sơ sinh và ngăn ngừa hàng trăm ngàn ca biến chứng mỗi năm nguyên do bởi các thực hành có hại hoặc lỗi thời trong chăm sóc trẻ sơ sinh ở Việt Nam.

Trong hai thập kỷ vừa qua, Việt Nam đã đạt được những bước tiến lớn trong giảm tỷ lệ tử vong ở trẻ dưới 5 tuổi trong tháng đầu sau sinh, đạt mục tiêu Thiên niên kỷ về giảm tỷ lệ trẻ tử vong. Tuy nhiên, trong năm 2012, vẫn có trên 17.000 trẻ sơ sinh tử vong trong tháng đầu đời. Vì lý do này, "Cái ôm đầu tiên" nêu bật tầm quan trong của chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm (gọi tắt là CSSSTYS). Gói hành động và can thiệp này đề cập đến các nguyên nhân cơ bản nhất của tử vong hoặc bệnh tật ở trẻ sơ sinh như đẻ non (sinh non), sơ sinh nhẹ cân hoặc mắc nhiễm trùng nặng như viêm phổi hoặc tiêu chảy

TS. Shin Young-soo, Giám đốc Văn phòng khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO cho biết “Có quá nhiều trẻ sơ sinh tử vong vì những yếu tố có thể phòng ngừa được, ví dụ như bệnh tật”. Cái ôm đầu tiên giải quyết thách thức này bằng cách thúc giục phụ nữ và nhân viên y tế tại Việt Nam thực hiện các bước đơn giản nhằm bảo vệ trẻ sơ sinh trong thời gian quan trọng ngay sau sinh.”

Tiếp xúc da-kề-da giữa mẹ và bé ngay sau sinh

Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm gồm hàng loạt biện pháp đơn giản có chi phí hiệu quả được xây dựng nhằm bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi tử vong thông qua việc thay đổi các thực hành y tế chưa hợp lý.

Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm bắt đầu bằng "Cái ôm đầu tiên" hay duy trì tiếp xúc da-kề-da giữa mẹ và bé ngay sau sinh. Phương pháp đơn giản này giúp ủ ấm trẻ, chuyển máu từ bánh nhau và những vi khuẩn có lợi từ mẹ sang con và khuyến khích nuôi con bằng sữa mẹ hoàn toàn.

“Tách mẹ và con ngay sau sinh là thực hành rất lỗi thời. Nhưng điều đó lại xảy ra tại thời điểm rất quan trọng khi trẻ sơ sinh có dấu hiệu tìm kiếm vú mẹ để bú”, Tiến sỹ Maria Asuncion Silvestre, chuyên gia nhi khoa và trẻ sơ sinh của WHO phát biểu.

Thêm vào đó, phong tục tập quán và niềm tin ở một số cộng đồng và các nhân viên y tế có thể là rào cản trong việc thực hiện đầy đủ chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm. Thay đổi thực hành đòi hỏi một môi trường hỗ trợ gia đình và các cá nhân được thông tin đòi hỏi các cán bộ y tế cung cấp các thực hành tốt nhất.

Sau tiếp xúc da-kề-da, kẹp dây rốn được thực hiện và cắt rốn bằng dụng cụ tiệt trùng. Các bà mẹ có thể cho con bú khi thấy trẻ có những dấu hiệu đòi ăn như chảy dãi, lia lưỡi, ngọ nguậy tìm vú mẹ và gặm nắm tay hay ngón tay. Bú sớm đặc biệt quan trọng vì sữa non hay “những giọt sữa đầu tiên”, cung cấp cho trẻ đầy đủ dinh dưỡng thiết yếu kháng thể và tế bào miễn dịch

Các chăm sóc thường quy khác như cung cấp vitamin K, nhỏ thuốc mắt tiêm phòng, cân bé và thăm khám toàn thân cần được tiến hành ngay sau bữa bú đầu tiên của trẻ. Cần thực hiện những bước chăm sóc này theo thứ tự chuẩn để đạt được kết quả tối ưu.

Chăm sóc sơ sinh thiết yếu sớm có thể được thực hiện ở tất cả các phòng đẻ mà không cần chuẩn bị phức tạp hoặc đòi hỏi các công nghệ đắt tiền. Do đó có thể áp dụng CSSSTYS tại bệnh viện huyện, trạm y tế xã ở vùng sâu hay các vùng khó tiếp cận của Việt Nam nơi có tỷ lệ tử vong sơ sinh cao.

Theo BS. Hoàng Thị Bằng, cán bộ phụ trách mảng sức khỏe bà mẹ và trẻ em của WHO tại Việt Nam “Nhiều nhân viên y tế có thể chưa biết những thực hành đơn giản này có thể bảo vệ được trẻ sơ sinh. Thêm vào đó, phong tục tập quán và niềm tin ở một số cộng đồng, kể cả nhân viên y tế có thể không hỗ trợ thực hiện đầy đủ chăm sóc sơ sinh sớm thiết yếu. Thông qua chiến dịch "Cái ôm đầu tiên", chúng tôi khuyến khích thay đổi các thực hành hiện thời và thông báo cho cho các gia đình và cá nhân để họ đòi hỏi nhân viên y tế cung cấp các thực hành tốt nhất”.

Triển khai "Cái ôm Đầu tiên" tại 3 BV

Trong tuần này, WHO phối hợp với Bộ Y tế Việt Nam phát động chiến dịch "Cái ôm đầu tiên" tại ba BV: BV Từ Dũ, BV Sản Nhi Đà Nẵng và BV Phụ sản Trung Ương. Ba BV này là Trung tâm điển hình về Chăm sóc sơ sinh sớm thiết yếu ở Việt Nam, nơi đã áp dụng các thực hành về "Cái ôm đầu tiên".

WHO hỗ trợ phát triển ba Trung tâm điển hình này thông qua tập huấn cho các bác sỹ, nữ hộ sinh, y tá và tạo ra môi trường hỗ trợ bà mẹ trẻ sơ sinh được nhận chăm sóc sơ sinh sớm tại bệnh viện

Chiến dịch "Cái ôm đầu tiên" là một phần trong nỗ lực rộng lớn hơn để cải thiện tiếp cận và chất lượng dịch vụ chăm sóc sức khỏe cho bà mẹ, trẻ sơ sinh và trẻ em ở Việt Nam và khu vực Tây Thái Bình Dương của WHO.