Dấu hiệu bất thường cơ quan sinh dục nam và điều trị vô sinh nam

ThS.BS. Mai Bá Tiến Dũng - Trưởng khoa Nam học BV. Bình Dân cho biết, theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (who) thế giới nói chung và của Việt Nam nói riêng, khoảng 30% trường hợp vô sinh do nam, 30% do nữ, 30% do cả hai và 10% chưa rõ nguyên nhân. Rất nhiều nguyên nhân do bất thường ở cơ quan sinh sản dẫn đến vô sinh nam giới.

Đa dạng bất thường sinh dục nam

Theo BS. Tiến Dũng, những bất thường cơ quan sinh dục ở nam rất đa dạng. Ở dương vật như: lỗ tiểu đóng thấp, vùi dương vật hẹp bao quy đầu cong dương vật. Ở bìu như: tinh hoàn ẩn thoát vị bẹn tràn dịch tinh mạc, nang thừng tinh, giãn tĩnh mạch tinh…

Lỗ tiểu thấp có đặc điểm: lỗ tiểu mở ra ở bụng dương vật, dương vật cong, thiếu bao quy đầu ở mặt bụng. Phẫu thuật có thể thực hiện sau 6 tháng tuổi giúp chuyển vị lỗ tiểu và sửa thẳng dương vật.

Vùi dương vật có đặc điểm: thân dương vật và quy đầu bị vùi trong lớp da quy đầu liên tục với bìu hoặc thành bụng, dương vật không nhô lên khỏi lớp da trước xương mu. Có thể phẫu thuật giải phóng dương vật, cố định gốc dương vật, trước khi cho trẻ đến trường.

Hẹp bao quy đầu là tình trạng bao qui đầu không tuột khỏi quy đầu được do vòng xơ thắt hẹp bao quy đầu gây tiểu khó, làm phồng bao quy đầu khi trẻ đi tiểu, bao quy đầu viêm tấy đỏ, tạo thành kén bã màu trắng đục ở dưới bao quy đầu. Không nên nong bao quy đầu. Bao quy đầu hẹp cần được cắt xẻ rộng dưới gây mê, bé có thể về trong ngày.

Tinh hoàn ẩn không nằm trong bìu mà nằm trên đường đi của tinh hoàn di chuyển xuống bìu. Cần phẫu thuật đưa tinh hoàn xuống bìu (nội soi hoặc mổ hở) do tinh hoàn ẩn có thể gây giảm khả năng sinh sản ung thư hóa… Thời gian điều trị tốt nhất là lúc bé trên 1 tuổi.

Thoát vị bẹn biểu hiện là khối tròn xuất hiện vùng bẹn di chuyển xuống bìu khi trẻ ho khóc, rặn. Nguyên nhân do tồn tại ống phúc tinh mạc, ống này sẽ được cột lại khi phẫu thuật. Nếu thoát vị bẹn nghẹt phải phẫu thuật cấp cứu do nguy cơ hoại tử khối thoát vị

Tràn dịch tinh mạc cũng do tồn tại ống phúc tinh mạc. Biểu hiện bằng bìu to, chứa nước và bìu nhỏ lại sau khi trẻ ngủ lâu. Cột ống phúc tinh mạc bằng phẫu thuật giúp điều trị khỏi bệnh.

Giãn tĩnh mạch tinh là tình trạng giãn ngoằn ngoèo các tĩnh mạch trong thừng tinh. Bệnh có thể làm giảm khả năng sinh tinh trùng teo tinh hoàn đau bìu kéo dài. Vi phẫu thuật qua ngả bẹn - bìu hiện nay là kỹ thuật ưu tiên trong điều trị giãn giải phóng dương vật, cố định gốc dương vật tĩnh mạch tinh.

Điều trị vô sinh nam

Thụ tinh trong ống nghiệm là một trong những phương pháp chính trong điều trị vô sinh nói chung. Theo BS. Hoàng Thị Diễm Tuyết - Giám đốc BV. Hùng Vương, tùy theo nguồn gốc lấy tinh trùng cách lấy tinh trùng và phương pháp trứng và tinh trùng thụ tinh sẽ có các phương pháp hỗ trợ sinh sản khác nhau để điều trị vô sinh nam

Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF):

Chỉ định: vô sinh do nguyên nhân nữ như tắc ống dẫn trứng rối loạn phóng noãn thất bại với điều trị bơm tinh trùng vào buồng tử cung (IUI)…, vô sinh không rõ nguyên nhân hay vô sinh nam với thiểu nhược tinh nhẹ.

Ưu điểm: tự nhiên hơn, ít can thiệp lên trứng hay tinh trùng.

Nhược điểm: chỉ thực hiện trong trường hợp số lượng và chất lượng tinh trùng bình thường hay bất thường nhẹ, tỉ lệ thụ tinh thấp nên số lượng phôi tạo ra ít.

Bơm tinh trùng vào bào tương trứng (ISCI):

Chỉ định: thiểu nhược tinh nặng, lấy tinh trùng bằng phương pháp phẩu thuật, lấy tinh trùng từ nguồn trữ lạnh.

Ưu điểm: gia tăng tỉ lệ thụ tinh (90%), tăng số phôi, tăng số phôi trữ và tăng tỉ lệ có thai.

Nhược điểm: đòi hỏi phải có phương tiện máy móc hiện đại và con người được đào tạo về kỹ thuật này.

Lấy tinh trùng bằng phương pháp chọc hút mào tinh (PESA) và bơm tinh trùng vào bào tương trứng (ISCI):

Chỉ định: vô tinh do nguyên nhân bế tắc như tắc ống dẫn tinh, bất sản ống dẫn tinh…

Ưu điểm: kỹ thuật đơn giản, điều trị hiệu quả các trường hợp vô tinh do bế tắc mà không cần xin tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng.

Nhược điểm: bệnh nhân phải qua cuộc tiểu phẫu chọc hút tinh trùng từ mào tinh, đòi hỏi có bác sĩ được đào tạo và cơ sở phải thực hiện được kỹ thuật bơm tinh trùng vào bào tương của trứng.

Lấy tinh trùng bằng phương pháp mở tinh hoàn lấy mô tinh hoàn (TESE) và bơm tinh trùng vào bào tương trứng (ISCI):

Chỉ định: vô tinh do nguyên nhân không bế tắc và tinh hoàn vẫn còn sản xuất tinh trùng, thiểu nhược tinh nặng không thể lấy tinh trùng tự nhiên để thực hiện ICSI.

Ưu điểm: điều trị hiệu quả các trường hợp vô tinh không do bế tắc hay thiểu nhược tinh rất nặng mà không cần xin tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng.

Nhược điểm: bệnh nhân phải qua cuộc tiểu phẫu mở tinh hoàn để lấy tinh trùng từ mô tinh hoàn, đòi hỏi có bác sĩ được đào tạo và cơ sở phải thực hiện được kỹ thuật bơm tinh trùng vào bào tương của trứng.

Xin tinh trùng từ ngân hàng tinh trùng:

Chỉ định: vô tinh không do nguyên nhân tắc nghẽn, thiểu nhược tinh nặng, tinh trùng dị dạng nặng, bất thường di truyền ở nhiễm sắc thể Y truyền sang thế hệ sau…

Ưu điểm: mang lại cơ hội có thai cho các cặp vợ chồng hiếm muộn do nguyên nhân chồng.

Nhược điểm: quan điểm xã hội, có người cho tinh trùng để hoán đổi mẫu tinh trùng trong ngân hàng tinh trùng đảm bảo nguyên tắc người cho và người nhận không biết nhau khi nguồn cho ngân hàng tinh trùng thấp hơn nhu cầu thực tế.

Tinh trùng từ nguồn tinh trùng trữ lạnh hay từ mô tinh hoàn trữ lạnh:

Chỉ định: người chồng đi xa không thể lấy tinh trùng để bơm hay thụ tinh trong ống nghiệm dự trữ tinh trùng trước khi xạ hay hóa trị trong điều trị ung thư các tình huống lấy tinh trùng khó khăn nên trữ trước mẫu trong ngân hàng và dự trữ tinh trùng ngay sau sinh thiết mô tinh hoàn…

Ưu điểm: góp phần hỗ trợ cho công tác điều trị thuận lợi hơn, giúp cho những người điều trị ung thư dự trũ được khả năng sinh sản giảm được lần can thiệp phẫu thuật tinh hoàn vì trữ tinh trùng ngay lần sinh thiết tinh hoàn

Nhược điểm: phải có ngân hàng tinh trùng, khả năng sống còn tinh trùng sau rã đông

Ngoài ra, theo thống kê của khoa Nam học - BV. Bình Dân, cứ 100 người đàn ông vô sinh, khoảng 15 người được xác định là do không có tinh trùng trong tinh dịch. Trong 15 người này thì có khoảng 10 người không có tinh trùng là do teo xơ tinh hoàn.

Các bác sĩ của khoa Nam học, BV. Bình Dân, đã thành công khi ứng dụng kỹ thuật vi phẫu tìm tinh trùng trong các mô tinh hoàn để điều trị vô sinh nam giới. Chứng teo xơ tinh hoàn thường gây vô sinh do tinh trùng không có trong tinh dịch mà chỉ tồn tại trong các mô tinh hoàn. Trước đây, các bác sĩ lấy ngẫu nhiên một phần mô tinh hoàn, sau đó sinh thiết để tìm tinh trùng. Trên thế giới, tỉ lệ tìm tinh trùng thành công bằng phương pháp vi phẫu mô tinh hoàn khoảng 30%.