Bệnh giang mai ở trẻ sơ sinh cần làm gì để bảo vệ sức khỏe tốt nhất?

Ngày 21 tháng 7 năm 2017 - Chantal, 27 tuổi ở quận Fresno, CA, phát hiện ra dương tính với giang mai khi mang thai 7 tháng. Đến khi cô được điều trị thì đã quá trễ với con trai mình. Em bé sinh ra nặng 3,9kg vào giữa tháng 3 - bị mù một bên mắt và có thể sẽ gặp nhiều vấn đề sức khoẻ khác liên quan đến bệnh giang mai bẩm sinh.

Chantal cho biết: "Tôi đã nhìn thấy hình ảnh mắt của bé võng mạc mắt phải có màu tím, còn mắt trái dường như bị rữa."

Giang mai, thảm họa quá khứ tưởng như đã bị xóa sổ ở Hoa Kỳ thì nay đã trở lại với tỷ lệ đáng báo động ở tất cả các bang.

Theo bác sĩ M. Nael Mhaissen, chuyên gia bệnh truyền nhiễm nhi ở Bệnh viện Nhi đồng Valley, người đã điều trị cho Chantal và con trai chia sẻ: “Thật sự rất khó khăn khi phải nhìn những đứa trẻ vừa sinh ra đã mắc phải căn bệnh được phát hiện từ 500 năm trước.”

1. Tỷ lệ mắc bệnh đang tăng

Các cán bộ y tế công cộng đổ lỗi cho sự thiếu giáo dục, nghèo đói, và việc sử dụng ma túy có liên quan đến mại dâm đã gây ra dịch bệnh Theo số liệu của CDC (Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ) thì giữa năm 2012 và 2015, tỷ lệ giang mai bẩm sinh tăng 46% từ 334 lên 487 trường hợp, tức là cứ 12,4 trường hợp trên 100.000 ca sinh nở trực tiếp, con số cao nhất kể từ năm 2001.

Ở Louisiana (83,9 trên 100.000 các ca sinh nở trực tiếp), California (28.5) và Maryland (25) là những nơi có tỉ lệ cao nhất vào năm 2015. Các bà mẹ người Mỹ gốc Phi và người Châu Mỹ Latinh bị ảnh hưởng nặng nề nhất, với tỷ lệ mắc bệnh cao hơn lần lượt 8% và 3,5% so với các bà mẹ da trắng.

Beni Adeniji, MD, chuyên gia tiền sản ở Bệnh viện Thung lũng Children's Hospital, trung tâm California nói: "Đây là những con số tỷ lệ cũ, và chúng ta đang phải đối mặt với thực tế mới.”

Bệnh giang mai rất dễ lây. Đó là do vi khuẩn gây ra và lây lan qua quan hệ tình dục đường âm đạo, hậu môn hay miệng. Bệnh có thể truyền từ người mẹ bị nhiễm sang đứa trẻ chưa sinh.

Khi bị nhiễm bệnh rất dễ gia tăng mặc dù bệnh giang mai có thể điều trị dễ dàng với penicillin một loại thuốc đã được phát hiện từ những năm 1940. Một liều tiêm penicillin duy nhất cho mẹ ngay sau khi chẩn đoán và trong vòng 30 ngày sau khi sinh thì trong hầu hết các trường hợp có thể làm giảm nguy cơ lây truyền cho mẹ và con. Nếu một em bé được sinh ra với căn bệnh này, các bác sĩ có thể điều trị nó với một đợt kháng sinh 10 ngày hoặc một liều tiêm.

Nghiên cứu CDC cho thấy trong số 458 bà mẹ mắc bệnh trong năm 2014, 100 người không nhận chăm sóc trước khi sinh và 44 người không nhận được thông tin về căn bệnh này.

Sarah Kidd, một chuyên gia dịch tễ học thuộc Phòng Phòng chống bênh tình dục của CDC cho biết: "Khi chúng ta bỏ lỡ cơ hội để sàng lọc và điều trị phụ nữ mang thai mắc bệnh tình dục kết quả là những đứa trẻ sơ sinh bị bệnh giang mai. Thật sự rất kinh khủng”.

CDC khuyến cáo tất cả phụ nữ mang thai cần được xét nghiệm bệnh giang mai (cũng như HIV và viêm gan b ) trong lần khám đầu tiên. Ví dụ những người sống ở những khu vực có nguy cơ cao như Thung lũng trung tâm của California - nên được kiểm tra lại ở tuần 28 trong tam cá nguyệt thứ ba. Sau khi điều trị, phụ nữ vẫn có thể bị nhiễm bệnh và cần đảm bảo họ tiếp tục được xét nghiệm.

Dấu hiệu đầu tiên của bệnh giang mai là những cơn đau ở bên ngoài bộ phận sinh dục, hậu môn, hoặc trực tràng Đau cũng có thể xuất hiện trên môi và trong miệng. Nhưng nhiều trường hợp không có triệu chứng gì, đặc biệt ở phụ nữ. Những người không có triệu chứng đôi khi không biết mình bị bệnh và truyền bệnh cho người khác.

Một tương lai không chắc chắn

Chantal, người chỉ sử dụng tên đệm của cô vì lý do riêng tư, đã không được điều trị cho đến những tuần cuối cùng trước khi con trai chào đời, khi mọi thứ đã quá muộn cho cậu bé. Điều trị kháng sinh có thể ngăn chặn bệnh, nhưng nó không thể đảo ngược những tổn thương gây ra trước khi sinh.

Theo CDC, nếu không điều trị, 40% trẻ sơ sinh bị nhiễm bệnh sẽ chết non hoặc chết vì nhiễm khuẩn ngay sau khi sinh. Những người sống sót có thể bị tê liệt suốt đời mất thính giác mù lòa biến dạng xương và tổn thương não

Giang mai đã gần như biến mất ở Hoa Kỳ vào năm 2000. Nhưng sau cuộc suy thoái năm 2008, một cuộc khảo sát tiến hành năm 2009 của NCSD (National Coalition of STD Directors) ước tính 69% các chương trình phòng chống bênh tình dục đã bị cắt giảm ngân sách, số phòng khám sức khoẻ giảm 10%.

Theo Jeffrey D. Klausner, giáo sư y khoa và y tế công cộng tại Trường Y khoa David Geffen của UCLA (Viện đại học Califonia), xu hướng này đã tiếp tục và các chương trình giáo dục giới tính cũng đã giảm đều trên toàn quốc.

Ông nói: "Vì bệnh giang mai bẩm sinh là một trong những loại bệnh có thể ngăn ngừa nhất, nó là một dấu hiệu cảnh báo sớm cho nguy hiểm đang đến gần của hệ thống y tế công cộng của chúng ta.”

Cuộc tranh luận hiện tại Quốc hội về việc có nên bãi bỏ đạo luật cải tổ y tế Obamacare và mối đe dọa làm cho hàng triệu người Mỹ không có bảo hiểm mà không được chăm sóc trước khi sinh, bệnh giang mai có thể trở lại.

Sau khi tỷ lệ nhiễm HIV tăng gấp 3 lần ở khu vực New Orleans, chính quyền Louisiana đã đưa ra cảnh báo về sức khoẻ vào năm 2016 cho tất cả các bác sĩ và nhân viên y tế để nâng cao nhận thức về cuộc khủng hoảng.

Deann Gruber, giám đốc phòng bệnh truyền nhiễm của Bộ Y tế Louisiana cho hay “Wow, chúng ta chưa bao giờ nhìn thấy một trường hợp như thế này trong 20 năm qua"

Với sự giúp đỡ của CDC, Louisiana đã thành lập 9 khu vực y tế công cộng và các lực lượng y tế hoạt động tích cực. Gruber cho biết kết quả ban đầu năm 2016 đã giảm xuống, đây là chuyển biến tích cực và "chúng tôi thực sự hy vọng vào năm 2017."

Nicholas Van Sickels, một chuyên gia về bệnh truyền nhiễm thuộc Trường Y Đại học Tulane, điều trị bệnh nhân nhiễm HIV thì khoảng 1/5 cũng có kết quả dương tính với giang mai. Ông nói: "Ở các tiểu bang miền Nam nước Mỹ có tỉ lệ nhiễm HIV cao nhất trong cả nước, và nơi mà có HIV, luôn có cả giang mai. Khi chúng ta nhìn thấy những tỷ lệ thực sự cao này, chúng ta nên kiểm tra tất cả mọi người ngay cả bà lão trong nhà dưỡng lão, công nhân đường phố, tất cả mọi người. Tôi thậm chí còn hỏi ý kiến mẹ tôi để được kiểm tra."

Brian Barkemeyer, giáo sư nhi khoa chuyên khoa sơ sinh tại Trường Y Louisiana State University cho biết việc lạm dụng chất gây nghiện cũng là nguyên nhân gây bệnh. Ở California và Louisiana, các cán bộ y tế công cộng đang làm việc tích cực để kiểm tra giang mai 2 lần trong thời gian mang thai nhằm đảm bảo phụ nữ bị nhiễm bệnh thông báo cho bạn tình để họ cũng được điều trị.

Nhưng thường thì những phụ nữ như Chantal có nhiều bạn tình. Hoặc, nếu họ là gái mại dâm, họ thậm chí không biết về người bạn tình của họ. Chantal mô tả con đường phía trước cho con mình : “Tôi không biết ai là người đã lây nhiễm cho tôi và tôi không thể nói với họ. Chúng tôi sẽ không để cho nó ảnh hưởng tới mình.

Đó là quá khứ của tôi – chỉ thế thôi và chúng tôi sẽ vượt qua. Tôi muốn nhắn nhủ mọi người hãy luôn luôn sử dụng biện pháp bảo vệ, dù cho đó là với người bạn biết từ lâu. Hãy đi kiểm tra thường xuyên bởi bạn không bao giờ biết liệu mình có mắc bệnh hay không.”