Ðộng vật trị liệu hỗ trợ chữa bệnh tâm lý có phải là phương pháp thông minh không?

Động vật trị liệu đã được biết đến trong hỗ trợ điều trị bệnh với những chú chó thông minh, đôi khi là những chú rùa chậm chạp dành cho những bệnh nhân nằm viện, người mất trí nhớ hay người cần phục hồi chức năng vận động… Đến nay, liệu pháp này đã trở thành chủ đạo, mở rộng với nhiều động vật khác như rắn, sóc, chồn hôi… và tập trung vào hỗ trợ điều trị tâm lý cho những người bệnh tâm thần.

Vì sao động vật được dùng để chữa bệnh?

Động vật và con người có một sự tương tác xã hội cao. Đối với những người có tình trạng tâm lý bất ổn, động vật là đối tượng rất phù hợp để họ trò chuyện tâm sự và được chăm sóc. Hơn nữa, những người bệnh tâm thần thường có tính cách và hành vi hung hăng, khó kiểm soát, trong khi đó, những con vật lại có thể giúp họ bình tĩnh giống như bản tính của chúng.

TS. Dale Preece Kelly làm việc tại Dịch vụ Y tế quốc gia Anh (NHS) và bệnh viện tâm thần tư nhân ở Anh cho rằng, động vật có khả năng đặc biệt giúp người bệnh bình tĩnh ngay cả đối với những người bị tổn thương nhất, giúp họ bày tỏ về cảm xúc của mình nhiều hơn trong các liệu pháp thông thường. Chính vì vậy mà NHS cũng ngày càng sử dụng nhiều động vật trị liệu ở các cơ sở y tế nhằm làm giảm một số chăm sóc và điều kiện y tế.

Các nhà nghiên cứu cho biết, khả năng trị bệnh của những con vật (động vật trị liệu) đối với sức khoẻ con người đã chỉ rõ mối quan hệ con người - con vật, điều này góp phần làm tăng lòng tự trọng, làm hoàn hảo cho nhu cầu về mặt tình cảm và tâm lý của chúng ta, cũng như nhu cầu cảm giác được yêu “vô điều kiện” của ta, cảm thấy mình trở nên có ích, có mối liên hệ với thiên nhiên…

Người ta cũng tin tưởng rằng sự có mặt của loài vật có tác dụng như một chất xúc tác, góp phần làm thay đổi cách cư xử của cá thể và dùng làm phương tiện để tiến xa hơn. Chẳng hạn, trong khuôn khổ của tâm lý liệu pháp, có thể là một người bị buồn bã hay giận dữ, nhưng khi nhìn thấy loài vật, họ sẽ có những tình cảm riêng đối những con vật này và cảm thấy bớt giận.

Nhiều loài động vật được lựa chọn phù hợp với từng loại bệnh

Rắn: Những người bị rối loạn lưỡng cực đôi khi được gọi là rối loạn hưng phấn - trầm cảm có liên quan với thay đổi tâm trạng phạm vi từ mức thấp của trầm cảm đến mức cao của hưng cảm. Trong một số trường hợp, rối loạn lưỡng cực gây ra các triệu chứng của trầm cảm và hưng cảm cùng một lúc.

Điều trị tình trạng này, người bệnh thường được sử dụng thuốc và tư vấn tâm lý. Ngoài ra, rắn là động vật được lựa chọn để giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn. Rắn có tác dụng massage khi nó trườn trên cơ thể đồng thời tạo ra cảm giác lạnh trên da gây ra cảm giác hồi hộp mà người hưng cảm thường thích thú.

Chồn hôi: Tâm thần phân liệt là một nhóm các rối loạn não nghiêm trọng, trong đó hiểu thực tế bất thường. Tâm thần phân liệt có thể dẫn đến một số kết hợp của ảo giác, ảo tưởng và suy nghĩ, hành vi bị rối loạn.

Chồn hôi thường được nuôi và huấn luyện giúp cho những bệnh nhân này ổn định tâm trạng bởi nó có cùng kích thước và hình dạng như một con mèo nhưng sẽ không chạy nhảy vượt khỏi vòng tay người bệnh khi họ trở nên hung hăng. Điều này giúp người bệnh không cảm thấy bị tổn thương, bị bỏ rơi, cô đơn hay những suy nghĩ rối loạn do bệnh gây ra.

Bên cạnh đó, chồn hôi còn có thể điều phóng endorphins - một chất dẫn truyền thần kinh có tác dụng tạo cảm xúc tích cực, cải thiện tâm trạng, làm cho bệnh nhân tâm thần phân liệt xao nhãng với những tiếng nói trong đầu của họ, giúp họ tránh được những hành vi không kiểm soát.

Chồn sương và rùa: Đối với người bệnh bị sa sút trí tuệ đặc biệt là người cao tuổi thì chồn sương và rùa lại rất có tác dụng trấn an tâm lý và luyện tập trí nhớ Nguyên nhân do đây là những con vật được nuôi rất phổ biến trong những năm 50 - 60 và chúng gợi nhớ lại những kỷ niệm thời thơ ấu.

Sóc sin sin (một loài sóc thường gặp ở Nam Mỹ): Loài vật này cũng được dùng làm thú nuôi cho người cao tuổi bị suy giảm trí nhớ vì đôi khi loài vật này nhắc nhở họ rằng họ đã có một chiếc áo khoác lông thú tuyệt vời hoặc họ là người học việc đã làm việc cho người tạo ra những chiếc áo này.

Chó: Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh Mỹ (CDC) vừa công bố một nghiên cứu về tác dụng của việc nuôi chó với tâm lý trẻ em ở 643 cha mẹ. Kết quả cho thấy, những đứa trẻ có con chó là vật cưng thường giảm sự lo lắng tuổi thơ như sợ côn trùng, bóng tối…

Trong một nghiên cứu trên tạp chí Tâm thần học Lão khoa Mỹ cũng thông báo kết quả khi những người bệnh mất trí nhớ được áp dụng động vật trị liệu với chó trong vòng 10 tuần đã dừng hẳn sự tiến triển của bệnh trầm cảm kích động, gây hấn với người khác khi được chăm sóc tại gia đình

Những con vật này có cần được huấn luyện?

Trong một số bệnh viện tâm thần tại Birmingham của Anh và nhiều bệnh viện khác, người ta thấy xuất hiện các loài động vật giúp cho việc trị liệu. Những con vật này hầu hết đã được thuần hóa và được nuôi để thân thiện với con người. Tuy nhiên, tuỳ theo nhu cầu của các nhà tâm lý trị liệu mà một số loài vật cần phải được huấn luyện thêm những cử chỉ đặc biệt hay nhằm đáp ứng những đòi hỏi đặc biệt.