Bớt ota có thể hay nhầm với những bệnh gì nhất?

Bớt ota được tác giả Ota và Tanino mô tả lần đầu tiên năm 1939. Bệnh được cho là biến đổi bẩm sinh của tế bào hắc tố ở trung bì gây nên. Biểu hiện lâm sàng của bệnh là dát hoặc mảng dát màu xanh lam hoặc xám ở vùng mặt, xuất hiện bẩm sinh hoặc mắc phải tại vùng mắt hoặc vùng hàm trên tương ứng với phân chia của dây thần kinh sinh ba. Vị trí tổn thương thường là một bên, nhưng đôi khi xuất hiện hai bên, và ngoài biểu hiện tại da còn xuất hiện ở mắt và niêm mạc miệng.

Bớt ota xuất hiện khi nào?

Bớt thường xuất hiện chủ yếu ở người da sẫm màu, đặc biệt người châu Á và da đen, nhưng cũng xuất hiện ở người da trắng. Khoảng 80% các trường hợp xuất hiện ở nữ, nhưng điều này không có nghĩa là phụ nữ dễ bị rối loạn này hơn.

Bệnh biểu hiện với hai đỉnh khởi phát bệnh là trước 1 tuổi (50 - 60%), nhưng thường xuất hiện khi sinh và độ tuổi dậy thì (40 - 50%). Bệnh xuất hiện từ 1- 11 tuổi và sau 20 tuổi thường rất hiếm. Mặc dù, các trường hợp có tính chất gia đình được báo cáo nhưng bớt ota không được coi là bệnh có tính chất di truyền.

Ở một số bệnh nhân, bớt có thể xuất hiện sau sang chấn, đụng giập hoặc bỏng nắng Một số bệnh nhân nữ, bớt được ghi nhận sau khi bắt đầu có kinh nguyệt sau khi dậy thì hoàn toàn, hoặc sau khi mạn kinh, hoặc sau khi sử dụng hormon

 Bớt ota trước (A) và sau điều trị bằng laser (B).

Dấu hiệu nhận dạng bớt ota

Bớt ota thường biểu hiện là các dát kích thước khác nhau từ đầu đinh gim đến vài milimet, các dát này có thể liên kết với nhau thành mảng dát lớn. Mỗi dát này có hình dạng tròn, oval hoặc răng cưa, trong khi nhìn tổng thể tổn thương là dát màu sắc lốm đốm, giới hạn không rõ, bờ không đều, đôi khi hơi trộn lẫn với da xung quanh. Nói chung kích thước toàn bộ tổn thương từ vài centimet tới rộng hơn chiếm gần toàn bộ nửa mặt. Màu sắc cũng đa dạng từ màu nâu vàng, nâu, nâu xám, xanh lam, đen và tía (đỏ và lam trộn lẫn).

Tổn thương thường phân bố một bên và theo hai nhánh trên của dây thần kinh sinh ba (dây V). Các vùng hay bị xuất hiện tổn thương là vùng quanh Mắt thái dương, trán, gò má, dái tai, trước và sau tai, mũi và kết mạc Biểu hiện đặc trưng có thể gặp trong 2/3 các trường hợp bệnh là xuất hiện ở vùng lòng trắng của mắt cùng bên; hiếm khi bớt ota xuất hiện ở giác mạc mống mắt, đáy mắt, mỡ sau hốc mắt, xương hốc mắt võng mạc dây thần kinh thị giác Nhiễm sắc tố mống mắt và tăng nhãn áp đã được báo cáo, nhưng thị lực thường không ảnh hưởng. Một số vị trí khác hay gặp như tai giữa niêm mạc mũi, hầu họng vòm miệng Thỉnh thoảng các vùng như ống tai ngoài, hàm dưới, môi, cổ, và ngực có được ghi nhận. Khoảng 5-13% các trường hợp, tổn thương xuất hiện hai bên, kết hợp với bớt người Mông Cổ.

Bớt người Mông Cổ tiếp tục tồn tại hay gặp ở bệnh nhân bớt ota ở tuổi lớn. Các tổn thương này thường có xu hướng lan rộng hoặc tồn tại dai dẳng suốt đời. Bớt người Mông Cổ rộng ra có thể ghi nhận ở tuổi thiếu niên, nhưng ở tuổi lớn là ghi nhận tổn thương không có sự cải thiện nào. Sự thay đổi bất thường về màu sắc và lan rộng thường gặp, đặc biệt liên quan đến giai đoạn bài tiết hormon như kinh nguyệt, dậy thì, hoặc mạn kinh. Biến đổi ác tính trên bớt ota hiếm gặp.

Bớt ota và những nhầm lẫn thường gặp

Chẩn đoán phân biệt bớt ota và các thể lâm sàng liên quan với bớt người Mông Cổ, bớt xanh lam rám má dát cà phê sữa bớt spilus ung thư hắc tố khu trú, bầm tím, hồng ban cố định nhiễm sắc viêm da tăng nhạy cảm ánh sáng.

Bớt người Mông Cổ: Vị trí gặp ở vùng thắt lưng cùng, xuất hiện bẩm sinh và tự thoái lui sau 3 - 4 tuổi, biểu hiện lâm sàng là dát giới hạn không rõ và mô bệnh học điển hình với xâm nhập thưa thớt các tế bào tại vùng nông của trung bì lưới.

Bớt xanh lam: Tổn thương là sẩn hơi nổi cao, giới hạn rõ, đường kính thường nhỏ hơn 1cm.

Rám má: Dát tăng sắc tố màu hơi nâu và hơi xanh, vị trí ở hai bên mặt, không có tổn thương ở niêm mạc.

Dát cà phê sữa: Dát màu nâu hoặc nâu sáng, phân bố màu trên dát là đồng nhất, không có màu xanh lam.

Bớt spilus là dát hoặc sẩn màu sẫm trên nền tổn thương là dát giống dát cà phê sữa.

Cách khắc phục bớt ota

Điều trị tế bào hắc tố tại trung bì là khó. Các dạng mỹ phẩm nhằm che phủ tổn thương có thể được dùng vì đơn giản và kết quả có thể chấp nhận được. Các phương pháp điều trị khác như điều trị lạnh, bào da, hoặc đốt điện có thể gây giảm sắc tố, hoặc gây sẹo Điều trị phối hợp giữa dùng đá khô, lột da thượng bì và laser argon.

Bớt ota được điều trị tốt bằng laser Q-switched ruby, alexandrite và Nd:YAG.