Di chứng của ngạt sơ sinh ở trẻ, có thể bạn chưa biết

Ngạt sơ sinh là bệnh lý với tổn thương não do thiếu oxy ở trẻ sơ sinh đủ tháng. Bệnh gặp rất nhiều ở các mức độ nặng nhẹ khác nhau, đôi khi chúng ta không để ý hoặc không biết đến. Trẻ bị ngạt sơ sinh để lại di chứng nặng nề sau này về phát triển tâm thần và trí tuệ.

Nguyên nhân:

- Tai biến sản khoa và ngạt do thiếu oxy gây tổn thương tế bào não cấp. Mức độ tổn thương não tùy thuộc vào độ nặng và thời gian của tìng trạng ngạt ban đầu.

- Chuyển dạ khó quá ngắn(< 3 giờ ở người đẻ con so) hoặc quá dài( >13 giờ)

- Ngôi thai bất thuận lợi: ngôi chẩn sau, ngôi chẩm ngang, ngôi mông.

- Giai đoạn mở cổ tử cung kéo dài( giãn không hòn toàn trên 2 giờ )

- Đẻ khó phải can thiệp bằng forceps hoặc giác hút.

- Nhau tiền đạo, máu tụ sau nhau, sa dây rốn hoặc rốn quấn cổ.

- Nhiễm trùng mẹ thai: khi thai còn trong tử cung làm rối loạn huyết động học tổn thương não bộ
Lâm sàng:

- Ngạt sau sinh, làm thiếu khí não dẫn đến những tổn thương nặng nhẹ khác nhau.

Tùy theo chỉ số Apgar, chia ra làm 3 mức độ ngạt: ngạt nặng (APGAR < 3), trung bình (APGAR: 3 – 5) và nhẹ (5 -7). Trong đó thể ngạt nặng có triệu chứng lâm sàng điển hình nhất. Bệnh não thiếu oxy và thiếu máu cục bộ (ngạt nặng) hiện nay được định nghĩa dựa trên tập hợp các tiêu chuẩn sau:

- Suy thai cấp (bất thường nhịp tim thai và / hoặc nước ối có phân su)

- Apgar < 3 trong ít nhất 5 phút

- Nhiễm toan chuyển hóa nặng (PH < 7, Base deficit (16 mmol/l)

- Triệu chứng thần kinh: co giật giảm trương lực cơ

- Tổn thương đa phủ tạng ngay lập tức ở giai đoạn sơ sinh (đặc biệt tổn thương gan và thận)
Triệu chứng lâm sàng của thể ngạt nặng:

- co giật không ngừng, có thể tiến triển nặng và di chứng lâu dà

-Suy hô hấp nặng một vài giờ ngay sau sinh, cấn phải thông khí hỗ trợ ngay lập tức.

- Lúc đầu giảm trương lực cơ sau đó là tăng trương lực cơ tứ chi, giảm trương lực cơ cổ, tăng kích thích, sau đó trẻ đáp ứng ngày càng kém với kích thích, co giật. ý thức thay đổi và hôn mê sâu. Đôi khi co giật kín đáo khó nhận biết. Các cơn co giật lập đi lập lại, không có thời gian để ý thức quay trở về bình thường giữa các cơn. Tình trạng này kéo dài ít nhất 30 phút.

- EEG cho phép khẳng định chẩn đoán, có khi phát hiện những sóng động kinh không có biểu hiện trên lâm sàng ở những bệnh nhân hôn mê.

- Chọc DNT chỉ ra vài giọt có khi không ra, xét nghiệm dịch não tủy phần lớn bình thường, có khi hơi vàng, Albumine>1g/l, có khi xuất huyết

-Triệu chứng lâm sàng của phù não: giãn các đường khớp, không phải là dấu hiệu thường có ở trẻ sơ sinh Siêu âm qua thóp và chụp cắt lớp cho thấy 2 não thất xẹp rõ.

Di chứng:

- Có thể có biến chứng đầu nhỏ, đường kính vòng đầu được đo hàng tuần không thấy tăng lên trong tháng đầu sau sinh. Ở thể ngạt nặng, trẻ suy hô hấp cần phải đặt nội khí quản vì không tự thở được, có thể tử vong xảy ra trong tuần đầu.

- Liệt: Theo dõi, đánh giá triệu chứng thần kinh sau tuần lễ đầu cho phép xác định dần dần những di chứng trong năm đầu tiên: Liệt 2 chi dưới, liệt 1/2 người, liệt tứ chi co cứng, động kinh,

- Chậm phát triển tinh thần nặng, rối loạn giác quan tật đầu nhỏ. EEG, siêu âm thóp trước, scanner cho phép xác định di chứng. Ngược lại những xét nghiệm này cho thấy những hình ảnh bình thường chưa hẳn là tiên lượng tốt khi vẫn tồn tại những triệu chứng lâm sàng.