Nguy cơ mù lòa do phù hoàng điểm, tắc tĩnh mạch võng mạc

Bệnh lý đáy Mắt gây mù đang gia tăng và là hiểm họa đối với người bệnh, gây tác hại cả về mặt y tế, kinh tế và xã hội. Có 3 bệnh lý đáy mắt gây mù thường gặp là: bệnh thoái hóa hoàng điểm ở người già (AMD), bệnh phù hoàng điểm ở bệnh nhân đái tháo đường (DME) và bệnh tắc tĩnh mạch võng mạc trung tâm (RVO).

TS.BS. Nguyễn Thị Nhất Châu - Trưởng khoa Đáy mắt – Màng bồ đào bệnh viện Mắt Trung ương cho biết: thoái hóa hoàng điểm là sự thoái hóa của tế bào hoàng điểm làm cho mắt mất khả năng nhìn chi tiết ở vùng trung tâm thị giác giảm thị lực trung tâm làm cho hình ảnh nhìn thấy bị mờ ở phần chính giữa bị méo mó, biến dạng, mất thị lực.

Bệnh thường gặp ở người trên 50 tuổi, có 2 thể khô và thể ướt. Dạng khô tiến triển từ từ, từ một điểm mờ ở vùng trung tâm của hình ảnh, điểm mờ này sẽ ngày càng lớn hơn và tối hơn. Thoái hóa hoàng điểm thể ướt nguy hiểm hơn, 90% dẫn tới mù lòa và có triệu chứng đột ngột, đặc biệt là nhìn mờ hoặc có một điểm mù ở trung tâm thị trường một mắt hoặc cả hai mắt. Các triệu chứng này có thể xấu đi nhanh chóng, 42% bệnh nhân bị một mắt sẽ có nguy cơ bị mắt thứ hai trong vòng 3-5 năm.

Mỗi năm, trên thế giới có tới 30 - 50 triệu người mắc AMD và đây là nguyên nhân hàng đầu gây mù ở những người có tuổi. Các đối tượng có nguy cơ cao mắc AMD là những người trên 50 tuổi, người có nồng độ cholesterol máu cao, bệnh nhân tim mạch: tăng huyết áp xơ vữa mạch máu...

Một bệnh lý đáy mắt gây mù thường gặp khác là phù hoàng điểm ở bệnh nhân đái tháo đường (DME). Nhiều nghiên cứu cho thấy biến chứng mắt trong đó có bệnh đáy mắt chiếm tỉ lệ cao, tỉ lệ biến chứng mắt ở bệnh nhân đái tháo đường có thể lên tới 28.5% ở người trên 40 tuổi. Theo thống kê, trên thế giới có hơn 10 triệu người mắc DME. Nguyên nhân gây bệnh là do ở bệnh nhân đái tháo đường, yếu tố tăng sinh mạch máu biểu mô VEGF (Vascular Endothelial Growth Factor) ở mạch máu đáy mắt gia tăng, dẫn tới tăng thoát mạch và xuất tiết ở hoàng điểm, gây phù hoàng điểm. Hậu quả đối với người mắc bệnh DME là suy giảm thị lực, biến dạng hình ảnh và thậm chí gây mù lòa...

Tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc (RVO) cũng là bệnh lý đáy mắt gây mù hay gặp chỉ sau bệnh DME. Những người có tuổi tăng huyết áp đái tháo đường tăng mỡ máu và các bệnh lý tim mạch do tăng độ nhớt của máu là những đối tượng có nguy cơ cao bị tắc tĩnh mạch võng mạc Cũng theo TS.BS. Châu: Bệnh RVO gây giảm thị lực nặng, làm giảm chất lượng cuộc sống cũng như các hoạt động chức năng hàng ngày. Việc phát hiện và được can thiệp sớm sẽ nâng cao hiệu quả điều trị cho người bệnh.

Cần làm gì để phòng chống các bệnh đáy mắt gây mù lòa thường gặp?

Theo GS.TS. Neil.M.Bressler bệnh viện Johns Hopkins (Mỹ): Tiến bộ y học mới đã phát hiện ra yếu tố tăng sinh mạch máu biểu mô VEGF - nguyên nhân chính gây thoái hóa, phù hoàng điểm hoặc gây tắc tĩnh mạch võng mạc mắt, dẫn tới giảm thị lực và mù lòa.

Một số liệu pháp mới (tiêm vào dịch kính) đã được phát minh có tác dụng kháng VEGF mang lại hiệu quả cao đã được áp dụng ở nhiều nước tiên tiến trên thế giới trong điều trị AMD, DME và RVO. Liệu pháp kháng VEGF được coi là bước đột phá trong điều trị các bệnh lý đáy mắt liên quan đến yếu tố tăng sinh biểu mô võng mạc. Theo GS. Bressler: Phương pháp này đã được chứng minh có tác dụng tốt trên lâm sàng và hiệu quả điều trị vượt trội với tỉ lệ điều trị thành công ở bệnh nhân thoái hóa hoàng điểm tuổi già lên tới 95%. Các nghiên cứu khác cũng đã chứng minh tính hiệu quả của liệu pháp kháng VEGF khi điều trị cải thiện thị lực, giúp bệnh nhân thoát mù trong các bệnh DME và RVO. Đây được coi là niềm hi vọng lớn cho các bệnh nhân mắc các bệnh lý về đáy mắt có thể thoát khỏi gánh nặng bệnh tật mù lòa.

Tuy nhiên, trước hết, để phòng chống các bệnh đáy mắt gây mù thường gặp, các chuyên gia về đáy mắt đã khuyến cáo người cao tuổi, các bệnh nhân đái tháo đường bệnh tim mạch xơ vữa mạch máu cần khám mắt định kì hàng năm ở các bệnh viện trung tâm mắt có khám chuyên khoa đáy mắt, đặc biệt các cơ sở có các phương tiện chẩn đoán hỗ trợ như chụp đáy mắt màu chụp cắt lớp quang học, chụp mạch huỳnh quang.

Đối với những người trẻ tuổi, khi có các dấu hiệu mắt mờ đột ngột, có điểm mờ ở trung tâm hình ảnh hoặc nhìn thấy hình ảnh bị méo mó, biến dạng, cần nhanh chóng tới các cơ sở có chuyên khoa mắt khám, cần thiết có thể phải chuyển tới cơ sở có bác sĩ chuyên khoa đáy mắt và có các phương tiện chẩn đoán, điều trị kịp thời.