Thuốc trị và dự phòng thấp khớp dùng sao cho hiệu quả?

Thấp khớp cấp là một thể lâm sàng của bệnh tự miễn dịch (nghĩa là cơ thể tự sinh ra kháng thể chống lại chính các cơ quan tổ chức của mình). Bệnh thường xảy ra sau nhiễm liên cầu khuẩn ß tan huyết nhóm A (LCK ß - A) ở đường hô hấp trên gây tổn thương ở mô liên kết của nhiều cơ quan, trong đó quan trọng nhất là tổn thương khớp và tim

Các tổn thương tại khớp thường chỉ thoảng qua và không để lại di chứng gì, nhưng tổn thương tại tim (chủ yếu các van tim) thì để lại những hậu quả nhiều khi rất nặng nề (do vậy bệnh còn được gọi là thấp tim) như hở van, hẹp van hoặc kết hợp cả hai. Do đó, cần phải tiến hành đồng thời điều trị thấp khớp cấp và dự phòng thấp tim bởi chúng liên quan chặt chẽ với nhau.

Trước hết, bệnh nhân cần được nghỉ ngơi tuyệt đối trong thời gian bệnh tiến triển, giữ ấm, ăn nhẹ. Ở những bệnh nhân không có triệu chứng viêm cơ tim, có thể bất động trong thời gian 2-3 tuần, nếu có viêm cơ tim thì thời gian bất động phải được kéo dài ít nhất 4 tuần. Nếu bệnh nhân có suy tim thì bất động khoảng 8 tuần cho đến khi các triệu chứng suy tim được cải thiện. Ngừng các vận động thể dục trong 6 tháng sau đó.

Tùy theo từng thể trạng cũng như bệnh lý của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ cho sử dụng thuốc điều trị như sau:

Steroid: Nên được dùng sớm, tác dụng nhanh, kết quả chắc chắn, ít tai biến vì sử dụng thời gian ngắn. Chỉ nên dùng đường toàn thân loại uống. Dùng liều điều trị kéo dài từ 2-3 tuần rồi giảm dần liều cho đến khi bệnh khỏi và xét nghiệm trở về bình thường (thời gian trung bình từ 2-3 tháng). Sau đó, bác sĩ sẽ cho liều thuốc duy trì. Trong thời gian dùng thuốc cần theo dõi chặt chẽ các tai biến và tác dụng phụ.

Aspirin: Nhiều bác sĩ ưa dùng aspirin hơn các steroid bởi thuốc có tác dụng không kém steroid, lại rẻ tiền. Tuy nhiên, với hàm lượng thuốc cao, dùng kéo dài thì thuốc có nhiều tác dụng phụ, nhất là trên đường tiêu hóa Do vậy, nếu dùng thuốc này thì cần uống với nhiều nước và uống sau bữa ăn.

Kháng sinh: Có tác dụng điều trị tình trạng nhiễm liên cầu khuẩn như penicillin G. Nếu dị ứng với penicillin, thay bằng các kháng sinh khác như erythromycin sulfadiazin...

Các thuốc khác: Khi bệnh nhân có dấu hiệu múa giật phải cho thêm các thuốc an thần như diazepam, chlopromazin. Đối với các trường hợp có suy tim cấp, cần điều trị với các thuốc trợ tim và lợi tiểu.

Dự phòng: Đề phòng nhiễm liên cầu bằng cải thiện chế độ sinh hoạt, tăng cường vệ sinh, giữ ấm, khám và điều trị sớm, điều trị dứt điểm các ổ nhiễm khuẩn ở vùng tai, mũi, họng răng (chân răng sâu, cắt amidan nếu có viêm mủ, điều trị viêm xoang ).

Để dự phòng thấp khớp cấp tái phát: tiêm benzathin penicillin 3 tuần 1 lần. Nếu không có biểu hiện tim, tiêm liền 5 năm, sau đó theo dõi nếu có dấu hiệu tái phát tiếp tục tiêm. Nếu có biểu hiện tim thì phải tiêm cho đến năm 25 tuổi.

Nếu không có điều kiện tiêm, có thể uống loại penicillin V, uống liên tục hàng ngày, thời gian như trên. Hoặc uống sulfadiazin hàng ngày, liên tục, thời gian giống như trên. Nếu bệnh nhân dị ứng với penicillin, sulfadiazin có thể dùng erythromycin.

Dự phòng bằng tiêm penicillin chậm là biện pháp tốt nhất. Bằng phương pháp này nhiều nước đã hạn chế đến mức thấp các bệnh van tim do thấp, ngăn ngừa được những đợt tái phát của bệnh.

Lưu ý: Mặc dù thấp khớp cấp hiện nay hiếm gặp, nhưng đây là một bệnh có tiển triển nhanh và nặng, có thể gây nguy hiểm cho tính mạng của bệnh nhân, do vậy cần được điều trị và theo dõi tại bệnh viện nơi có bác sĩ chuyên khoa khớp hoặc tim mạch, tuyệt đối không được điều trị tại nhà.