Thế nào là vacxin? Cơ chế hoạt động và các loại vacxin

Vacxin là gì?

Vắc-xin là chế phẩm có tính kháng nguyên dùng để tạo miễn dịch đặc hiệu chủ động có vai trò nhằm tăng sức đề kháng của cơ thể đối với một tác nhân gây bệnh cụ thể Các nghiên cứu mới còn mở ra hướng dùng vacxin để điều trị một số bệnh.

Thuật ngữ vắc-xin xuất phát từ vaccinia loại virus gây bệnh đậu bò nhưng khi đem chủng cho người lại giúp ngừa được bệnh đậu mùa. Việc dùng vacxin để phòng bệnh gọi chung là chủng ngừa hay tiêm phòng hoặc tiêm chủng mặc dù vắc-xin không những được cấy, tiêm mà còn có thể được đưa vào cơ thể qua đường miệng.

Tiêm vacxin phòng chống bệnh

Cơ chế hoạt động của vacxin

Hệ miễn dịch nhận diện vắc-xin là vật lạ nên hủy diệt chúng và ghi nhớ chúng. Về sau, khi tác nhân gây bệnh thực thụ xâm nhập cơ thể hệ miễn dịch đã ở tư thế sẵn sàng để tấn công tác nhân gây bệnh nhanh chóng hơn và hữu hiệu hơn. Đây chính là các ưu điểm của đáp ứng miễn dịch đặc hiệu.

Các loại vacxin

Vắc-xin có thể là các virus hoặc vi khuẩn sống, giảm độc lực, khi đưa vào cơ thể không gây bệnh hoặc gây bệnh rất nhẹ. Vắc-xin cũng có thể là các vi sinh vật bị bất hoạt, chết hoặc chỉ là những sản phẩm tinh chế từ vi sinh vật.

Ba loại vacxin kinh điển

- Vắc-xin bất hoạt là các vi sinh vật độc hại bị giết bằng hóa chất hoặc bằng nhiệt. Ví dụ: các vắc-xin chống cúm, tả, dịch hạch và viêm gan siêu vi A. Hầu hết các vắc-xin loại này chỉ gây đáp ứng miễn dịch không hoàn toàn và ngắn hạn, cần phải tiêm nhắc nhiều lần.

- Vắc-xin sống, giảm độc lực là các vi sinh vật được nuôi cấy dưới những điều kiện đặc biệt nhằm làm giảm đặc tính độc hại của chúng. Vắc-xin điển hình loại này thường gây được đáp ứng miễn dịch dài hạn và là loại vắc-xin được ưa chuộng dành cho người lớn khỏe mạnh. Các vắc-xin ngừa bệnh sốt vàng sởi, bệnh ban đào và quai bị đều thuộc loại này.

Tiêm phòng cho trẻ

Các toxoid là các hợp chất độc bị bất hoạt trích từ các vi sinh vật. Ví dụ: các vắc-xin ngừa uốn ván và bạch hầu.

- Vắc-xin sống ngừa bệnh lao không phải là dòng vi khuẩn lao gây bệnh, mà là một dòng lân cận được gọi là BCG.