Những thông tin cần biết về viêm ruột thừa ở trẻ em

Đặc biệt viêm ruột thừa ở trẻ tiến triển rất nhanh và có thể vỡ dễ dàng. Do vậy, việc phát hiện và chẩn đoán sớm viêm ruột thừa để phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa bị viêm là rất cần thiết nhằm tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

BS Trương Anh Mậu, khoa Ngoại bệnh viện Nhi đồng 2 cho biết viêm ruột thừa ở trẻ em là một bệnh lý khá phổ biến. Trong đó, có những trường hợp viêm ruột thừa chưa có biến chứng, mổ xong trẻ hồi phục rất nhanh; nhưng cũng có những trường hợp viêm ruột thừa khi nhập viện đã có biến chứng như vỡ, áp-xe ruột thừa, mủ lan tràn khắp ổ bụng, mổ xong hậu phẫu còn có thể gây biến chứng nguy hiểm.

Bệnh viêm ruột thừa cấp ở trẻ lớn là một bệnh rất thường gặp

Ruột thừa là gì?

Ruột thừa là một bộ phận nhỏ như ngón tay cái nằm ở phía dưới bên phải của bụng, có một đầu bịt kín, đầu kia thông với manh tràng (đoạn đầu tiên của ruột già).

Nguyên nhân gây viêm ruột thừa

Nếu vì một nguyên nhân nào đó làm cho lòng ruột thừa bị tắt nghẽn (do sỏi phân, quá sản tổ chức lympho ở thành ruột thừa, dị vật..) sẽ khiến cho ruột thừa bị sưng lên và nhiễm trùng, tạo thành ruột thừa viêm.

Biến chứng của viêm ruột thừa

Nếu không điều trị, ruột thừa có thể bị hoại tử vỡ ra vi khuẩn tăng sinh làm mủ lan tràn ổ bụng gọi là viêm phúc mạc gây nhiễm khuẩn huyết (nhiễm trùng máu), suy đa cơ quan và cuối cùng là tử vong

Lứa tuổi nào dễ bị ruột thừa

Viêm ruột thừa có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi, thậm chí cả trẻ 3 - 4 tuổi. Những trường hợp này rất khó chẩn đoán vì trẻ chưa biết diễn đạt rõ ràng và không dễ phân biệt với các bệnh lý có triệu chứng đau bụng khác. Viêm ruột thừa ở trẻ tiến triển rất nhanh, chỉ cần 6 - 8 giờ có thể vỡ; do vậy, việc phát hiện và chẩn đoán sớm viêm ruột thừa để phẫu thuật cắt bỏ ruột thừa bị viêm là rất cần thiết nhằm tránh những điều đáng tiếc có thể xảy ra.

Đối với các trường hợp ruột thừa khó, đau không điển hình, khi không loại trừ được viêm ruột thừa, đôi khi bác sĩ phải quyết định mổ thám sát, tránh trường hợp xấu nhất là ruột thừa vỡ gây biến chứng viêm phúc mạc.

Dấu hiệu trẻ bị viêm ruột thừa

Đau bụng vùng quanh rốn, hố chậu phải; sốt nhẹ; buồn nôn và nôn; tiêu lỏng; bụng trướng.

Triệu chứng điển hình của viêm ruột thừa là đau vùng bụng dưới bên phải. Kiểu đau của viêm ruột thừa thường bắt đầu vùng quanh rốn trước khi khu trú ở hố chậu phải.

Trẻ bị viêm ruột thừa thường có môi khô, biểu hiện tình trạng nhiễm trùng Phần lớn trẻ sốt nhẹ, dao động 38 - 38,5 oC nhưng có khi trẻ không có triệu chứng này, chỉ khi đoạn ruột thừa viêm bị vỡ mới sốt. Ngoài ra, bé sẽ có tình trạng mệt mỏi chán ăn bụng trướng do ruột bị kích thích kèm theo buồn nôn nôn ói tiêu chảy có thể có hoặc không, nhưng nếu có sẽ làm tăng khả năng chẩn đoán. Biểu hiện nôn và tiêu chảy ở trẻ viêm ruột thừa cũng dễ bị nhầm với rối loạn tiêu hóa Các biện pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm không phải lúc nào cũng phát hiện tổn thương viêm ruột thừa. Do vậy, chẩn đoán viêm ruột thừa phải dựa vào các triệu chứng của bệnh do người nhà phát hiện và kết quả nhiều lần thăm khám bệnh của bác sĩ.

Các triệu chứng này có thể xuất hiện không đầy đủ. Do đó các bậc phụ huynh cần đưa con đi khám nếu trẻ đau bụng nhiều, không giảm sau 1 - 2 giờ, kèm theo nôn, đi lỏng hoặc sốt để được theo dõi tại bệnh viện Ngoài ra, phụ huynh không nên tự ý dùng thuốc giảm đau cho trẻ nếu trẻ đau bụng mà chưa xác định được nguyên nhân, vì thuốc có thể làm mất các triệu chứng bệnh và gây khó khăn cho việc chẩn đoán của bác sĩ.

Triệu chứng điển hình của viêm ruột thừa là đau vùng bụng dưới bên phải

Biện pháp chẩn đoán viêm ruột thừa

Siêu âm là một cận lâm sàng tốt, không xâm lấn và không gây hại. Siêu âm có thể thấy được hình ảnh ruột thừa to hơn bình thường, có khả năng là viêm, thấy được dịch trong ổ bụng, thấy được buồng trứng ở bé gái... giúp ích rất nhiều trong việc phân biệt nhiều loại bệnh lý khác nhau có cùng triệu chứng là đau bụng

Nhưng các biện pháp chẩn đoán hình ảnh như siêu âm không phải lúc nào cũng phát hiện tổn thương viêm ruột thừa mà tùy thuộc rất nhiều vào kinh nghiệm của người đọc. Do đó, siêu âm nên được xem là một công cụ hỗ trợ trong công tác theo dõi viêm ruột thừa chứ không phải là tiêu chuẩn vàng quyết định viêm ruột thừa. Chẩn đoán viêm ruột thừa cần chủ yếu dựa vào lâm sàng (các triệu chứng của bệnh) kết hợp với nhiều lần thăm khám bệnh của bác sĩ và siêu âm hỗ trợ.

Dấu hiệu nghi ngờ trẻ bị viêm ruột thừa

- Đau bụng vùng quanh rốn, hố chậu phải.

- Sốt nhẹ.

- buồn nôn và nôn.

- Tiêu lỏng.

- Bụng chướng.

Các triệu chứng này có thể xuất hiện không đầy đủ. Do đó, các bậc phụ huynh cần đưa con khám nếu trẻ đau bụng nhiều, không giảm sau 1 - 2 giờ, kèm theo nôn, đi lỏng hoặc sốt để được theo dõi tại bệnh viện vì việc theo dõi ở nhà rất nguy hiểm. Ngoài ra, các bậc phụ huynh không nên tự ý dùng thuốc giảm đau cho trẻ nếu trẻ đau bụng mà chưa xác định được nguyên nhân vì thuốc có thể làm mất các triệu chứng bệnh và gây khó khăn cho việc chẩn đoán của bác sĩ.

Mổ viêm ruột thừa

Tùy thuộc vào mức độ viêm của ruột thừa mà sau khi mổ xong có còn các biến chứng gì khác không. Nếu là viêm ruột thừa cấp (mới chớm viêm trong vòng 6 giờ) viêm ruột thừa mủ thì khả năng biến chứng sau mổ là rất thấp. Nhưng đối với các trường hợp viêm phúc mạc ruột thừa thì do mủ lan tràn khắp ổ bụng nên biến chứng tắc ruột do các dây dính tạo thành sau mổ là rất cao. Nhiều trường hợp tắc ruột phải mổ lại để gỡ các dây dính này.

Nhiều nghiên cứu cho thấy không có sự khác biệt giữa mổ nội soi và mổ mở về biến chứng. Nhưng mổ ruột thừa nội soi là một bước tiến mới trong tiếp cận mổ viêm ruột thừa nhất là đối với các trẻ có thể trạng mập. Trẻ sau mổ sẽ bớt đau hơn mổ thông thường do ít phải cắt cơ, quan sát được toàn thể ổ bụng, thời gian hồi phục nhanh hơn và sẹo mổ thẩm mỹ hơn.