Lục thần khúc - Thuốc tiêu thực hóa tích hòa vị ít người biết đến

Lục thần khúc còn có tên khác: thần khúc, xích khúc, lục khúc... Thần khúc (Massa medicata fermentata) là chế phẩm từ bột mì và các bột thuốc khác, trộn đều, ép khuôn, cho lên men.

Trong thần khúc có tinh dầu (volatile oil), các men rượu bia, protein, lipid và vitamin.

Theo Đông y, thần khúc vị ngọt, cay, tính ôn; vào kinh tỳ và vị, có tác dụng tiêu thực hóa tích, khai vị, kiện tỳ. Chữa các chứng thực tích, bụng đầy, ăn ít hoặc sôi bụng tiết tả, ứ tắc sữa Liều dùng: 12 - 30g dưới dạng sắc, hãm, bột.

Sau đây là một số bài thuốc có thần khúc:

Tiêu thực hoá tích. Trị thức ăn tích trệ, bụng trướng, ăn không ngon.

Bài 1: thần khúc 1/2 - 1 miếng, hãm với nước đun sôi

Bài 2: thần khúc 12g, mầm mạch 16g, gừng khô 4g ô mai nhục 8g. Sắc uống.

Bài 3: thần khúc, thương truật hậu phác mạch nha mỗi loại 12g. Tán bột. Ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần 3 - 6g

Kiện tỳ, trị tỳ hư, thức ăn tích trệ, tiêu chảy: thần khúc 12g bạch truật 16g chỉ thực 8g, mầm mạch 12g. Sắc uống.

Trị cam tích: dùng bài Tiêu cam lý tỳ thang: thần khúc 6g tam lăng 2g; lô hội 0,2g; sử quân tử, thanh bì cam thảo sống hoàng liên nga truật trần bì mỗi loại 4g, binh lang 2g, mạch nha 6g. Sắc 3 lần, hợp lại, chia uống 3 lần trong ngày, nên dùng nước đăng tâm thảo và đại táo làm thang.

Lục thần khúc tác dụng tiêu thực hoá tích, khai vị, kiện tỳ. Chữa các chứng thực tích, bụng đầy ăn ít hoặc sôi bụng tiết tả, ứ tắc sữa.

Một số dược thiện có thần khúc:

Thần khúc tán: thần khúc 30g, thục địa 15g, bạch truật 15g. Tất cả tán bột mịn. Ngày dùng 3 lần, mỗi lần 4g, uống với nước sôi hoặc nước gạo rang. Dùng cho người bị tiêu chảy đau bụng quặn.

Thần khúc nhục quế tiểu hồi tán: thần khúc 10g nhục quế 10g, tiểu hồi 5g. Các vị tán bột mịn. Mỗi lần uống 2g, ngày 2 - 3 lần. Thích hợp cho người hư hàn phúc thống (đau do viêm loét dạ dày tá tràng thể hư hàn) đau do lạnh bụng...

Bột mịn thần khúc trần bì cam thảo: thần khúc 10g, trần bì 10g, cam thảo 5g. Tất cả tán bột mịn, hòa với nước cháo hoặc nước hồ, nước gạo rang, uống. Dùng cho trẻ em nôn ói tiêu chảy rối loạn tiêu hóa

Bánh canh thần khúc: bột mì 150g, thần khúc (tán mịn) 60g, nước gừng 90g, thịt dê 60g. Bột mì, bột thần khúc, nước gừng đem nhào bột cán thành sợi thô. Thịt dê thái lát, nấu dạng canh súp. Khi canh thịt dê chín, cho mì sợi vào, thêm tương mắm gia vị, nấu tiếp cho chín. Ăn khi đói, ngày 1 lần. Dùng tốt cho người cao tuổi tỳ vị hư nhược ăn kém khó tiêu hôi miệng đầy trướng ợ hơi gầy còm, suy nhược, hay bị nôn ói khi ăn.

Kiêng kỵ: Không dùng cho người viêm dạ dày đa toan.