Thuốc chống tiểu đường: Nhóm kích thích sinh insulin

1. Các loại sulphonylurea:

- Thế hệ 1: Hiện nay ít dùng vì có trọng lượng phân tử cao dễ gây độc với thận (gồm có: Tolbutamid, chlopropamid, diabetol…).

- Thế hệ 2:

+ Gliclazide: Diamicron 80mg, Diamicron MR 30/60mg, Clazic SR 30mg.

+ Glibenclamide: Daonil 5mg, Maninil 3,5mg.

+ Glipizid: Glucotrol 5/10mg, Glucotrol XR 2,5/ 5/ 10mg, Minidiab 5mg.

+ Glimepiride: Amaryl  1/ 2/ 4mg, Glicompid 2mg, Myaryl 2mg.

+ Glyburide: Diabeta, Micronase,  Glynase 5mg.

- Chỉ định:

Đái tháo đường tuýp 2, thể trạng trung bình hoặc gày, có thể phối hợp với: Metfomin, Thiazolidion (TZD), Acarbose, hoặc insulin

-  Chống chỉ định:

Đái tháo đường tuýp 1 đái tháo đường thai kỳ suy thận suy gan nặng đái tháo đường nhiễm toan ceton, đái tháo đường hiện đang mang thai dị ứng với thuốc

-  Liều lượng:

+ Gliclazid: Từ 30-120 mg/ngày, uống trước bữa ăn 15-30 phút (liều người lớn).

+ Glimepiride: Người lớn từ 2-8 mg/ngày, uống 1 lần trong ngày trước bữa ăn chính 15-30 phút.

+ Glibenclamide: Người lớn từ 3,5-20 mg/ngày, chia đều trước mỗi bữa ăn chính 15-30 phút.

- Tác dụng phụ:

Hạ đường huyết (nhìn mờ, vã mồ hôi run tay chân…) dị ứng tăng cân

2. Nhóm Glinid: Meglitinid,  Repaglinide (Ripar…) và Nateglitinide

- Cơ chế tác dụng: thuốc kích thích tế bào β của tuyến tụy tiết ra insulin, tác dụng tương tự như sulfonylurea nhưng ngắn và yếu hơn.

- Chỉ định: Tăng đường huyết sau ăn, uống trước khi ăn từ 1-10 phút thường là bữa ăn chính.

- Liều lượng:

+ Meglitinid: 0,5-4 mg/lần uống trước bữa ăn 15 phút.

+ Repaglinid (Prandin, Novonom): 0,5-4mg/lần, uống trước bữa ăn 15 phút.

3. Thuốc tác dụng trên hệ incretin:

A. Các đồng phân GLP-1(glucagon-like peptide 1):

- Cơ chế tác dụng: Kích thích tiết insulin khi nồng độ đường huyết tăng lên sau khi ăn, GLP-1 cũng làm giảm tiết glucagon làm chậm trống dạ dày (chậm đói), giảm cảm giác ăn ngon miệng, hậu quả là làm giảm quá trình tăng đường huyết sau khi ăn.

- Chỉ định: Đái tháo đường tuýp 2, tăng đường huyết sau ăn.

- Liều lượng: Exenatid (Byeta dạng bút tiêm), tiêm dưới da5-10µg/lần, ngày 2 lần trước bữa ăn 1 giờ.

- Tác dụng phụ: Buồn nôn nhưng thường tự hết hạ đường huyết

B. Thuốc ức chế DPP IV:

- Cơ chế tác dụng:

+ Ức chế enzym phân hủy GLP-1 là DPP IV (dipeptidyl peptidase IV), nhờ đó làm tăng nồng độ các GLP-1 nội sinh (GLP-1 có tác dụng kích thích tiết insulin khi đường huyết tăng lên).

+ GLP-1 cũng làm giảm tiết glucagon từ các tế bào alpha tuyến tụy dẫn đến giảm sản xuất glucose tại gan Cơ chế này không giống như cơ chế tác dụng của các sulfamid hạ đường huyết; các sulfamid hạ đường huyết gây phóng thích insulin ngay cả khi nồng độ glucose thấp.

- Chỉ định: Đái tháo đường tuýp 2, tăng đường huyết sau ăn.

- Liều lượng:

Sitagliptin (Januvia): Uống 100 mg ngày 1 lần khi dùng như đơn trị liệu, hoặc kết hợp với metformin, thiazolidinediones (MET và TZD liều thấp hơn bình thường).

C. Đồng phân amylin: pramlintid, Symlin.

- Cơ chế tác dụng: Làm tăng GLP từ đó tăng kích thích sinh insulin ức chế tiết glucagon do đó làm giảm đường huyết sau ăn, làm chậm trống dạ dày ăn chóng no.

- Chỉ định: Đái tháo đường tuýp 2 hoặc có thể chỉ định cho đái tháo đường tuýp 1.

- Liều lượng: Pramlintid (Symlin dạng bút tiêm), tiêm dưới da 30-120 µg ngay trước mỗi bữa ăn chính.