Tìm hiểu về ghép tủy - Phân loại ghép tủy và quy trình ghép tủy

Ghép tủy là gì?

Ghép tế bào gốc tạo máu hay thường được gọi ngắn gọn là ghép tủy là một phương pháp điều trị bệnh được ứng dụng nhiều trong ngành huyết học và ung thư học.

Phương pháp này thực hiện quá trình cấy ghép tế bào gốc tạo máu lấy từ tủy xương hoặc từ máu ghép vào cơ thể người bệnh để chữa các bệnh lý huyết học bệnh lý miễn dịch di truyền và một số bệnh lý ung thư khác.

Ghép tủy được ứng dụng trong ung thư học và huyết học

Phân loại ghép tủy

1. Tự ghép tủy

 - Tự ghép tủy từ sản phẩm tủy toàn phần

 - Tự ghép tủy từ sản phẩm tế bào gốc của tủy hay của máu ngoại vi

2. Dị ghép tủy

 - Dị ghép từ sản phẩm tủy toàn phần

 - Dị ghép từ sản phẩm tế bào gốc của tủy hay của máu ngoại vi.

 - Dị ghép từ sản phẩm tế bào gốc của máu cuống rốn

Điều trị ung thư bằng phương pháp tế bào gốc

Quy trình ghép tủy

1. Chuẩn bị trước ghép tủy

 - Lựa chọn người cho tủy - Phức hợp phù hợp mô chính MHC

Phức hợp phù hợp mô chính hay còn gọi là kháng nguyên bạch cầu người HLA.

Phức hợp này bao gồm một nhóm gene nằm trên nhánh ngắn của nhiễm sắc thể số 6, gồm 3 loại gene, tạo ra các kháng nguyên hệ HLA,

Các kháng nguyên lớp I được xác định bằng phương pháp huyết thanh học nên được gọi là kháng nguyên SD 

 - Điều trị trước ghép tủy

Trong ghép tạng phải có sự ức chế miễn dịch mạnh ở người nhận để ngăn ngừa thải ghép. Ức chế miễn dịch phải dùng suốt đời bởi sự dung nạp miễn dịch không bao giờ đạt dược. 

Hóa trị liều cao trước ghép tủy, các nhóm thuốc thường dùng và có thể cả xạ trị toàn thân. 

Xạ trị toàn thân vai trò cũng chưa rõ ràng và thường được dùng trong lymphôm nguyên bào miễn dịch và lymphôm grad thấp

2. Chọn lựa nguồn lấy tế bào gốc 

- Tế bào gốc từ tủy tự thân: Tế bào gốc được lấy từ tủy xương của chính người bệnh.

 - Tế bào gốc từ máu ngoại vi: Tế bào gốc cũng có thể có trong máu ngoại vi. Bằng các phương pháp huy động tế bào gốc sau đó chiết tách tế bào gốc bằng các máy tách tế bào.

 - tế bào gốc từ tủy dị thân: Tế bào gốc tạo máu được lấy từ tủy của người cho tủy khỏe mạnh. Ghép tủy dị thân được lợi là không bị nhiễm tế bào bướu, đồng thời tác dụng mảnh ghép chống bướu có thể mang lợi ích diệt trừ tế bào ung thư  

Nhận biết ung thư máu và điều trị bằng ghép tủy

3. Các nguồn gốc tế bào tủy ghép

Từ tủy xương: đa phần lấy từ xương cánh chậu.

Máu ngoại vi: Tế bào gốc tạo máu hiện diện rất ít ở máu ngoại vi

Tế bào máu cuống rốn: Một bất lợi của nguồn cung cấp này là lượng tế bào gốc tạo máu không nhiều do đó thường được dùng để ghép cho bệnh nhi.

4. Các phương pháp huy động tế bào gốc tạo máu 

Hóa trị ức chế tủy: Là một trong những phương pháp được thực hiện đầu tiên. Ở giai đoạn phục hồi sau hóa trị ức chế tủy, lượng tế bào gốc ra máu ngoại biên có thể tăng lên 14 - 100 lần.

Dùng các yếu tố kích thích tăng trưởng tế bào gốc đơn thuần: Một số thuốc đã được dùng để huy động tế bào gốc ra máu ngoại biên