Biến chứng do viêm tụy mạn tính cực nguy hiểm bạn đã biết chưa?

Viêm tụy mạn tính là một bệnh lý do sự xơ hóa từ từ của nhu mô tụy, dẫn tới sự phá hủy ngày càng nặng nhu mô tụy dẫn tới hậu quả suy giảm hoặc mất chức năng tụy. Khi triệu chứng lâm sàng đã rõ ràng thì việc chẩn đoán tương đối dễ dàng, nhưng khi tụy mới tổn thương một phần thì chẩn đoán khá khó khăn.

Nguyên nhân nào dẫn đến viêm tụy mạn?

Viêm tụy mạn tiên phát: Các nguyên nhân thường gặp là:

Rối loạn chuyển hóa: thiếu đạm thừa mỡ kéo dài; nhiễm độc rượu chì thủy ngân phospho, coban... mạn tính viêm tụy mạn tiên phát có vôi hóa hay gặp ở nam (35 - 50 tuổi) có nghiện rượu viêm tụy mạn không vôi hóa, thường có tăng gammaglobulin. Viêm tụy mạn tự miễn với sự hiện diện những kháng thể kháng tụy.

Viêm tụy mạn tiên phát đặc biệt có tính di truyền gia đình Bệnh nhầy nhớt tụy di truyền, hoặc chứng cường tuyến cận giáp chứng tăng lipid máu nội sinh.

Viêm tụy mạn thứ phát: do tắc nghẽn ống tụy hoặc vùng bóng vater; thương tổn do chấn thương hoặc phẫu thuật; do một u chèn ép ống tụy; giãn các ống tụy và xơ hóa quanh các ống tụy.

Viêm tụy mạn thể đặc biệt:

Di truyền: Tuổi phát bệnh thường là dưới 15 tuổi, nam nhiều hơn nữ, bệnh xảy ra có thể do khuyết tật của nhiễm sắc thể mang tính trội.

Rối loạn chuyển hóa nội tiết: nhất là trong các trường hợp cường cận giáp lành hoặc ác tính.

Biểu hiện bệnh như thế nào?

Đau bụng: Đây là triệu chứng hay gặp với các tính chất đau thượng vị lan sang phải hoặc trái, xuyên sau lưng; Đau lâm râm kéo dài, có lúc thành từng cơn; Đau sau ăn nhiều mỡ, uống rượu, làm việc nặng, cảm xúc; giảm đau khi nằm nghiêng co, ngồi cúi, úp lưng...

Tiêu chảy nhiều lần trong ngày, lỏng, phân láng mỡ.

Toàn thân: Gầy đét da khô lông tóc thưa, dễ rụng thiếu máu phù nề thường xuyên mệt mỏi giảm trí nhớ

Bên cạnh các biểu hiện bệnh trên lâm sàng, bệnh nhân cần làm các xét nghiệm để chẩn đoán như các men tụy amylaza và lipaza máu, bilirubin, phosphataza. Định lượng canxi lipid và triglycerid huyết để phát hiện viêm tụy mạn trong cường giáp trạng và tăng lipid máu Xét nghiệm nước tiểu tìm amylase glucose sắc tố mật. Xét nghiệm trực tiếp dịch tá tràng, dịch tụy trong các test secretin, test secretin-pancreozymin hoặc bữa ăn. Định lượng lactoferrin trong dịch tụy nếu tăng cao là có ý nghĩa chẩn đoán viêm tụy mạn. Có thể cần tiến hành chụp Xquang, siêu âm để đánh giá kích thước tụy tạng...

Biến chứng nào có thể xảy ra?

Nếu không được điều trị, bệnh tiến triển nặng dần, các biến chứng thường xảy ra trong 10 năm đầu. Đáng chú ý là trong 10-15 năm sau (l/3 số ca) do sự phá hủy các tuyến có hiện tượng giảm và hết đau bụng Nổi lên là các triệu chứng hấp thu kém và đái tháo đường thường gặp các biến chứng sau:

U nang: Do giãn các ống tụy hoặc các u nang tụy giả do sự hoại tử của tụy vào các vùng xung quanh.

Chảy máu tiêu hóa do sỏi tụy gây tổn thương các mạch máu lân cận hoặc do tăng áp lực gánh từng đoạn.

Vàng da ứ mật: Do u đầu tụy chèn ép ống mật chủ.

Đái tháo đường ở 1/3 trường hợp, 1/3 trường hợp khác rối loạn đường máu sau bữa ăn.

Hội chứng hấp thu kém: (phân mỡ 1/3 trường hợp).

Tràn dịch thanh mạc, phế mạc thường bên trái, màng bụng, màng tim (ít hơn): do một u nang tụy giả rò vỡ vào, tràn dịch có hàm lượng amylase cao và có thể có máu.

Ung thư hóa tụy ở khoảng 3% số viêm tụy mạn.

Điều trị như thế nào?

Điều trị nội khoa hết sức quan trọng. Chế độ ăn nhiều đạm, hydratcarbon, ít mỡ, chia thành nhiều bữa. Nếu đi phân mỡ nên ăn thay bằng dầu thực vật: dầu dừa hoặc một số biệt phẩm như dầu hoặc bột portugen, biosorbin, magarin... Nếu phân mỡ kèm theo sút cân, sử dụng các biệt phẩm chứa các enzym tụy với liều cao: Pancreatin, cotazyme, combizym, festal, pancroel..., có thể dùng thuốc giảm đau thuốc điều trị các bệnh phối hợp như bệnh đường ruột bệnh đái tháo đường u nang tụy... khi cần.

Chỉ tiến hành điều trị ngoại khoa khi: các cơ quan lân cận bị loét (dạ dày tá tràng, ứ đọng do sỏi mật viêm đường mật); Khi không chẩn đoán chắc chắn là ung thư tụy; Khi có u nang giả biến chứng hoặc to dần; Đau bụng kéo dài, bệnh nhân không chịu nổi.