Một số bài thuốc quý trị phong hàn, tỳ vị hư từ cây tỏi rừng

Tỏi rừng (bách hợp) là loại cây thảo, thân hành to màu trắng đục có khi hơi phớt hồng. Cây sống nhiều năm, phát triển mạnh về mùa xuân, cao trên dưới 1m, lá mọc so le hình mũi mác, nhẵn, dài chừng 3-12cm, rộng 1-3cm, cuống ngắn, giống lá trúc nhưng dày và nhẵn, màu sáng. Cụm hoa mọc ở ngọn cây, nở về mùa hè, hoa to hình ống, hoặc loa kèn dài 12-15cm, miệng hoa 6 cánh màu trắng hay hơi hồng, cuống hoa dài 3-4cm. Quả nang dài 5-6cm, có 3 ngăn, chứa rất nhiều hạt, xếp thành chồng hình bầu dục.

Theo Đông y, bách hợp vị ngọt, nhạt; tính mát. Quy vào ba kinh tâm, phế, tỳ. Tác dụng tư âm, nhuận phế, dưỡng tâm, an thần, nhuận tràng thông tiện, giải độc, chống viêm dùng điều trị các trường hợp ho ho ra máu viêm khí quản cấp, mạn tính, chứng hồi hộp, tâm phiền, cơ thể suy nhược, làm ích khí, kiện vị, trừ trướng khí, chữa đau tim các chứng phế nhiệt dẫn đến tiện bí, các trường hợp mụn nhọt sưng đau viêm loét dạ dày - tá tràng.

Liều dùng 8-16g. Không dùng trong trường hợp cảm nhiễm phong hàn hoặc tiêu chảy tỳ vị hư hàn.

Bài thuốc có bách hợp

Bài 1. Chữa ho lâu ngày hoặc ho khan khạc ra máu, có thể nhiều hoặc ít, sốt nhẹ khát nước cần phải dưỡng phế âm, thanh hư nhiệt cầm máu dùng bài Lý thị chỉ huyết phương: huyền sâm 15g, bách hợp 30g, tử uyển 12g, hòe hoa 9g cam thảo 9g, mạch môn 12g, tang bạch bì 15g, bạch thược 12g, cỏ nhọ nồi 30g. Sắc uống

Bài 2. Chữa ho kéo dài do phế âm hư, ho khan hoặc ho có đờm đặc, khát nước phải bổ phế âm, sinh tân chỉ ho dùng bài Bách hợp cố kim thang: sinh địa 12g, thục địa 12g, bách hợp 12g, mạch môn 8g, huyền sâm 8g, đương quy 8g, bạch thược 8g, cát cánh 8g cam thảo 4g. Sắc, uống ấm.

Bài 3. Chữa ho do phế nhiệt nôn ra máu mủ dùng bách hợp 12g, bối mẫu 8g, mạch môn 12g, tang bạch bì 12g, tri mẫu 8g, thiên môn 12g bách bộ 8g ý dĩ nhân 10g. Sắc uống.

Bài 4. Dùng bổ trung, ích khí bạch thược 12g bách hợp 16g, mạch môn 12g chích thảo 8g, ngũ vị tử 8g. Sắc uống.

Bài 5. Tác dụng dưỡng tâm an thần trong các trường hợp hồi hộp lo âu tâm phiền, nhất là sau ốm dậy dùng bách hợp 24g, tri mẫu 12g, ngọc trúc 12g. Sắc uống.

Bài 6. Nếu phế nhiệt gây ra đại tiện bí kết đi tiểu khó nước tiểu ngắn đỏ, dùng bách hợp 12g, mạch đông 12g, bạch thược 10g, cam thảo 8g, mộc thông 8g. Sắc uống.

Bài 7. Chữa phù thũng dùng bách hợp 12g, bạch thược 10g bạch linh 10g xa tiền tử 8g, tang bạch bì 10g.

Bài 8. Nếu viêm loét dạ dày ợ chua dùng bách hợp 40g ô dược 12g. Sắc uống.

Bài 9. Trường hợp mụn nhọt sưng đau dùng bách hợp 12g kim ngân hoa 10g, liên kiều 10g sắc uống hoặc dùng bách hợp tươi giã với một ít muối đắp vào nhọt sẽ chóng khỏi.