Dùng thuốc lợi tiểu kéo dài thì cần phải lưu ý những gì?

Mẹ tôi năm nay 54 tuổi, bà bị cao huyết áp cùng với đái tháo đường hơn một năm nay, trong phác đồ điều trị có thuốc lợi tiểu. Tôi xin hỏi khi dùng thuốc lợi tiểu kéo dài như vậy cần phải lưu ý những gì?

Nguyễn Minh Hồng (Hà Nội)

Thuốc lợi tiểu là các thuốc có tác dụng làm tăng bài tiết một số muối và nước; đồng thời do mất nước và do các cơ chế khác mà làm hạ huyết áp Hiện nay có rất nhiều nhóm thuốc lợi tiểu khác nhau, khi dùng không đúng chỉ định, chúng có thể làm mất cân bằng nước - điện giải, gây hạ huyết áp đột ngột.

Do đó, khi sử dụng thuốc lợi tiểu, nhất là khi dùng thường xuyên, cần chú ý một số điểm sau:

Thận trọng khi dùng thuốc lợi tiểu.

Với người bệnh tim mạch: Lợi tiểu là thuốc điều trị bước đầu, cơ bản trong suy tim song chúng cũng có thể gây hại tim Với các thuốc lợi tiểu gây hạ kali máu, khi dùng sẽ làm giảm kali máu dễ dẫn tới loạn nhịp tim Do đó để tránh tác dụng phụ này cần phối hợp với viên bổ sung kali hoặc thuốc lợi tiểu giữ kali. Một số thuốc khác, ví dụ như spironolacton khi dùng đơn độc, hiệu quả yếu, nhưng nếu tăng lên liều cao có thể gây tăng kali máu.

Với người bệnh suy thận: thuốc lợi tiểu bài tiết natri và kali có thể dẫn đến tình trạng giảm natri, kali máu, gây nên tình trạng mất cân bằng điện giải, mất cân bằng acid - baz, nhiễm acid, nhiễm nitơ máu. Nhưng các thuốc lợi tiểu giữ kali máu khi dùng ở người suy thận lại làm cho tình trạng tăng kali máu trầm trọng, dẫn tới tình trạng suy thận cũng nghiêm trọng hơn.

Với người bệnh xơ gan: Hầu hết, thuốc lợi tiểu với liều cao có thể gây mất cân bằng điện giải. Người bệnh có xơ gan cổ trướng không chịu được sự mất cân bằng điện giải đột ngột này. Một số thuốc lợi tiểu có thể gây nên các bệnh thần kinh do gan nếu có biểu hiện bệnh này (run, rối loạn, hôn mê) cần ngừng thuốc ngay.

Với người bệnh đái tháo đường: dùng thuốc lợi tiểu tiết kiệm kali cho người đái tháo đường (đặc biệt có kèm bệnh thận mạn hoặc tiền nitơ máu) dễ làm tăng kali máu, dẫn tới tăng glucoz máu. Vì vậy nếu cần dùng thuốc lợi tiểu tiết kiệm kali thì phải cẩn trọng; chỉ được dùng sau khi đã xác định tình trạng chức năng thận, trong quá trình dùng phải kiểm tra chu đáo kali máu.

Tóm lại, thuốc lợi tiểu được sử dụng trong nhiều trường hợp và nhiều bệnh lý khác nhau, tuy nhiên tác dụng không mong muốn lại rất nhiều. Vì vậy, người bệnh không nên tự ý sử dụng thuốc thuộc nhóm này, trước khi sử dụng cần có ý kiến của bác sĩ.