Dấu hiệu nhận biết và hướng điều trị bệnh viêm màng não hiệu quả

Triệu chứng thần kinh định khu hiếm gặp, bệnh nhân ít khi bị liệt, các phản xạ da bụng-bìu, gân xương thường đều cả 2 bên và chỉ mất đi trong hôn mê sâu. Không có phản xạ bệnh lý thần kinh bó tháp, nếu xuất hiện phản xạ thì có đều cả 2 bên và không điển hình phản ánh thần kinh bó tháp bị kích thích. Hiếm gặp dấu chứng Babinski (+) 1 bên ở những trường hợp nặng đã có biến chứng nhồi máu xuất huyết ở 1 bên bán cầu.   dây thần kinh sọ não trừ dây thần kinh vận nhãn thường không bị tổn thương; tiểu não, thần kinh ngoại tháp cũng không bị thương tổn. Triệu chứng trương lực cơ ít thay đổi trừ cơ hàm và các trường hợp bệnh nặng. Bệnh nhân thường hay nghiến răng trong cơn co giật Một số trường hợp nặng có thể có triệu chứng duỗi cứng, co cứng mất não, tăng trương lực cơ toàn thân, thậm chí cổ lật đằng sau đối với bệnh nhân là trẻ em mắt ngước nhìn lên trần dễ nhầm lẫn với viêm màng não

Viêm màng não

Bệnh lý viêm màng não trong sốt rét ác tính thể não rất ít gặp dịch não tủy thường trong suốt, áp lực đôi khi tăng nhẹ protein bình thường hoặc hơi cao tế bào bình thường, các phản ứng viêm âm tính.

Cần ngăn chặn bệnh viêm màng não càng sớm càng tốt

Các triệu chứng khác

Triệu chứng sốt có thể xảy ra liên tục nếu là sốt rét sơ nhiễm hoặc thành cơn nếu là sốt rét tái phát. Nhiệt độ ở bệnh nhân sốt rét ác tính thường diễn biến dao động cơn sốt thường kéo dài trên 15 giờ so với sốt rét thường khoảng 1-2 giờ, có khi sốt chồng cơn từ 2-3 cơn sốt mỗi ngày, cơn trước chưa dứt đã xuất hiện cơn sau. Có khoảng 10% trường hợp sốt rét ác tính thể não không gây sốt lúc bệnh nhân đi vào hôn mê, có thể do 2 khả năng là sốt rét thể giá lạnh hoặc rối loạn huyết động trong vi mạch não gây ra trình trạng sốc ở não tác động tới trung khu điều tiết thân nhiệt Ở trường hợp thứ hai, sau khi đi vào hôn mê vài giờ, nhiệt độ bắt đầu tăng dần.

Lách chỉ sưng to và sờ thấy dưới bờ sườn ở những trường hợp sốt rét ác tính thể não trên cơ địa bệnh nhân bị sốt rét tái phát, tái nhiễm nhiều lần; nhiều trường hợp sốt rét ác tính thể não không thấy lách sưng to vì đang ở thời kỳ sốt rét sơ nhiễm.

Đối với ký sinh trùng sốt rét, không phải bất cứ trường hợp sốt rét ác tính thể não nào cũng phát hiện thấy nhiều ký sinh trùng ở máu ngoại vi, thậm chí có khoảng 10-15% bệnh nhân không thấy ký sinh trùng ở máu ngoại vi. Nguyên nhân có thể do ký sinh trùng Plasmodium falciparum tập trung phát triển trong mao mạch phủ tạng sâu phối hợp thêm tình trạng ứ trệ tuần hoàn nên ký sinh trùng không ra được máu ngoại vi hoặc một số ký sinh trùng sốt rét có ra máu ngoại vi nhưng quá ít, thấp dưới ngưỡng phát hiện được ký sinh trùng.

Một số trường hợp bệnh nhân còn ghi nhận được triệu chứng rối loạn tâm thần

Khuyến nghị

Các nhà khoa học đã nghiên cứu trên thực tế lâm sàng và thống kê ghi nhận nhóm sốt rét ác tính có hôn mê liên quan đến tổn thương ở não được gọi là sốt rét ác tính thể não chiếm đa số và nhóm sốt rét ác tính có hội chứng phủ tạng không hôn mê hiếm gặp hơn. Trong sốt rét ác tính thể não lại chia ra thể não đơn thuần và thể não phối hợp với một hoặc nhiều hội chứng phủ tạng như: não suy tuần hoàn cấp; não suy thận cấp; não suy hô hấp cấp; não + suy gan cấp...

Như trên đã nêu, nếu sốt rét ác tính thể não được phát hiện, điều trị kịp thời sẽ có khả năng dừng lại ở thể não đơn thuần. Nếu xử trí, can thiệp biện pháp muộn, bệnh có thể phát triển thành thể não đã có biến chứng đa phủ tạng gây nguy cơ tử vong cao. Vì vậy, khi đối diện với sốt rét ác tính thể não, các cơ sở y tế cần tập trung xử trí khẩn trương, tích cực, hiệu quả lúc bệnh nhân đang còn ở giai đoạn sốt rét thể não đơn thuần. Khi can thiệp muộn, người bệnh đã chuyển sang sốt rét ác tính thể não phối hợp với một hoặc nhiều hội chứng đa phủ tạng khác thì khó hạn chế được tử vong.