Tuyến cận giáp là gì? Hormone và những rối loạn của tuyến cận giáp

Tuyến cận giáp là gì?

Bệnh cường cận giáp (hay còn gọi là tăng năng tuyến cận giáp) là bệnh do tuyến cận giáp hoạt động quá nhiều và làm lượng canxi trong máu cao lên Khi lượng canxi hạ xuống quá thấp những tuyến này tạo ra một loại hormone tuyến cận giáp (PTH) để lượng canxi trở về mức bình thường.

Suy cận giáp

Đặc điểm cấu tạo và tác dụng

 - Số lượng: 4 tuyến

 - Vị trí: Nằm ngay sau tuyến giáp 

 - Kích thước rất nhỏ

 - Do tuyến cận giáp rất nhỏ, màu sắc tuyến lại rất giống màu sắc của tuyến giáp nên rất khó phân biệt bằng Mắt thường, vì thế rất dễ cắt bỏ một phần hay toàn bộ tuyến cận giáp trong những phẫu thuật cắt bỏ tuyến giáp Thế nhưng chỉ cần một phần nhỏ của tuyến cận giáp còn lại thì phần này sẽ tăng sinh tế bào để đảm bào chức năng của toàn bộ tuyến.

 - Cấu tạo: Tuyến cận giáp ở người trưởng thành gồm 2 loại tế bào: Tế bào chính và tế bào ưa oxy. Trong đó tế bào chính là thành phần cấu tạo chủ yếu của tuyến cận giáp, tế bào ưa oxy chỉ có ở người trưởng thành mà không có ở nhiều loài động vật còn ở người trẻ thì không tìm thấy tế bào này.

 - Chức năng: Tế bào chính bài tiết ra parahormon, còn chức năng của tế bào ưa oxy đến nay còn chưa biết rõ.

Ung thư tuyến cận giáp

Hormone của tuyến cận giáp 

Hormone là một polypeptide gồm có 110 acid amin, ban đầu được tổng hợp ở ribosom dưới dạng preprohormon sau đó chúng được cắt nhỏ hơn thành prohormon có 90 acid amin và lại được cắt bớt chỉ còn 84 acid amin ở lưới nội bào tương và bộ Golgi và được lưu trữ trong các hạt bài tiết nằm trong bào tương để chờ giải phóng vào máu.

PTH thực hiện chức năng này bằng những tác dụng trên xương, thận và ruột.

 - Tác dụng trên xương

Hormone có tác dụng làm tăng mức giải phóng canxi từ xương vào máu bằng tác dụng lên sự biệt hóa và hoạt động cả các tế bào như: Tế bào xương, tế bào tạo xương, tế bào hủy xương.

 - Tác dụng trên thận

Làm giảm bài xuất ion calci ở thận

Làm tăng tái hấp thu ion calci và magie ở ống thận đặc biệt ở ống lượn xa và ống góp.

Làm giảm tái hấp thu ion phosphate ở ống lượn gần do đó làm tăng đào thải ion phosphate ra nước tiểu

 - Tác dụng trên ruột

Tăng tạo enzyme ATPase ở riềm bàn chải của tế bào biểu mô niêm mạc ruột.

Tăng tạo chất vận tải ion calci ở tế bào niêm mạc ruột.

Tăng hoạt tính enzyme phosphatase kiềm ở tế bào niêm mạc ruột.

 -  Điều hòa bài tiết

Nồng độ PTH bình thường trong máu là vào khoảng dưới 50 pg/ml hormone được bài tiết nhiều hay ít tùy thuộc vào nồng độ ion calci và phosphate trong máu đặc biệt là ion calci.

Các bệnh lý tuyến cận giáp

Những rối loạn hoạt động của tuyến cận giáp

 - Nhược năng tuyến cận giáp

Là tình trạng tuyến cận giáp không bài tiết đủ lượng PTH do giảm hoạt động chức năng của tuyến sẽ dẫn đến những rối loạn trong cơ thể do tình trạng giảm nồng độ ion calci gây ra.

 - Ưu năng tuyến cận giáp

Thường là do có khối u ở một số các tuyến cận giáp. 

Tình trạng ưu năng tuyến cận giáp làm tăng quá trình hủy xương mạnh nên làm tăng cao nồng độ ion calci trong máu, đồng thời xương cũng rỗng, yếu hơn và dễ gãy hơn và lượng ion calcitomin được đào thải qua thận nhiều cũng dễ gây ra tình trạng bị sỏi thận