Bệnh tâm thần phân liệt là gì? Triệu chứng và cách điều trị bệnh

1. Tâm thần phân liệt là gì?

Tâm thần phân liệt (tiếng Anh là Schizophrenia) là một rối loạn tâm thần đặc trưng bởi một sự suy giảm quá trình suy nghĩ và sự thiếu hụt các đáp ứng cảm xúc điển hình.

Bệnh tâm thần phân liệu mặc dù tỉ lệ mắc bệnh rất nhỏ nhưng những tác hại của bệnh đem lại rất nguy hiểm.

Bệnh nhân tâm thần phân liệt

2. Triệu chứng của bệnh Tâm Thần Phân Liệt

Triệu chứng chủ yếu:

Hoang tưởng: nghĩ và tin vào những điều sai lầm, không phù hợp với thực tế.
Ảo thanh: thường gặp nhất là nghe thấy những giọng nói tưởng tượng với nội dung đe doạ, buộc tội hoặc nói chuyện với chính người bệnh.
Rối loạn khả năng tư duy: đang nói chủ đề này nhảy sang chủ đề khác mà không có sự nối tiếp logic. Lời nói bỗng dưng khó hiểu, rời rạc, lung tung.

Người mắc tâm thần phân liệt có triệu chứng hoang tưởng

Triệu chứng thứ yếu:

Mất ý muốn làm việc: người bệnh thường bị mất đi khả năng tham dự vào các công việc hàng ngày như giặt giũ, nấu ăn.
Cảm giác cùn mòn: khả năng thể hiện cảm xúc bị giảm sút và thường đi kèm với đáp ứng cảm xúc cùn mòn hoặc sự đáp ứng không thích hợp với sự kiện từ bên ngoài chẳng hạn các chuyện vui hoặc chuyện buồn
Cách ly với xã hội: sợ bị ai đó làm hại, sợ bị giao tiếp do mất đi khả năng giao tiếp xã hội.
Khả năng nhận thức kém: một số trường hợp người bệnh không hề biết họ đang có hoang tưởng và ảo giác.

3. Nguyên nhân bệnh tâm thần phân liệt

Yếu tố di truyền: Con của người bố hoặc người mẹ bị bệnh tâm thần phân liệt có 10% nguy cơ mắc bệnh tâm thần phân liệt và 90% không mắc bệnh này.
Yếu tố sinh hoá: Người ta tin rằng có một số chất, đặc biệt là chất dẫn truyền thần kinh trung gian được gọi là Dopamin. Sự mất cân bằng hoá học có thể do ảnh hưởng trực tiếp của yếu tố di truyền.
Các mối quan hệ gia đình: Không có bằng chứng nào gợi ý rằng các mối quan hệ gia đình gây ra bệnh. Tuy nhiên, một số người bệnh tâm thần phân liệt nhạy cảm với bất kỳ sự căng thẳng nào trong quan hệ gia đình mà đối với họ có thể liên quan tới sự tái phát của bệnh.
Môi trường: Người ta nhận thấy rất rõ rằng, những mâu thuẫn gây sang chấn này thường đóng vai trò như các sự kiện gây áp lực ở những người kém chịu đựng. Người bệnh tâm thần phân liệt trở nên lo âu cáu kỉnh và không thể tập trung chú ý trước bất kỳ một triệu chứng cấp tính rõ rệt nào. Điều này làm cho các mối quan hệ xấu đi, có thể dẫn tới li dị hoặc thất nghiệp, những hiện tượng này sau đó thường bị đổ lỗi cho sự thúc đẩy bệnh, khi mà thực tế chính các biểu hiện bệnh lý đã gây ra sự khủng hoảng này.

Điều trị tâm thần phân liệt bằng thuốc

4. Thuốc và phương pháp điều trị

Tâm thần phân liệt là một bệnh mãn tính cần điều trị suốt đời, ngay cả khi triệu chứng đã giảm bớt. Điều trị bằng thuốc và liệu pháp tâm lý xã hội có thể giúp quản lý các triệu chứng nặng, bên cạnh đó kết hợp với nhập viện để bệnh nhân có một liệu trình chăm sóc và phương pháp điều trị đúng quy chuẩn.

a) Thuốc men

Thuốc là nền tảng của điều trị tâm thần phân liệt thuốc chống loạn thần là phổ biến nhất theo quy định để điều trị tâm thần phân liệt. Một người sẵn sàng hợp tác điều trị có thể ảnh hưởng đến sự lựa chọn thuốc. Một người nào đó bất hợp tác có thể cần phải được tiêm thay vì dùng một viên thuốc. Một người trong trạng thái bị kích động có thể cần phải được trị liệu bình tĩnh ban đầu với benzodiazapine như lorazepam (ATIVAN), có thể được kết hợp với một chống loạn thần.

Thuốc chống loạn thần không điển hình

Những loại thuốc mới hơn thường được ưa thích, bởi vì họ đặt ra một nguy cơ suy nhược thấp hơn, ít tác dụng phụ hơn so với thuốc thông thường. Chúng bao gồm:

Aripiprazole (Abilify).
Clozapine (Clozaril).
Olanzapine (Zyprexa).
Paliperidone (Invega).
Quetiapine (Seroquel).
Risperidone (Risperdal).
Ziprasidone (Geodon).
Cục Quản lý thuốc và thực phẩm Mỹ đã phê duyệt thuốc risperdal Abilify dùng để sử dụng trong độ tuổi người 13 đến 17.

Tác dụng phụ của thuốc chống loạn thần không điển hình bao gồm tăng cân tiểu đường và cholesterol trong máu cao. Những thuốc này có tác dụng phụ thường xuyên và có tiềm năng lớn về thần kinh, bao gồm khả năng phát triển một chứng rối loạn chuyển động (tardive rối loạn vận động) có thể có hoặc không thể đảo ngược.

Có thể mất vài tuần sau khi dùng thuốc điều trị để thấy sự cải tiến trong các triệu chứng. Nói chung, mục tiêu của điều trị bằng thuốc chống loạn thần là để kiểm soát hiệu quả các dấu hiệu và triệu chứng ở liều thấp nhất có thể. Các bác sĩ tâm thần có thể thử loại thuốc khác nhau, liều lượng khác nhau hoặc kết hợp theo thời gian để đạt được kết quả mong muốn. Thuốc khác cũng có thể hữu ích, chẳng hạn như thuốc chống trầm cảm hoặc thuốc chống lo âu.

b) Phương pháp điều trị tâm lý xã hội

Điều trị tâm thần phân liệt bằng phương pháp tâm lý xã hội

Mặc dù thuốc là nền tảng của điều trị tâm thần phân liệt, song phương pháp điều trị tâm lý xã hội cũng rất quan trọng, bao gồm:

Kỹ năng xã hội đào tạo: Tập trung vào cải thiện giao tiếp và tương tác xã hội.
Gia đình điều trị: Điều này cung cấp hỗ trợ và giáo dục cho các gia đình đối phó với tâm thần phân liệt.
Dạy nghề phục hồi chức năng và việc làm hỗ trợ: Tập trung vào giúp đỡ người tâm thần phân liệt tìm và giữ việc làm.
Cá nhân điều trị: Học để đối phó với căng thẳng và xác định các dấu hiệu cảnh báo sớm về tái phát có thể giúp những người bị tâm thần phân liệt quản lý bệnh tật.
Nhiều cộng đồng có chương trình giúp những người bị tâm thần phân liệt về công việc, nhà ở, các nhóm tự lực và các tình huống khủng hoảng. Một người quản lý trường hợp hoặc một ai đó trong đội chăm sóc sức khỏe có thể giúp người bệnh tìm thấy phương án điều trị thích hợp. Thông qua đó, hầu hết những người bị tâm thần phân liệt đều có thể quản lý tình trạng của họ.

5. Đối phó và hỗ trợ

Đối phó với một căn bệnh nghiêm trọng như tâm thần phân liệt là một sự thử thách, cho cả người bị tình trạng này và cho bạn bè và gia đình. Dưới đây là một số cách để đối phó với tâm thần phân liệt:

Tìm hiểu về tâm thần phân liệt: Giáo dục về tình trạng này có thể giúp thúc đẩy những người có bệnh dễ chấp nhận vào các kế hoạch điều trị. Giáo dục có thể giúp đỡ bạn bè và gia đình hiểu được những điều kiện và có cái nhìn tích cực hơn với người có bệnh.
Tham gia một nhóm hỗ trợ: Nhóm hỗ trợ cho những người có tâm thần phân liệt có thể giúp họ tiếp cận với những người khác phải đối mặt với những thách thức tương tự. Các nhóm hỗ trợ cũng có thể giúp đỡ cho gia đình và bạn bè người bệnh có cách để đối phó với tình trạng bệnh tật ở người thân của mình.
Tập trung vào mục tiêu: Phục hồi tâm thần phân liệt là một quá trình liên tục. Mục tiêu phục hồi giữ trong tâm trí có thể giúp người tâm thần phân liệt có động cơ cải thiện bệnh. Trợ giúp cho người thân nhớ để chịu trách nhiệm về quản lý bệnh tật và làm việc hướng tới mục tiêu cải thiện tình trạng cho bệnh nhân tâm thần.
Tìm hiểu thư giãn và quản lý căng thẳng: Những người có bệnh và gia đình có thể thể kết hợp các liệu pháp nhằm giúp tinh thần được thư giãn như tập yoga ngồi thiền và luôn cố gắng giữ bình tĩnh trong mọi tình huống để quản lý sự căng thẳng.