Những điều cần biết về phòng và chống sởi - Bạn có biết?

Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần nắm được các vấn đề liên quan đến bệnh sởi để có thể phòng bệnh tốt nhất.

Theo Cục y tế dự phòng, hiện nay ở nước ta dịch sởi xảy ra tại 61/63 tỉnh, thành phố, đến ngày 23/4/2014 cả nước ghi nhận 3.569 trường hợp mắc sởi xác định trong số 9.932 trường hợp sốt phát ban dạng sởi. Số trường hợp mắc chủ yếu xảy ra ở khu vực miền Bắc và miền Nam, riêng Hà Nội chiếm 37% số ca mắc ghi nhận.

Cục Y tế dự phòng khuyến cáo người dân cần nắm được các vấn đề liên quan đến bệnh sởi để có thể phòng bệnh tốt nhất.

Đường đi của sởi

Bệnh sởi do vi-rút sởi gây ra, bệnh này lây truyền qua đường hô hấp do ho hắt hơi tiếp xúc gần với người bị nhiễm hoặc dịch tiết mũi họng. Giai đoạn gây lây nhiễm xảy ra từ 4 ngày trước đến 4 ngày sau phát ban. Vi-rút sởi lây lan mạnh trên diện rộng nên có thể gây dịch lớn. Một người mắc có thể gây lây nhiễm cho nhiều người khác vì lây trực tiếp từ người sang người

Bệnh sởi có triệu chứng triệu chứng sốt cao, ho hắt hơi Giai đoạn toàn phát phát ban sẩn, mịn như nhung, không có nước. Ban mọc theo thứ tự từ đầu, cổ, thân mình rồi đến tay, chân. Ban bay theo trình tự như trên. Sau mắc sởi, do sức đề kháng của cơ thể suy giảm, bệnh nhân dễ bị biến chứng.

Những bệnh nhân khi có dấu hiệu của bệnh sởi cần đến các bệnh viện để khám và có phương pháp điều trị. 

Những người có nguy cơ mắc sởi cao

Bệnh sởi không trừ riêng ai với tất cả người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh. Tại Việt Nam, nhóm có nguy cơ mắc sởi bao gồm: Trẻ chưa tiêm hoặc chưa tiêm đủ 2 mũi vắc-xin sởi, trẻ dưới 9 tháng tuổi không được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ hoặc mẹ chưa mắc bệnh sởi hoặc chưa được tiêm vắc-xin sởi đầy đủ. Trẻ đã tiêm vắc-xin nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch.

Người lớn mà chưa có miễn dịch sởi, tức chưa tiêm phòng hoặc chưa chắc chắn mình đã bị sởi hoặc chưa tiêm đủ mũi sởi thì vẫn có nguy cơ cao lây bệnh. Nhất là khi người lớn đi chăm sóc trẻ bị đang bị sởi. Vì thế người lớn cũng cần được chích ngừa phòng bệnh sởi.

Tiêm vắc-xin phòng sởi và những điều cần biết

- Hiện nay, trên thế giới có hàng chục loại vắc-xin sởi dưới dạng vắc-xin đơn hoặc vắc-xin phối hợp (sởi - rubella hoặc sởi - quai bị - rubella). Hầu hết vắc-xin được trình bày dưới dạng vắc-xin đông khô đi kèm với dung môi.

- Tiêm vắc-xin sau 2 đến 3 tuần mới có hiệu quả. Hiệu quả mũi 1 đảm bảo được 80-85% miễn nhiễm. Vắc-xin sởi được đánh giá là an toàn. Các phản ứng sau tiêm thường nhẹ, có thể biểu hiện như với các vắc-xin khác: sốt (5-15%), phát ban (5%), sưng, nóng, đỏ đau tại chỗ tiêm… Hầu hết những tác dụng phụ sẽ hết trong khoảng từ 1-2 ngày mà không cần điều trị gì.

- Những người không nên tiêm vắc-xin sởi - quai bị - rubella bao gồm: Phụ nữ có thai (vì có thể ảnh hưởng đến thai nhi), những người bị suy giảm miễn dịch (ví dụ, người bị bệnh ung thư hoặc điều trị bệnh ung thư hoặc bệnh tự miễn vì hệ miễn dịch của họ kém)... Nên hoãn tiêm vắc-xin ở những người bị bệnh nặng đột ngột kèm theo sốt cao (trên 38 độ C).

- Có thể tiêm vắc-xin sởi cho những người dương tính với HIV nhưng chưa chuyển sang giai đoạn AIDS. 

Biện pháp phòng ngừa bệnh sởi

Cách tốt nhất để phòng ngừa sởi là tiêm phòng vắc-xin theo chỉ định của Y tế dự phòng.

Trong trường hợp trẻ chưa đến tuổi tiêm phòng, hoặc người lớn vì lý do nào đó chưa tiêm phòng được thì cần thực hiện một số biện pháp sau:

- Tránh tiếp xúc với bệnh nhân sởi, không đến chỗ đông người có khả năng lây nhiễm sởi như bệnh viện trường học đang có dịch...

- Đeo khẩu trang khi tiếp xúc đông người

- Giữ vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường

Tuy nhiên các biện pháp trên không có hiệu quả 100% do vậy nên đi tiêm phòng sởi sớm nhất có thể.

Khi trẻ đủ 9 tháng, cần cho đi tiêm vắc-xin sởi đúng lịch. Đối với tiêm vắc-xin sởi trong chương trình tiêm chủng mở rộng, áp dụng lịch tiêm chủng do Bộ Y tế đã phê duyệt như sau:

- Trong tiêm chủng thường xuyên: Mũi thứ nhất khi trẻ 9 tháng tuổi và mũi thứ hai khi trẻ 18 tháng tuổi.

- Trong tiêm chủng chiến dịch: Thực hiện tiêm vắc-xin cho tất cả đối tượng trong phạm vi của chiến dịch.

- Khoảng cách tối thiểu giữa 2 mũi tiêm vắc-xin sởi là 1 tháng.

Đối với vắc-xin tiêm chủng dịch vụ: Tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất. Tất cả lứa tuổi đều có thể tiêm vắc-xin sởi.

Lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân bị sởi

Khi có ca mắc sởi, cần cách ly bệnh nhân, hạn chế tiếp xúc đến 4 ngày sau khi phát ban.

Khi trẻ bị sởi, chúng ta cần vệ sinh răng miệng, vệ sinh mắt, mũi, vệ sinh da. Có thể tắm cho cháu bằng nước ấm và xà phòng, nhưng nên tắm nhanh ở nơi kín gió. Chú ý đảm bảo chế độ ăn uống đầy đủ. Không cho trẻ đến nơi đang có dịch để tránh nguy cơ lây nhiễm chéo.

Người chăm sóc trẻ cũng không nên tiếp xúc với trẻ đang bị bệnh sởi hoặc nghi sởi. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng trước khi bế ẵm chăm sóc trẻ