Những cách chẩn đoán bệnh gút đơn giản mà hiệu quả

Chẩn đoán bệnh trong cơn gút cấp thường không khó, dựa vào các đặc điểm đặc trưng của cơn đau: đột ngột thấy đau nhức khớp, thường gặp ở các khớp bàn cổ chân, ngón chân, đặc biệt là ngón chân cái. Đau nhức dữ dội thường xảy ra vào ban đêm làm bệnh nhân mất ngủ.

Các khớp thường có biểu hiện sưng, sờ vào vùng da nóng, đặc biệt vùng da tổn thương hồng đỏ biểu hiện tình trạng viêm. Bệnh nhân có thể có sốt. Các yếu tố trên dễ làm bệnh nhân và ngay cả một số thầy thuốc lầm tưởng sang bệnh viêm khớp nhiễm khuẩn nên điều trị sai, thường là dùng kháng sinh

 

Tuy nhiên khác với viêm khớp nhiễm khuẩn cũng như các bệnh khớp viêm khác, cơn gút cấp như trên có thể tự hết trong vòng vài ngày (thường tối đa 7 ngày) và hay nhạy cảm với colchicin: bệnh nhân sẽ giảm các triệu chứng đau trong vòng 24 - 48 giờ sau khi dùng thuốc này. Vì vậy điều trị thử bằng thuốc colchicin trong các trường hợp nghi ngờ được coi là một biện pháp để chẩn đoán bệnh gút

Về các xét nghiệm chẩn đoán bệnh gút hiện đang tồn tại một quan niệm sai lầm ở một số người là cứ tăng a-xít uric trong máu thì bị gút. Thực ra nồng độ a-xít uric máu có thể tăng trong một số bệnh như suy thận bệnh nhân đang dùng thuốc lợi tiểu kéo dài ung thư Thậm chí sau một bữa ăn uống nhiều rượu thịt, hôm sau làm xét nghiệm a-xít uric có thể tăng. Những trường hợp tăng a-xít uric như vậy mà không có biểu hiện đau khớp chỉ được gọi là tình trạng tăng a-xít uric máu chứ không phải bệnh gút Ngược lại, cũng có những bệnh nhân gút điển hình mà không tăng a-xít uric máu. Do vậy, lưu ý chẩn đoán bệnh gút dựa chủ yếu vào khám, hỏi bệnh và điều trị thử bằng colchicin khi cần thiết. 

Ban đầu bệnh gút cấp như trên xảy ra ở một vài khớp riêng lẻ, từng đợt lặp đi lặp lại. Nếu không điều trị hoặc điều trị không đúng thì sau vài năm bệnh sẽ tiến triển thành mạn tính. Lúc này các biểu hiện lâm sàng, sinh hóa, X-quang là biểu hiện của sự tích lũy tinh thể urat.

Tại khớp gây viêm nhiều khớp mạn tính kèm hủy xương gây biến dạng khớp, có thể cả ở các khớp khác như ở bàn tay khuỷu tay.

Tại thận: gây bệnh thận do gút, tạo sỏi thận (sỏi urat không cản quang).

Tại mô liên kết tạo thành hạt tophi nổi ở dưới da. Hạt tophi có đặc điểm mềm hoặc chắc, không đau trên phủ một lớp da mỏng, có thể nhìn thấy màu trắng nhạt, vị trí thường gặp ở vành tai, mỏm khuỷu, cạnh khớp tổn thương... Hạt này có thể bị vỡ chảy rò ra chất nhão màu trắng như phấn, đem xét nghiệm chính là tinh thể urat. Đây là một tiêu chuẩn quan trọng để chẩn đoán bệnh gút mạn tính.

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh gút

Tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh gút (theo Bennett-Wood, 1968, Mỹ)

- Tìm thấy tinh thể a-xít uric trong dịch khớp hay trong các u cục (tophi).

- Hoặc tối thiểu có từ 2 tiêu chuẩn sau đây trở lên:

- Trong tiền sử hoặc hiện tại có tối thiểu 2 đợt sưng đau của một khớp với tính chất ban đầu đột ngột, đau dữ dội và khỏi hoàn toàn trong vòng 2 tuần.

- Trong tiền sử hoặc hiện tại khớp bàn ngón chân cái với tính chất như mô tả trên.

- Tìm thấy u cục (tophi).

Tác dụng điều trị kết quả nhanh chóng (trong vòng 48 giờ) của colchicine trong tiền sử hoặc hiện tại. 

Các tiêu chuẩn chẩn đoán viêm khớp do gút cấp (Wallace, Robinson, 1997)

- Có các tinh thể urat trong dịch khớp.

- Trong hạt tophi có chứa tinh thể urat phát hiện bằng phản ứng hóa học, hoặc soi bằng kính hiển vi phân cực.

- Có 6 trong số 12 dấu hiệu lâm sàng, xét nghiệm hoặc X-quang sau:

1. Có trên 1 đợt viêm khớp cấp tính.

2. Viêm đạt đến mức tối đa trong vòng 1 ngày.

3. Viêm 1 khớp.

4. Khớp đỏ.

5. Đau hoặc sưng đốt bàn-ngón một bàn chân.

6. Tổn thương viêm ở đốt bàn - ngón chân một bên.

7. Tổn thương viêm khớp cổ bàn chân một bên.

8. Có hạt tophi.

 

9. Tăng acid uric

10. Sưng khớp không đối xứng (chụp X - quang).

11. Có những kén dưới vỏ xương, không có khuyết xương (X - quang).

12. Nuôi cấy vi khuẩn dịch khớp có kết quả âm tính trong đợt viêm khớp