Domperidol là gì? Dùng thuốc chống nôn domperidol như thế nào để đạt hiệu quả

Domperidol là thuốc chống nôn ức chế thụ thể dopamin, không thấm qua hàng rào máu não, không ức chế các thụ thể dopamin ở não, do đó hạn chế được tác dụng không mong muốn trên hệ thần kinh trung ương.

Domperidol chỉ ức chế các thụ thể dopamin ngoại biên, kích thích nhu động của ống tiêu hoá, làm tăng trương lực và biên độ mở rộng của cơ thắt môn vị sau khi ăn nhưng lại không gây ảnh hưởng đến sự bài tiết của dạ dày Thường dùng để chống buồn nôn và nôn do dùng thuốc (như thuốc chống động kinh levodopa và bromocriptin thuốc chống gián phân trong điều trị ung thư); dự phòng nôn và buồn nôn sau khi thẩm phân lọc máu; chống một số biểu hiện của rối loạn gan - đường tiêu hoá: đầy bụng chướng nặng vùng thượng vị ợ hơi khó tiêu sau bữa ăn (do thức ăn chậm xuống ruột), trào ngược dạ dày thực quản (nhờ tăng cường, mở rộng biên độ cơ thắt môn vị).

Domperidol ít có khả năng gây ra rối loạn ngoại tháp (rối loạn vận động và phối hợp vận động, đi lại chậm chạp, mất thăng bằng, nhai chậm, nói chậm, từng tiếng một..), ít có khả năng gây mất tập trung buồn ngủ Chỉ khi có rối loạn tính thấm của hàng rào máu - não thì có thể gây hiện tượng này. Rối loạn tính thấm hàng rào máu- não xảy ra ở trẻ đẻ non, khi có tổn thương màng não hay dùng thuốc quá liều. Domperidol có thể dùng cho người bị Parkinson nhưng chỉ trong trường hợp không có các biện pháp chống nôn khác an toàn hơn; trong trường hợp này cũng không được dùng kéo dài quá 12 tuần.

Một vài chú ý

Domperidol hấp thu qua đường ruột, bị biến đổi nhanh ở ruột và gan nên sinh khả dụng còn lại thấp. Muốn có hiệu quả cần uống trước bữa ăn 15-30 phút, với một liều cao đủ mức cần thiết, cứ cách mỗi 4-8giờ uống một lần 10-20 mg (liều tối đa người lớn 1mg/kg). Dùng đường tiêm tĩnh mạch có sinh khả dụng cao, hiệu lực nhanh, song dễ gây tai biến (như gây hiện tượng xoắn đỉnh). Không nên dùng đường tiêm tĩnh mạch đặc biệt với người loạn nhịp tim hoặc hạ kali huyết, người đang hoá trị ung thư (nếu dùng thì phải truyền rất chậm, không truyền một lần cả tổng liều trong ngày). Nhiều nước đã cấm dùng đường tiêm tĩnh mạch. Đường tiêm bắp có hiệu lực như đường uống, chỉ dùng khi cần thiết (lúc người bệnh không uống được).

Domperidol làm tăng nhu động ruột nên không được dùng cho người có tắc ruột cơ học, có chảy máu đường tiêu hoá. ở người suy thận chu kỳ bán huỷ dài hơn nhưng domperidol không tích lũy dưới dạng nguyên, gây độc. Để chắc chắn, người suy thận chỉ nên dùng liều bằng 30-50% liều người khoẻ mạnh, chia ra uống nhiều lần trong ngày. Thuốc làm tăng tiết prolactin gây chảy sữa đau đầu vú, vú to, gây rối loạn kinh nguyệt khi dùng liều cao, dài ngày. Chưa có bằng chứng gây quái thai, nhưng cũng chưa có thông tin đầy đủ về độ an toàn cho thai, bài tiết qua sữa với nồng độ thấp. Vì vậy không nên dùng cho người có thai phụ nữ cho con bú.

Với trẻ em cần có những thận trọng cần thiết. Do thuốc làm tăng nhu động ruột, nếu dùng liều không thích hợp dễ gây rối loạn tiêu hoá. Với trẻ đẻ non, trẻ có tổn thương não (do bệnh hoặc các lý do khác) tính thấm của hàng rào máu - não bị rối loạn, nếu dùng dễ bị hiện tượng ngoại tháp. Ngoài đó ra, domperidol nằm trong danh mục thuốc dễ gây hiện tượng xoắn đỉnh nên hay xảy ra các tai biến tim mạch nguy hiểm.

Những tài liệu trước đây có ghi liều dùng cho trẻ em dưới 1 tuổi nhưng Dược thư Việt Nam ghi chống chỉ định cho trẻ 1 tuổi. Trẻ em trên 1 tuổi có thể dùng nhưng tránh dùng cho các trường hợp trên. Cần tính liều cẩn thận, không dùng trong thời gian dài. Dạng thích hợp dùng cho trẻ nhỏ là thuốc đạn, hỗn dịch uống (5mg/ 5ml, dùng cho cả người lớn), dạng thuốc cốm sủi bọt (gói 10mg). Dạng viên (10mg-20mg) chỉ dành dùng cho người lớn. Trẻ em nôn do nhiều lý do có khi không cần dùng thuốc, hoặc có thể chọn dùng các thuốc khác vẫn có hiệu quả và ít độc hơn. Chỉ dùng domperidol khi thật cần thiết và khi không có thuốc tốt hơn thay thế.

Domperidol bị các thuốc kháng cholinergic ức chế làm giảm hiệu lực. Nếu cần phối hợp thì dùng domperidol trước sau đó mới dùng kháng cholinergic. Tương tự, nếu cần phối hợp với các thuốc kháng acid hay ức chế tiết acid thì phải dùng thuốc này sau bữa ăn và dùng domperidol trước bữa ăn .

Ngộ độc domperidol xảy ra là do dùng không đúng chỉ định với một số đối tượng (đặc biệt là với trẻ em) khi dùng không đúng liều, đúng thời gian. Chỉ khi dùng đúng chỉ định, đúng cách, trong giới hạn liều cần thiết, không kéo dài sẽ hiệu quả và an toàn.