Bạn có biết bệnh lao lây truyền và điều trị như thế nào?

Bệnh thường gặp nhất ở phổi (85 – 90%) nhưng cũng có thể ảnh hưởng đến hệ thần kinh trung ương (lao màng não) hệ bạch huyết (lao hạch) hệ tuần hoàn (lao kê), hệ niệu dục xương khớp và da. Bệnh lao phổi là một loại bệnh lây lan chứ không phải do di truyền.

Trực khuẩn lao không có trong đất; kho chứa vi trùng lao chủ yếu là những bệnh nhân mắc lao phổi. Những bệnh nhân này thường có những 'hang lao', tức là những lỗ lủng trong phổi, có chứa rất nhiều vi trùng lao. Một hang lao có đường kính 2 cm chứa khoảng 100 triệu vi trùng.

Sự lây truyền

Vi khuẩn lao phát tán ra ngoài khi một người mắc lao phổi thể hoạt động không được điều trị ho nói hắt hơi khạc, cười hoặc hát có thể bị hít vào phổi người tiếp xúc gần đó và gây bệnh tại phổi. 

Từ phổi vi khuẩn lao có thể qua đường máu hay bạch huyết đến các tạng khác trong cơ thể và gây bệnh tại đó. Hầu hết những người bị lao phổi thể hoạt động được điều trị đúng thuốc ít nhất trong 2 tuần là không lây nhiễm nữa.

Ai dễ mắc bệnh lao

- Người mắc bệnh HIV/ AIDS đái tháo đường bệnh thận mạn giai đoạn cuối ung thư

- Người đang hoá trị xạ trị ung thư corticoid thuốc chống thải ghép dùng sau ghép tạng.

- Trẻ nhỏ hoặc người già người suy dinh dưỡng  

Triệu chứng của bệnh lao

Các triệu chứng chung của bệnh lao là:

- Ho.

- Sụt cân không rõ nguyên nhân.

- Mệt mỏi chán ăn

- Sốt: thường sốt nhẹ, gai sốt về chiều tối.

- Vã mồ hôi về đêm.

- Ớn lạnh.

Triệu chứng của lao phổi bao gồm:

- Ho kéo dài trên 3 tuần.

- Ho khạc đờm hoặc máu.

- Đau ngực đau khi hít sâu hay ho.

Làm gì khi nghi ngờ mắc bệnh lao?

Khi có những triệu chứng như nêu trên hãy nghĩ đến bệnh lao, và hãy đến ngay các Tổ chống Lao quận huyện, các cơ sở y tế để được bác sĩ chuyên khoa lao khám bệnh, chụp hình phổi và quan trọng nhất là tìm vi trùng lao trong đàm.

Tại đó, bệnh nhân sẽ được thử 3 mẫu đàm: mẫu 1 lấy tại chỗ lần khám 1, mẫu 2 lấy tại nhà và mẫu 3 lấy tại chỗ lần khám 2 vào ngày hôm sau. Bệnh nhân cần chú ý khạc đàm sâu đúng kỹ thuật, không lấy nước bọt hoặc nước mũi. Nếu tìm thấy vi trùng lao trong đàm, người có những triệu chứng trên đã mắc lao phổi. Nếu không tìm thấy vi trùng lao, bác sĩ chuyên khoa lao sẽ hướng dẫn cho bệnh nhân những điều cần thiết tiếp theo.

Biến chứng của bệnh lao

Bệnh lao phổi có nhiều biến chứng. Biến chứng có thể xuất hiện như bệnh cảnh lâm sàng mở đầu, nghĩa là có biến chứng rồi mới phát hiện ra bệnh, hoặc xảy ra trong quá trình tiến triển của bệnh. Các biến chứng hay gặp là:

- Ho ra máu: có thể ít, vừa hay nhiều ho ra máu sét đánh, do bệnh lao làm hoại tử thành của một động mạch là biến chứng gây tử vong trong vòng vài phút.

- Tràn khí màng phổi: do vỡ một hang lao vào khoang màng phổi, là biến chứng nặng. Vi trùng lao từ hang lao nhiễm vào màng phổi và gây ra tràn mủ - tràn khí màng phổi Điều trị khó khăn, vừa điều trị lao, vừa phải đặt ống dẫn lưu màng phổi.

- Tràn dịch màng phổi: do tiếp cận với một ổ lao phổi đang tiến triển

Biến chứng có thể xảy ra sau khi bệnh lao đã được chữa khỏi tạo thành các di chứng của bệnh lao phổi:

- Dãn phế quản: có triệu chứng ho đàm và ho ra máu. Không nên lầm lẫn là bệnh tái phát. Chỉ khi tìm thấy vi trùng lao mới là tái phát.

- Suy hô hấp mãn: khi có di chứng lan rộng làm phổi mất chức năng.

- U nấm phổi: do vi nấm Aspergillus fumigatus sinh sôi trong một hang lao cũ trong phổi.

Phòng bệnh lao

Với người bị nhiễm lao thì việc điều trị để phòng nguy cơ chuyển thành lao thể hoạt động sau này là cần thiết, đặc biệt ở những người có nguy cơ cao như người già, trẻ nhỏ, tiêm chích ma tuý...  

Phòng sự lan truyền vi khuẩn lao cho người xung quanh:

Nếu bị lao thể hoạt động nên giữ để tránh lây cho người xung quanh. Thông thường cần vài tuần điều trị lao để không lây cho người khác. Những việc cần làm là:

- Nên nghỉ làm hoặc nghỉ học và ngủ riêng trong vài tuần đầu điều trị lao.

- Thông thoáng không khí trong phòng: bào tử lao có thể lây lan dễ dàng trong không gian đóng khi không có không khí lưu thông.

- Che miệng, đeo khẩu trang khi ra ngoài: Sử dụng miếng vải che miệng bất cứ khi nào cười, nói, ho hắt hơi Để miếng vải trong cái túi, buộc kín và vứt vào thùng rác.

- Tuân thủ quá trình trị liệu là bước quan trọng trong quá trình điều trị lao nhằm bảo vệ bệnh nhân và người xung quanh khỏi lao.

Tiêm phòng lao

Ở những nước lưu hành bệnh lao cao như nước ta trẻ sơ sinh được tiêm phòng lao với vắc-xin BCG nhằm ngăn ngừa lao nặng ở trẻ em Tuy nhiên vắc-xin này không có hiệu quả bảo vệ 100%.

Nâng cao sức khoẻ bản thân lối sống lành mạnh: Mỗi người trong cộng đồng đều cần có ý thức nâng cao sức khoẻ bản thân bằng cách ăn uống hợp lý, ngủ đủ tập thể dục đều đặn và tránh xa các chất gây nghiện như ma tuý rượu bia thuốc lá Vệ sinh nơi ở, nơi làm việc, sống ở nơi không khí lưu thông và khám sức khoẻ định kỳ là điều cần thiết để phòng bệnh lao.