Bệnh chân voi: Căn bệnh kì quái nhất mọi thời đại

Gần đây câu chuyện về cô bé "chân voi" Nguyễn Thị Loan (xã Tân Văn huyện Lâm Hà tỉnh Lâm Đồng) lan truyền trên các trang báo đã gây xúc động mạnh mẽ bởi nghị lực sống phi thường trong suốt 12 năm qua của em Phần chân trái của em cứ dần phình to ra thậm chí khối lượng chân trái còn nặng gần bằng trọng lượng cơ thể em. Cũng ngần ấy năm, bố mẹ em phải bán hết của cải tích cóp được, với ao ước chữa khỏi bệnh chân voi kỳ lạ này cho con gái. Vậy nguyên nhân nào gây ra căn bệnh chân voi đáng sợ này?

Nguyên nhân gây bệnh chân voi

Bệnh chân voi có tên khoa học là Podoconiosis, là bệnh lý mà trong đó một vùng nào đó trên cơ thể, chủ yếu là chân, hoặc tay bị sưng to quá mức do một loại giun sống trong đất ở vùng nhiệt đới gây nên. Chúng khiến hệ thống bạch huyết bị viêm tắc nghẽn, kết quả là dịch bạch huyết tích tụ lại.

Từ thời xa xưa, bệnh chân voi còn được gọi là bệnh nhiễm giun chỉ. Đây là loại giun sống trong xác ướp 3.000 năm tuổi của Natsef-Amun - một cha cố người Hy Lạp. Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa dịch bệnh (CDC) đã thống kê có khoảng 120 triệu người tại 80 quốc gia mắc căn bệnh này. Bệnh chân voi đang ảnh hưởng 700 nghìn người tại Việt Nam. Bệnh chỉ phổ biến ở các quốc gia nhiệt đới, cận nhiệt đới và không xảy ra ở các nước phương Tây.

Bệnh chân voi đang ảnh hưởng 700 nghìn người tại Việt Nam

Đường đi của thủ phạm gây bệnh chân voi

Bệnh "chân voi" là một biến chứng của nhiễm ký sinh trùng giun chỉ do ba loài giun chỉ Wuchereria bancrofti, Brugia malayi hoặc Brugia timori gây ra ký sinh trùng này truyền từ người này sang người khác qua vết muỗi đốt, kéo theo bệnh viêm mạch hạch bạch huyết viêm tinh hoàn, dẫn đến gan to lách to tiểu ra dưỡng chấp...

Ngoài ra, bệnh "chân voi" còn được xác định do biến chứng của bệnh lao, hủi, nhiễm liên cầu tái phát hoặc do môi trường sống tiếp xúc với kim loại silic dioxit.

Theo TS. Amesh Adalja, chuyên gia về Các Bệnh truyền nhiễm tại đại học Pittsburgh, sau khi bị nhiễm bệnh ấu trùng giun chỉ trú ngụ ở hệ bạch huyết gồm các hạch, mạch bạch huyết là thành phần quan trọng của hệ miễn dịch có nhiệm vụ duy trì cân bằng dịch của mô. Tuy nhiên ấu trùng này không gây bệnh "chân voi" ngay khi bị tấn công lần đầu mà phải bị nhiễm nhiều lần trong vài tháng liên tục mới có các biểu hiện bệnh. Mỗi lần bị nhiễm mới, mạch bạch huyết lại bị tổn thương nặng nề hơn.

Bệnh chân voi ảnh hưởng đến mạch bạch huyết - thành phần quan trọng của hệ miễn dịch

Ấu trùng sẽ phát triển thành giun trưởng thành trong khoảng 6 đến 12 tháng khiến mạch bạch huyết bị tổn thương, giãn rộng. Phần lớn người bị nhiễm giun chỉ không có triệu chứng bệnh lý ra bên ngoài nhưng đều bị tổn thương ở hệ bạch huyết. Có tới 40% người bệnh có tổn thương thận với sự xuất hiện của hồng cầu và protein trong nước tiểu

Tuy nhiên, bệnh nhân nhiễm giun chỉ mắc bệnh "chân voi" chỉ vào khoảng 4%. Hiện tượng tắc nghẽn mạch bạch huyết khiến dịch bị ứ đọng, kéo theo các bộ phận như tay, chân hoặc bộ phận sinh dục của nam giới sưng to gấp nhiều lần. Da ở vùng bị tổn thương trở nên cứng và dày, dễ bị bội nhiễm vi khuẩn.

Hiện nay, việc xác định các phân tử chính bị ảnh hưởng bởi biến thể di truyền làm tăng nguy cơ mắc bệnh chân voi vẫn đang được các nhà khoa học nghiên cứu . Để hạn chế tối đa việc lây lan bệnh chân voi, các nhà khoa học khuyến cáo người dân tập thói quen đi giày, dép bảo vệ bàn chân, đồng thời phải vệ sinh sạch sẽ vùng bị tổn thương bằng nước và xà phòng mỗi ngày. Việc bôi kem kháng sinh lên vết thương là cần thiết để ngăn chặn tình trạng nhiễm trùng do vi khuẩn Tập các bài tập thể dục với động tác nâng cao vùng chân, tay bị tổn thương để giúp bạch huyết lưu thông tốt hơn.