Nguyên tắc điều trị thoái hóa khớp cần tuân thủ để việc điều trị bệnh hiệu quả

Thoái hoá khớp (THK) là hậu quả của quá trình cơ học và sinh học làm mất cân bằng giữa tổng hợp và hủy hoại của sụn và xương dưới sụn. THK gặp ở mọi chủng tộc, dân tộc, mọi điều kiện khí hậu, địa lí, kinh tế. Tần số mắc bệnh tăng lên theo tuổi. Tỉ lệ thoái hoá khớp gối ở nữ cao hơn nam, Việt Nam chủ yếu gặp thoái hóa khớp gối.

Mục tiêu điều trị

- giảm đau

- Duy trì và tăng khả năng vận động.

- Hạn chế và ngăn ngừa biến dạng khớp.

- Tránh các tác dụng phụ của thuốc

- Nâng cao chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Các biện pháp điều trị chung thoái hóa khớp

Người bị thoái hoá khớp cần tự ý thức về bệnh tật của mình để có sự điều chỉnh trong lối sống.

Giáo dục bệnh nhân

Về nguyên nhân, điều trị, kiểm soát cân nặng, tập thể dục; tránh cho khớp bị quá tải bởi vận động và trọng lượng, giảm trọng lượng với các bệnh nhân béo phì Sửa chữa các tư thế xấu gây lệch trục khớp.

Các biện pháp không dùng thuốc

tập thể dục kích thích điện, siêu âm, liệu pháp lạnh/ nhiệt xoa bóp nẹp dụng cụ chỉnh hình, dụng cụ hỗ trợ.

Thuốc điều trị

- thuốc tác dụng tại chỗ

- thuốc giảm đau đơn thuần; thuốc giảm đau thuộc nhóm gây nghiện

- Thuốc kháng viêm không steroid

- Thuốc tiêm corticoid vào khớp; tiêm Acid Hyaluronic vào khớp

- Thuốc làm thay đổi cấu trúc sụn khớp

Phẫu thuật

nội soi rửa ổ khớp; cắt xương- chỉnh trục khớp; phẫu thuật thay khớp

Điều trị cụ thể

Điều trị triệu chứng

- thuốc giảm đau đơn thuần: Paracetamol hoặc Paracetamol kết hợp với opioid nhẹ ( Tramadol, Codein).

- Thuốc kháng viêm giảm đau ( NSAID) khi các thuốc giảm đau không hiệu quả, tùy theo cơ địa bệnh nhân mà lựa chọn các nhóm NSAID sao cho phù hợp nhằm đạt được sự an toàn và hiệu quả cho bệnh nhân.

- Tiêm corticoid vào khơp: dùng cho các trường hợp thoái hóa khớp kèm theo phản ứng viêm nhất là khi có tràn dịch khớp. Sau khi đã hút dịch khớp có thể tiêm corticoid vào ổ khớp.

- Các thuốc NSAID và giảm đau bôi tại chỗ.

- Đối với đau cột sống do thoái hóa có kèm theo co cứng cơ có thể cho thêm nhõm dãn cơ

- Trong trường hợp bệnh nhân có đau rễ thần kinh do thoái hóa cột sống chèn ép thì các nhóm giảm đau thần kinh như : Gabapentin, Pregabalin.

Điều trị lâu dài

- Thuốc làm chậm quá trình thoái hóa và bồi dưỡng sun khớp; Glucosamine sunphate 1500mg/ ngày, Diacerin 50mgx 2 ngày.

- Tiêm Hyaluronic acid (HA) vào ổ khớp: Tác dụng thay thế dịch khớp, duy trì độ nhớt của dịch khớp, bảo vệ các tổ chức của khớp, cải thiện cấu trúc của sụn khớp Chỉ định điều trị thoái hóa khớp gối ở các giai đoạn ( trừ khi có chỉ định thay khớp)

Liều dùng: tùy theo trọng lượng phân tử của HA có thể tiêm 3-5 lần cách nhau mỗi tuần (hiện nước ta chưa có loại tiêm 1 lần), có thể nhắc lại mỗi 6 tháng – 12 tháng.

Điều trị không dùng thuốc

- Chế độ sinh hoạt, tập luyện: Nghỉ ngơi, giảm chịu lực cho khớp; tập cơ tứ đầu đùi, tập vận động vừa sức, đều đặn, đi bộ đường bằng phẳng. Thay đổi các thói quen xấu làm tăng chịu lực của khớp gối (ngồi xổm, xách hoặc mang vác nặng…).

- Chế độ ăn uống: chú trọng ăn kiêng nếu bệnh nhân thừa cân Ăn thực phẩm giàu protein calci và vitamin D.

- Tập vật lý trị liệu Giảm cân nặng. Điều chỉnh các yếu tố nguy cơ khác.

Điều trị ngoại khoa. 

Điều trị ngoại khoa thường được chỉ định với các trường hợp hạn chế chức năng nhiều, hoặc đau khớp không đáp ứng với các phương pháp điều trị nội khoa.

- Điều trị dưới nội soi khớp

Được áp dụng điều trị THK gối tiến triển, đặc biệt trong những trường hợp BN lớn tuổi hoặc không có điều kiện thay khớp vì nhiều li do khác nhau: bào khớp, rửa khớp làm sạch khớp.

- Phương pháp đục xương chỉnh trục (osteotomy)

Phẫu thuật nhằm sửa chữa sự biến dạng trục khớp và cải biến điểm tì của khớp, di chuyền trục chịu tải để khớp ít bị phá hủy nhất, áp dụng cho những BN bị lệch trục khớp như khớp gối vẹo vào trong hoặc cong ra ngoài. Đau được cải thiện khi tư thế tốt làm hạn chế tác động lực lên sụn khớp. Phương pháp này vừa là dự phòng, vừa để điều trị THK gối.

- Phẫu thuật thay khớp nhân tạo

Từng phần hoặc toàn phần: chỉ định ở các thể nặng tiến triển, giảm nhiều chức năng vận động, các phương pháp điều trị trên không cải thiện phục hồi chức năng khớp.

- Một số phương pháp đang nghiên cứu: cấy tế bào sụn tự thân- ghép sụn qua nội soi khớp.

Phòng bệnh

- Chống tư thế xấu trong lao động và sinh hoạt.

- Tránh các động tác quá mạnh, đột ngột.

- Kiểm tra định kì những người lao động nặng.

- Chống béo phì



- Chế độ vận động thể dục thể thao hợp lí: tránh tập các bài tập chạy bộ, các bài tập khiến khớp phải chịu tải khi khớp đã có tổn thương.

- Đạp xe và bơi.

- Tập chân trên máy (không đi bộ hoặc chạy trên máy). Khi Xquang (khe khớp còn bình thường). Đi bộ vừa phải hoặc đạp xe tại chỗ là các biện pháp tập luyện tốt.

- Tìm nghề nghiệp phù hợp: để bệnh nhân thích nghi với điều kiện làm việc và tình trạng bệnh, dựa trên nguyên tắc tránh cho khớp tổn thương không bị quá tải.

- Phát hiện sớm các dị tật của xương, khớp để điều trị kịp thời.