Mối quan hệ giữa trầm cảm và tiểu đường mà không phải ai cũng biết

Trầm cảm là tình trạng rối loạn tâm thần phổ biến nhất có liên quan với đái tháo đường. Tuy nhiên, đa số người bệnh không được phát hiện và điều trị trong chăm sóc sức khỏe ban đầu.

Tỉ lệ trầm cảm trong đái tháo đường là gấp đôi so với dân số chung, với tỉ lệ gộp là 9% nếu chẩn đoán bằng phỏng vấn, và 26% nếu chẩn đoán bằng cách tự chấm điểm triệu chứng trầm cảm theo thang điểm.

Tác hại của trầm cảm trong đái tháo đường

Trầm cảm làm tăng 37% nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2. Ngược lại, đái tháo đường làm tăng 3 lần nguy cơ mắc bệnh trầm cảm nhất là ở những người đái tháo đường đã xuất hiện biến chứng.

Nguy cơ tử vong tăng lên gấp 5 lần trầm cảm có liên quan với tử vong ngay cả khi bệnh nhân bị trầm cảm nhẹ hoặc chưa có biểu hiện lâm sàng. Bệnh nhân cao tuổi bị bệnh đái tháo đường týp 2 và những người có biến chứng thuộc nhóm có nguy cơ cao.

Khi bị trầm cảm các gánh nặng liên quan đến đái tháo đường được xem là nghiêm trọng hơn, và sự hài lòng với việc điều trị đái tháo đường là thấp hơn. Bệnh nhân bị trầm cảm và đái tháo đường thường ít hoạt động thể lực tăng xu hướng hút thuốc lá, thói quen ăn uống ít có lợi cho sức khỏe và tuân thủ điều trị đái tháo đường kém.

Trầm cảm có liên quan đến cách đánh giá tiêu cực về các liệu pháp insulin ở người chưa từng sử dụng insulin và điều này có thể gây trì hoãn việc điều trị đái tháo đường, chẳng hạn như chậm khởi đầu điều trị bằng insulin trong đái tháo đường týp 2. Trong một nhóm bệnh nhân được lựa chọn ở bệnh viện cho thấy tình trạng trầm cảm kéo dài hơn, tái phát nhiều hơn và mức độ nặng hơn ở người có bệnh đái tháo đường.

Đái tháo đường là một bệnh tốn kém, và đồng mắc bệnh trầm cảm làm tăng thêm chi phí chăm sóc sức khỏe lên 4 lần

Chẩn đoán trầm cảm ở người đái tháo đường

Việc chẩn đoán và điều trị sớm trầm cảm ở người đái tháo đường là rất quan trọng, tuy nhiên trên 50% trường hợp trầm cảm trong đái tháo đường là không được chẩn đoán. Ba lý do khiến bệnh khó phát hiện. Đó là: nếu bệnh đái tháo đường là kiểm soát kém cũng có các triệu chứng tương tư như trầm cảm: mệt mỏi sụt hoặc tăng cân thay đổi cảm giác ngon miệng, rối loạn giấc ngủ ; người bệnh không tự nhận ra các dấu hiệu trầm cảm hoặc có biết cũng ít khi thông báo cho bác sĩ; thầy thuốc thiếu sự quan tâm hoặc do khả năng hạn chế.

Trên thực tế, chỉ có khoảng 1/3 số trường hợp trầm cảm ở người đái tháo đường được chẩn đoán. Vì vậy, khi người thân phát hiện người bệnh có các biểu hiện hoặc hành vi bất thường thì nên sớm thông báo cho thầy thuốc.

Các dạng bệnh tâm thần đồng mắc trong đái tháo đường

Các rối loạn tâm thần khác có thể cùng tồn tại với trầm cảm trong đái tháo đường. Tỉ lệ về các rối loạn lo âu và các vấn đề về ăn uống cũng gia tăng ở bệnh nhân đái tháo đường so với những người khỏe mạnh. Vì những rối loạn này có xu hướng đồng xảy ra với trầm cảm trong dân số chung, nên điều này cũng có thể xảy ra trong bệnh đái tháo đường.

Điều trị người trầm cảm và đái tháo đường

Việc đầu tiên là tìm ra các nguyên nhân thực thể gây ra trầm cảm và loại trừ chúng. Các chiến lược đồng chăm sóc sẽ giúp cải thiện sức khỏe người đái tháo đường và trầm cảm, giúp giảm gánh nặng của bệnh. Dùng thuốc chống trầm cảm cùng với thay đổi lối sống như tập thể lực thường xuyên chế độ ăn sẽ giúp cải thiện tốt cho cả bệnh trầm cảm và đái tháo đường. Ngoài ra, người trầm cảm cần có sự quan tâm giúp đỡ của người thân trong gia đình và các chuyên gia tâm lý.

Phòng ngừa trầm cảm ở người đái tháo đường

Mỗi bệnh nhân có những hoàn cảnh riêng biệt và ứng xử với bệnh hoàn toàn khác nhau. Do đó, người bệnh đái tháo đường nên sớm chấp nhận rằng mình mắc bệnh đái tháo đường và cần điều chỉnh một số hành vi sống như: bỏ ngay thuốc lá giữ tinh thần lạc quan, duy trì luyện tập thể lực, tìm hiểu nhiều về bệnh đái tháo đường và việc điều trị bệnh.

Tự chịu trách nhiệm chăm sóc cho chính mình. Đặt mục tiêu điều trị, nhưng nên hiểu rằng cần có thời gian đạt được mục tiêu đó để tránh tâm lý bi quan chán nản dễ dẫn đến không tuân thủ chế độ điều trị.

Chia sẻ cảm xúc với người thân trong gia đình và bạn bè, giúp họ hiểu về bệnh đái tháo đường và tạo điều kiện cho mình thực hiện chế độ ăn cũng như các chế độ điều trị và luyện tập một cách nghiêm túc.

Tìm kiếm sự giúp đỡ của bác sĩ khi có bất kỳ thay đổi nào trong cơ thể, đặc biệt là những tổn thương ở bàn chân để có các biện pháp xử trí kịp thời, tránh nguy cơ cắt cụt chi.