Thiếu máu thiếu sắt - triệu chứng và nguyên nhân gây bệnh

Thiếu máu thiếu sắt là bệnh lý rất phổ biến trên thế giới, gặp ở mọi vùng miền, tuy nhiên gặp tỷ lệ cao nhiều ở các nước nghèo. Bệnh có thể gặp ở mọi lứa tuổi và ở cả hai giới nhưng phụ nữ độ tuổi sinh đẻ và trẻ em chiếm tỷ lệ cao hơn.

Vai trò của sắt và nhu cầu sắt trong cơ thể

Sắt là một trong những chất vi lượng có vai trò quan trọng bậc nhất có mặt trong hầu hết các tổ chức của cơ thể như: Trong hemoglobin (Hb), myoglobin và một số enzyme Sắt tham gia vào các quá trình chuyển hoá như vận chuyển oxy, tổng hợp DNA, vận chuyển electron...

Thiếu máu thiếu sắt là bệnh rất phổ biến

Ở người bình thường, 90 - 95% lượng sắt trong cơ thể được tái sử dụng từ nguồn sắt do hồng cầu già bị phá hủy và giải phóng ra, có 5 - 10% (1 - 2mg) lượng sắt được bài tiết qua nước tiểu mồ hôi phân. Để bù lại lượng sắt mất đi, cơ thể nhận thêm sắt từ thức ăn, quá trình hấp thu sắt diễn ra chủ yếu ở dạ dày hành tá tràng và đoạn đầu hỗng tràng.

Nguyên nhân thiếu máu thiếu sắt

Có nhiều nguyên nhân gây ra thiếu sắt và được phân loại theo 3 nhóm như sau:

Không cung cấp đủ nhu cầu sắt

- Do tăng nhu cầu sắt: trẻ em tuổi dậy thì phụ nữ thời kỳ kinh nguyệt phụ nữ có thai, cho con bú...

- Do cung cấp thiếu: Ăn không đủ ăn kiêng chế độ ăn không cân đối chế độ ăn uống của người nghiện rượu người già   gây thiếu máu thiếu sắt

- Do cơ thể giảm hấp thu sắt: viêm dạ dày viêm ruột; cắt đoạn dạ dày ruột; Do ăn một số thức ăn làm giảm hấp thu sắt như tanin, phytat trong chè, cà phê; nước uống có ga...

Mất sắt do mất máu mạn tính

- Loét dạ dày tá tràng biến chứng chảy máu ung thư đường tiêu hóa, nhiễm giun móc polyp đường ruột...; viêm chảy máu đường tiết niệu; mất máu nhiều qua kinh nguyệt; sau phẫu thuật, sau chấn thương, U xơ tử cung

- Tan máu trong lòng mạch: Bệnh đái huyết sắc tố kịch phát ban đêm.

Rối loạn chuyển hóa sắt bẩm sinh (Hypotransferrinemia):

Xảy ra khi cơ thể không tổng hợp được transferrin vận chuyển sắt. Bệnh rất hiếm gặp.

Tình trạng thiếu máu thiếu sắt xảu ra phổ biến ở các chị em trong kỳ kinh nguyệt

Triệu chứng của bệnh

Triệu chứng da xanh xao niêm mạc nhợt nhạt, lưỡi nhợt, nhẵn do mất hoặc mòn gai lưỡi, lông tóc móng khô dễ gãy Bản thân người bệnh cảm thấy mệt mỏi hoa mắt chóng mặt khi thay đổi tư thế, tức ngực, giảm khả năng hoạt động thể lực và trí lực là các triệu chứng phổ biến.

Về mặt triệu chứng lâm sàng, bệnh diễn biến từ từ qua 3 giai đoạn:

- Giai đoạn 1: Chỉ giảm sắt dự trữ nên người bệnh chưa bị thiếu máu thường có một số triệu chứng của nguyên nhân gây thiếu sắt

- Giai đoạn 2: Đã cạn sắt dự trữ và giảm sắt vận chuyển, người bệnh chưa có biểu hiện rõ tình trạng thiếu máu có triệu chứng của nguyên nhân gây thiếu sắt; bắt đầu có triệu chứng của thiếu sắt như: Mất tập trung, mệt mỏi...

- Giai đoạn 3: thiếu máu và thể hiện là có cả triệu chứng của thiếu máu thiếu sắt. Tuy nhiên, ranh giới giữa các giai đoạn không rõ ràng.