Côn trùng làm thuốc và những điều mà không phải ai cũng biết

Trong thế giới động vật, côn trùng chiếm một phần đáng kể. Ngoài những loài côn trùng đã trở thành những vị thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền ở dạng nguyên con như bọ cạp, cá ngựa, ngài tằm, dế mèn... còn có những loài côn trùng cho những sản phẩm trực tiếp hoặc gián tiếp đó là xác ve sầu, tổ bọ ngựa, tổ trùng muối... đều được sử dụng trong phòng và chữa bệnh.

Xác ve sầu

Xác ve sầu tên thuốc thuyền thoái, tên khác thiền thoái, thuyền y, thiền thuế. Để làm thuốc mùa thu hoạch xác ve xầu vào tháng 6-7, khi lấy xác cần gỡ nhẹ tay, tránh làm xác vụn nát, cho xác ve sầu vào nước sôi, rửa nhẹ cho sạch, ngắt đầu và chân rồi phơi khô. Dược liệu có vị mặn, ngọt, tính hơi hàn, có tác dụng phát tán phong nhiệt, giải biểu, tiêu viêm được điều trị trong những trường hợp sau:

Chữa cảm mạo phong nhiệt ho nhiều đờm mất tiếng: Xác ve sầu 3g ngưu bàng tử 10g cam thảo 3g, cát cánh 5g. Sắc uống ngày một thang.

Chữa nóng sốt co giật ở trẻ em: xác ve sầu 3g câu đằng 6g, tán nhỏ. Sắc với 200ml nước còn 50ml, thêm đường, uống làm 1-2 lần trong ngày.

Chữa chứng khóc đêm của trẻ sơ sinh trẻ sơ sinh hay giật mình ngủ không yên giấc: Với trẻ sơ sinh hoặc còn đang bú: xác ve sầu (tán bột mịn)1-2g hòa vào sữa cho trẻ uống hoặc bôi thuốc vào núm vú cho trẻ bú.

Chữa ho khàn tiếng mất tiếng: xác ve sầu, nghệ vàng, lượng bằng nhau, tán bột mịn. Tùy theo tuổi, với trẻ em ngày uống 3 - 4 lần, mỗi lần 4 - 6g, người lớn 8 - 12g một lần; có thể thêm mật ong hoặc đường phèn cho dễ uống.

Chữa đau đầu chóng mặt ù tai: xác ve sầu, liều dùng hàng ngày 4 - 6g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột uống với nước ấm.

Chữa mắt có màng mộng đau nhức mắt: xác ve sầu cúc hoa vàng lượng bằng nhau, phơi khô, tán bột mịn, ngày uống 1 - 2 lần, mỗi lần 8-12g với nước ấm có thể hòa thêm ít mật ong

Chú ý: phụ nữ có thai không dùng xác ve sầu.

Tổ bọ ngựa

Tổ bọ ngựa hay còn gọi là bao trứng bọ ngựa thường dùng tổ dính trên cây dâu tằm với tên thuốc là tang phiêu diêu.

Bao trứng bọ ngựa bổ thận, ích tinh.

Bao trứng bọ ngựa đem về hấp độ nửa giờ cho chín trứng bên trong rồi nướng vàng hoặc sao giòn, tán bột, rây mịn. Có thể sao với rượu giấm hoặc đốt tồn tính.

Dược liệu có vị ngọt, mặn, hơi tanh, tính bình, không độc, có tác dụng bổ thận ích tinh chữa mồ hôi trộm tiểu đêm nhiều lần di tinh liệt tinh xuất tinh sớm đau lưng tiểu són, phụ nữ bế kinh.

Thuốc bổ thận chữa đau lưng: bao trứng bọ ngựa cây dâu 30g, thạch hộc 20g đỗ trọng 20g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô tán rây bột mịn, luyện với mận ong hoàn viên 6g. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 1 viên với ít rượu hâm nóng.

Hoặc dùng bài: bao trứng bọ ngựa cây dâu 10g, kim anh 10g, liên tu 10g, sơn dược 12g. Sắc uống.

Trị chứng di tinh, hoạt tinh: bao trứng bọ ngựa cây dâu sao vàng, nghiền thành bột trộn với bột long cốt, lượng bằng nhau, ngày uống 2 lần, mỗi lần 6-8g. Uống 7-10 ngày là một liệu trình

Chữa tiểu dầm: bao trứng bọ ngựa cây dâu 12g, đảng sâm 12g, phá cố chỉ 12g, ích trí nhân 8g thỏ ty tử 8g ba kích 8g, sắc uống.

Trị tiểu đêm: bao trứng bọ ngựa cây dâu 30g sao vàng. Sắc chia 2 lần uống trong ngày.

Trị tiểu dắt, tiểu tiện nhiều lần, tiểu són không tự chủ: bao trứng bọ ngựa cây dâu sấy khô tán bột, mỗi lần uống 6g với nước cơm ngày uống 2 lần.

Trị di tinh, tiểu đục, tiểu ra máu: bao trứng bọ ngựa cây dâu 12g, long cốt 30g mẫu lệ 30g kim anh tử 15g hoàng bá 10g, tri mẫu 10g, dạ giao đằng 30g. Sắc uống ngày 1 thang.

Tổ trùng muối

Tổ trùng muối là những bướu sần sùi do con trùng muối châm và đẻ trứng vào lá, vào cành cây muối hay cây diêm phu mộc mà thành. Dược liệu lấy về, gỡ bỏ những mảnh phiến lá, rửa sạch cho vào chõ hấp nước sôi chừng 3-5 phút, phơi khô. Khi dùng giã nhỏ, để sống hoặc sao qua với tên thuốc là ngũ bội tử.

Ngũ bội tử có vị chua, chát, mặn tính bình, không độc, có tác dụng làm se cầm máu kháng khuẩn, dùng điều trị trong những trường hợp sau:

Chữa đau bụng tiêu chảy kiết lỵ: Ngũ bội tử tán bột rây mịn, trộn với thịt quả mơ muối (lượng 2 thứ bằng nhau), giã nhỏ, viên thành viên bằng hạt ngô, ngày uống 30 viên với rượu vào lúc đói.

Chữa đái dầm: Ngũ bội tử giã nhỏ. Thêm nước cho dính, đắp vào rốn.

Trị nôn trớ: Ngũ bội tử 3g, một nửa để sống, một nửa nướng chín, trích cam thảo 20g. Tất cả tán nhỏ. Ngày dùng 2g/lần hòa với nước cơm hay nước cháo chiêu thuốc.

Chữa băng huyết: ngũ bội tử 4g, rễ vú bò 10g, vỏ cây máu chó 10g. Tất cả thái nhỏ, phơi khô, sắc với 200ml nước, còn 50ml, uống làm 1 lần trong ngày.

Trị tiểu ra máu: ngũ bội tử 4g, lá lẩu 16g, rễ cây ráng 12g, lá huyết dụ 12g, lá tiết dê 10g. Tất cả giã nát, lọc lấy nước, uống trong ngày.