Phòng chống bệnh tiêu chảy cấp mùa hè bằng những bước sau đây

(Songkhoe.vn) Hiện ở huyện Bình Chánh, TP. HCM đã xuất hiện ổ dịch tiêu chảy khiến 9 người mắc, 1 bệnh nhi tử vong Cho tới nay, cơ quan chức năng vẫn chưa xác định được nguồn lây tiêu chảy cấp. Nhằm giúp bạn đọc hiểu hơn về bệnh này, chúng tôi trích đăng bài viết của BS. Lê Xuân Thủy, Cục Y tế dự phòng, Bộ Y tế.

Tiêu chảy là gì?

Bệnh tiêu chảy là tình trạng đi ngoài phân lỏng 3 lần hoặc nhiều hơn mỗi ngày, với các triệu chứng kèm theo là nôn mất nước rối loạn điện giải Nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến tử vong. Bệnh tiêu chảy có thể lây lan nhanh và gây thành dịch lớn, nhất là ở những khu vực dân cư đông người, sử dụng chung nguồn nước ăn uống sinh hoạt. Bệnh hay bùng phát vào mùa Hè, khi thời tiết nóng ẩm là điều kiện thuận lợi cho các mầm bệnh phát triển.

Nguyên nhân do đâu?

Có nhiều nguyên nhân gây ra bệnh tiêu chảy trong đó có nguyên nhân do vi-rút vi khuẩn nguy hiểm nhất là tiêu chảy do phẩy khuẩn Tả (còn gọi là bệnh Tả) vì tỷ lệ tử vong cao, khả năng lây lan mạnh và có thể bùng phát thành dịch lớn.

Dịch Tả đã xuất hiện và lưu hành tại khắp các châu lục trên thế giới và tại Việt Nam, trong đó đã 7 lần gây các đại dịch làm chết hàng trăm nghìn người tại các nước Pháp, Anh, Peru, Ecuador, Colombia, Mexico, Nicaragua... Trong năm 2014, dịch Tả đã và đang diễn biến phức tạp tại một số nước như Nam Sudan, Cuba, Cộng hòa Dominica, Haiti, Mexico; riêng tại Nam Sudan từ tháng 5/2014 đến nay đã có ít nhất 2.340 trường hợp mắc và 63 trường hợp tử vong.

Tại Việt Nam, vụ dịch Tả gần đây nhất xảy ra trong thời gian từ năm 2007 đến năm 2009 tại 24 tỉnh/thành phố, sau 6 năm liền không ghi nhận ổ dịch. Mặc dù hiện nay không ghi nhận ổ dịch Tả trên phạm vi cả nước nhưng trong thời gian vừa qua, tại nước ta cũng đã bắt đầu xuất hiện một số ổ dịch tiêu chảy cấp do E. Coli.

Con đường lây lan

Bệnh tiêu chảy lây theo đường tiêu hóa qua thức ăn, nước uống bị nhiễm khuẩn do đó bệnh có liên quan chặt chẽ với điều kiện môi trường, nước, an toàn thực phẩm và thói quen vệ sinh của người dân.

Đối tượng có nguy cơ cao dễ mắc bệnh tiêu chảy là những người ăn uống và sống gần với người bị tiêu chảy dễ mắc bệnh nếu không áp dụng các biện pháp phòng bệnh; khu dân cư tại những khu vực sử dụng nhà tiêu không hợp vệ sinh, đổ thẳng phân ra cống, mương, ao, hồ, sông, suối...; sử dụng nguồn nước bị ô nhiễm; có tập quán ăn uống không hợp vệ sinh, hay ăn rau sống thủy hải sản chưa nấu chín kỹ; sử dụng phân tươi hoặc phân chưa được xử lý đảm bảo vệ sinh trong trồng trọt; dân cư tại khu vực bị ngập lụt và sau ngập lụt...

Biểu hiện, triệu chứng

Đó là các triệu chứng nhiễm khuẩn cấp tính đường tiêu hóa: đầy bụng sôi bụng; tiêu chảy liên tục, nhiều lần, lúc đầu phân lỏng, sau toàn nước (trong trường hợp bị bệnh tả: phân toàn nước đục như nước vo gạo); nôn, lúc đầu nôn ra thức ăn, sau chỉ nôn ra toàn nước trong hoặc màu vàng nhạt; người mệt lả, có thể bị chuột rút biểu hiện tình trạng mất nước từ nhẹ đến nặng như: khát nước da khô nhăn nheo, hốc hác, mắt trũng, mạch nhanh huyết áp hạ, có khi không đo được huyết áp tiểu tiện ít hoặc vô niệu chân tay lạnh… và có thể dẫn đến tử vong.

Phòng bệnh tiêu chảy bằng cách nào?

Mọi người dân và cộng đồng cần thực hiện các biện pháp sau để phòng bệnh tiêu chảy:

1. Tăng cường vệ sinh cá nhân, vệ sinh môi trường:

- Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch, đặc biệt là trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

- Mỗi gia đình có nhà tiêu hợp vệ sinh, không đi tiêu bừa bãi; không đổ rác thải, phân xuống ao, hồ; không sử dụng phân tươi, phân chưa xử lý đảm bảo vệ sinh để bón cây trồng.

- Bảo đảm vệ sinh nhà cửa và môi trường xung quanh.

- Hạn chế ra vào vùng đang có dịch.

2. Bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm:

- Mọi người, mọi nhà đều thực hiện ăn chín, uống chín, không uống nước lã.

- Không ăn các thức ăn dễ bị nhiễm khuẩn chưa được chế biến và nấu chín, các thức ăn còn sống như gỏi cá, tiết canh, nem chua...

- Chọn mua thức ăn từ nguồn thực phẩm an toàn, có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng, không sử dụng thực phẩm quá hạn sử dụng.

- Các thức ăn đã nấu chín hoặc thức ăn còn dư, để từ bữa trước sang bữa sau phải được bảo quản tốt;  nếu chỉ sử dụng ngay sau một thời gian ngắn thì đậy lồng bàn, để nơi mát, thoáng gió; nếu muốn để lâu (vài tiếng trở lên) thì phải cho vào tủ lạnh, lưu ý tủ lạnh phải để ở mức độ đủ lạnh cần thiết.

- Rửa tay bằng xà phòng trước khi chế biến thức ăn để đảm bảo không làm nhiễm mầm bệnh từ tay bẩn vào thức ăn.

- Hạn chế tập trung ăn uống đông người như ma chay, đám giỗ, cưới xin, liên hoan... trong vùng đang có dịch.

3. Bảo vệ nguồn nước và dùng nước sạch:

- Nguồn nước ăn uống, sinh hoạt của các gia đình phải được bảo vệ sạch sẽ, có nắp đậy, không để nguồn nước bẩn từ bên ngoài như ao, hồ, sông, suối... chảy vào.

- Ở những nơi không có nước máy mà đang có dịch tiêu chảy thì tất cả nước ăn uống đều phải được sát khuẩn bằng cloramin B.

- Cấm đổ phân, chất thải, nước giặt rửa và đồ dùng của người bệnh xuống giếng, ao, hồ, sông, suối...

4. Xử trí khi có người bị tiêu chảy cấp:

Phải đưa ngay đến cơ sở y tế gần nhất để được tư vấn và điều trị kịp thời, không được để bệnh nhân ở nhà hoặc mua thuốc tự điều trị vì có thể nguy hiểm đến tính mạng và làm lây lan bệnh dịch sang cho gia đình và cộng đồng.

Đối với vùng có dịch, cần có cách xử lý nguồn nước ăn uống và nước sinh hoạt:

- Xử lý nguồn nước ăn uống và nước sinh hoạt trong khu vực có dịch bằng các hợp chất chứa clo theo đúng hướng dẫn và nồng độ quy định để đạt nồng độ clo dư từ 0,3-0,5mg/1 lít nước. Trong trường hợp xử lý nguồn nước bằng bột cloramin B hàm lượng 25 - 30%, cần dùng với nồng độ 10mg/lít. Lưu ý: nước đã khử trùng bằng clo vẫn phải đun sôi mới được uống.

- Nước ăn uống, rửa bát đĩa và các đồ đựng thực phẩm phải dùng nguồn nước đã khử trùng bằng clo và đảm bảo không bị nhiễm bẩn lại sau khi đã khử trùng.

- Ở các khu vực thành thị cần kiểm tra chặt chẽ hệ thống đường ống dẫn nước máy đảm bảo nồng độ clo dư trong nước máy cuối nguồn (đến các hộ gia đình) đúng tiêu chuẩn quy định là 0,3- 0,5mg/lít.