Viêm gân và bao gân - một số bệnh thường gặp và giải pháp điều trị

Các bệnh lý do những tổn thương viêm không đặc hiệu, hoặc tổn thương thoái hóa, hoặc chèn ép cơ giới của gân, dây chằng, túi thanh dịch, bao khớp, nơi bám tận của gân cơ, cân cơ, tổ chức dưới da, một số bệnh về thần kinh, mạch máu... được điều trị rất đơn giản và cho kết quả rất tốt nếu các bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị kịp thời.

Phát hiện một số loại viêm gân, bao gân thường gặp

Viêm lồi cầu ngoài xương cánh tay: Đây là nơi bám tận  của các gân cơ duỗi chung các ngón, duỗi ngón út, trụ sau, ngửa ngắn. Khi bị viêm người bệnh bị đau ở vùng ngoài của khuỷu tay lan lên trên và xuống dưới, đau tăng lên khi làm các động tác quay cẳng tay, gấp duỗi ngón tay (mở chìa khóa, vặn vít...).

Khám bên ngoài ít thấy sưng, đỏ, ấn hoặc gõ nhẹ vào lồi cầu đau tăng lên. Làm một số động tác kích thích các cơ bám vào lồi cầu gây đau: chống đối với duỗi cổ tay, duỗi các ngón tay, ngửa cẳng tay.

Các triệu chứng phần lớn kéo dài một thời gian rồi tự khỏi nhưng hay tái phát. Bệnh thường gặp ở những người chơi thể thao dùng nhiều đến cẳng tay làm các động tác quá mạnh: quần vợt, xà đơn, xà kép hoặc làm các nghề thủ công dùng nhiều đến cẳng tay...

Viêm gân gót: Bệnh nhân thấy sưng và đau ở vùng gân gót, đau nhiều khi đi lại và kiễng chân. Khám thấy gân gót sưng rõ, sờ có thể thấy nổi cục, ấn vào đau; khi làm động tác gập duỗi mạnh bàn chân thì đau tăng. Nguyên nhân gây bệnh có thể do các bệnh toàn thân như viêm khớp phản ứng viêm khớp dạng thấp... nhưng phần lớn là do vận động quá mức bàn chân: vận động viên đua xe đạp, chạy, nhảy, leo núi, trượt tuyết, diễn viên múa ba lê, đi giày cao gót nhiều...

Hội chứng đường hầm cổ tay: Vùng cổ tay (phía trước) có các gân gấp chung các ngón và gấp riêng các ngón cái chui qua một đường hầm mà phía sau là khối xương cá cổ tay, phía trước là một vòng xơ, bọc quanh hai gân là hai bao hoạt dịch, nằm ở chính giữa đường hầm là dây thần kinh giữa. Khi đường hầm này bị bóp nghẹt thì dây thần kinh giữa bị chèn ép gây hội chứng đường hầm cổ tay.

Bệnh nhân thấy tê và đau buốt ở đầu ngón tay các ngón thứ nhất, hai và ba, tê và đau ở phía gan tay, tăng lên về đêm; nhiều khi phải thức dậy xoa tay. Thăm khám có thể thấy vùng cổ tay (phía trước) hơi sưng so với bên lành, nhưng phần lớn không có gì thay đổi. Người ta làm một số nghiệm pháp để chẩn đoán như duỗi bàn tay hết sức, dùng búa phản xạ gõ vào vùng cổ tay gây nên tê và đau vùng các ngón 1, 2 và 3 (dấu hiệu Tinel).

Dùng dây cao su thắt ga rô chặt phần trên cẳng tay, sau một thời gian ngắn thấy đau và tê như trên. Làm nghiệm pháp gọng kìm giữa ngón cái và ngón trỏ thấy cơ lực giảm rõ so với bên lành. Trong một số trường hợp nặng có thể thấy cơ mô cái teo, khám cảm giác nông vùng các ngón 1, 2 và 3 giảm rõ ở phía gan tay (do dây thần kinh giữa chi phối).

Có nhiều nguyên nhân gây bệnh, hay gặp là viêm khớp dạng thấp gãy xương của nhóm xương cá sai khớp xương bán nguyệt, gãy cổ tay kiểu Pouteau Colles, một số nghề nghiệp sử dụng cổ tay nhiều: ép, vặn, quay...

Viêm bao gân vùng mỏm châm xương quay (Hội chứng De Quervain): Vùng mỏm châm xương quay có một bao hoạt dịch bọc chung hai gân của cơ dài giạng và ngắn duỗi ngón tay cái. Khi bao này bị viêm sẽ gây nên đau và hạn chế vận động ngón cái.

Bệnh nhân thấy sưng và đau bờ ngoài của mỏm châm xương quay, đau tăng lên khi phải sử dụng ngón tay cái và đau liên tục nhất là về đêm. Có thể thấy vùng này hơi sưng và nề, ấn vào đau, khi làm một số động tác thì đau tăng. Bệnh hay gặp nhất ở phụ nữ phải làm việc bằng nhiều tay (giặt, xách nước, dệt, đan...) phụ nữ mang thai và cho con bú.

Ngón tay lò so: Gân gấp ngón tay từ bàn tay đi vào ngón thường phải chui qua các dây chằng chéo và dây chằng xơ để cố định đường đi, khi các dây chằng, dây xơ này bị viêm, co thắt hoặc nhất là gân gấp bị viêm, nổi cục thì sự di động của gân gấp qua vùng ngón tay bị cản trở, mỗi lần gấp và duỗi ngón tay thấy rất khó mà phải cố gắng mới bật ra được như lò so.

Khám có thể sờ thấy gân nổi cục ở vùng gốc các ngón phía gan tay, có thể thấy ngón tay ở tư thế gấp tự nhiên.

Điều trị như thế nào?

Rất nhiều bệnh nhân mắc một số bệnh lý của gân, cơ xương khớp nhưng đã không được chẩn đoán và điều trị đúng nên bệnh dai dẳng và có nhiều biến chứng đáng tiếc xảy ra, như tình trạng lạm dụng corticoid gây tăng huyết áp đái tháo đường nhiễm khuẩn loãng xương phụ thuộc (nghiện) corticoid.... Nhiều bệnh nhân cho rằng mắc bệnh khớp thì không chữa khỏi được, nên có tâm lý chịu đựng bệnh tật hoặc không đi khám bệnh mà tự dùng thuốc một cách bừa bãi. Nhưng sự thật các bệnh này hoàn toàn có thể cho kết quả điều trị tốt.

Vì gân không có mạch máu nuôi dưỡng trực tiếp mà nhờ con đường thẩm thấu của bao hoạt dịch khớp, bao gân nên các thuốc đường uống, đường tiêm có tác dụng toàn thân thường ít tác dụng. Điều trị tại chỗ là cơ bản.

Nếu bệnh mới ở mức độ nhẹ: Người bệnh cần nghỉ ngơi, tránh các động tác làm nặng bệnh, dùng các thuốc xoa và đắp ngoài như voltaren emugel, gelden vật lý trị liệu Nếu các triệu chứng không đỡ thì phối hợp tiêm các chế phẩm corticoid tại chỗ kết hợp với điều trị vật lý. Chú ý phải tiêm đúng (do các bác sĩ chuyên khoa có kinh nghiệm), bảo đảm vô khuẩn, không lạm dụng thuốc.

Trong trường hợp đau nhiều, hạn chế vận động, điều trị bằng các biện pháp trên một cách tích cực mà không đỡ thì nên can thiệp bằng phẫu thuật, giải phóng sự chèn ép gân, thần kinh như trong hội chứng đường hầm cổ tay, hội chứng ngón tay lò so.